Ախշարումով Դմիտրի Իվանի

Ախշարումով Դմիտրի Իվանի
Ахшарумов Дмитрий Иванович
Անգլերեն:	Akhsharumov Dmitri
Հայերեն:	Ախշարումով Դմիտրի Իվանի
Ծննդյան տարեթիվը:	11.10.1785
Ծննդավայրը:	Աստրախան, Ռուսաստան
Մահվան տարեթիվը:	13.01.1837
Մահվան վայրը:	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Ռազմական գործիչ, պատմաբան:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1785թ. հոկտեմբերի 11-ին Ռուսաստանի Աստրախան քաղաքում:

Կրթություն

• 1803թ. ավարտել է 1-ին կադետական կորպուսը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1803թ.-ից՝ Չերնիգովյան հետևակային գնդի ենթասպա:
• 1806-1807թթ. մասնակցել է ռուս-ֆրանսիական պատերազմին:
• 1806-1812թթ. մասնակցել է ռուս-թուրքական պատերազմին:
• 1812թ.-ի Հայրենական պատերազմից առաջ անցել է 20-րդ եգերյան գունդ, որի կազմում էլ մասնակցել է պատեարզմին (Սմոլենսկի, Բորոդինի, Տարուտինի և Մալոյարոսլավեցի ճակատամարտեր):
• Լյուցենյան մարտի համար ստանալով գնդապետի կոչում՝ ուղեկցել է դաշնակից բանակները մինչև Փարիզ, և պատերազմական գործողությունների ավարտից հետո մնացել է արտասահմանում՝ որպես Ֆրանսիային օկուպացրած ռուսական բանակի կորպուսի հերթափահ շտաբ-սպա:
• 1813-1814թթ. մասնակցել է ռուսական բանակի արտասահմանյան արշավանքներին:
• Վերադառնալով Ռուսաստան՝ 1820թ. փետրվարի 19-ին ստացել է գեներալ-մայորի կոչում և նշանակվել 17-րդ հետևակային գնդի 2-րդ բրիգադի հրամանատար, սակայն նույն թվականի դեկտեմբերի 8-ին զորացրվել է:

Աշխատանքը «Զինվորական կանոնագրքի վրա»

• 1826թ., մշակելով զինվորական կանոնագրքի նախագիծը, ներկայացրել է այն Կայսեր գլխավոր շտաբի պետ բարոն Դիբիչին: Դիբիչը որոշում է խորհրդի և օգնության համար դիմել օրենքների կազմման և հրատարակման մասնագետ Մ.Մ Սպերանսկուն, ով Ախշարումովի առաջարկը համարեց բավականին հիմնավորված և օգտակար և համաձայնեց լինել նրա աշխատանքի ընդհանուր ղեկավար:
• 1827թ. հուլիսի 5-ին Ախշարումովը հաշվառվում է Կայսեր գլխավոր շտաբում կանոնագրքի աշխատանքները կատարելու համար: Շուտով նրան անգամ երեգ գրիչ են տալիս, որպեսզի աշխատանքներն ավելի արագ ընթանան:
• 1827թ. դեկտեմբերի 31-ին Սպերանսկին ստանում է Ախշարումովի աշխատանքների առաջին զեկույցը:
• 1828թ. մարտից աշխատանքները սկսում են ամբողջ թափով առաջ գնալ: Ախշարումովը ամեն ամիս զեկույցներ է ներկայացնում Սպերանսկուն:
• 1830թ. փետրվարի 2-ին Սպերանսկին Կայսեր դատին է ներկայացնում կանոնադրության առաջին հատվածը:
• Հետագա աշխատանքները Կայսեր հրամանով հանձնվեցին հատուկ հանձնաժողովին, որի կազմում էին նաև Ախշարումովն ու Սպերանսկին:
• 1830թ. լույս տեսավ նաև կանոնագրքի 2-րդ հատվածը, իսկ 1932թ.՝ 3-րդն ու 4-րդը:
• 1835թ. կազմում է ամբողջ կանոնագիրքը, որը Սպերանսկին ներկայացնում է Կայսեր դատին:
• Ցավոք, աշխարհովը չի տեսնում կանոնագրքի վերջնական հրատարակությունը:

Ձեռքբերումներ

• 1807թ.՝ Ս. Աննային 3-րդ աստիճանի շքանշան:
• 1807թ.՝ Պրուսիական ռազմական շքանշան:
• 1812թ.՝ Ս. Աննային 2-րդ աստիճանի շքանշան:
• 1812թ.՝ «Քաջության համար» ոսկե թուր (Բորոդինյան մարտի համար):
• 1813թ.՝ Ս. Գեորգիի 4-րդ աստիճանի շքանշան (Մալոյարոսլավեցի մարտի համար):
• 1820թ.՝ ռուսական բանակի գեներալ-մայոր:
• 1835թ.՝ Ս. Վլադիմիրի 2-րդ աստիճանի շքանշան:
• Ս. Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի շքանշան (Բազարջիկի մարտի համար):

Այլ

• Ախշարումովի և Ն.Դ. Ախշարումովի հայրն է:
• Առաջինն է անդրադարձել 1812թ. պատերազմի պատմությանը:

Մատենագիտություն

• Ախշարումով Դ.Ի., 1812թ. պատերազմի պատմական ակնարկ, 1813:
• Ախշարումով Դ.Ի., 1812թ. պատերազմի արխիվային նկարագրությունը, 1819:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.100.
• Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 264.
• Меружанян А. Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: "Роза ветров",2014, с.78.
• Меружанян А. Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: "Роза ветров",2013, с 71-72.
• Аветисян Г.А. Генералы - армяне в Российской империи. Ер., 2007.
• Асадов Ю.А. Армянские офицеры – на царской службе. М.: Интер-Весы, 1999.
• Асадов Ю.А. 1000 офицерских имен в армянской истории. Историко-биографические очерки. Пятигорск. 2004.
• Биографический справочник «Российские кадры». Составитель С.К. Дарков. Ч. 1-2. М., 2005.
• Военный орден святого великомученика и победоносца Георгия. Ответственный составитель В.М. Шабанов. М., 2004.
• Военный энциклопедический словарь. М., 1986.
• Волков С.В. Генералитет Российской империи: энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Перта I до Николая II. Т.1, с.88. М.,2009.
• Лисенко Э.М. Кодификационный отдел, исторический очерк. Издание, вышедшее к 100-летию военного министерства. СПб., 1892.
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• Ахшарумов Дмитрий, Биография.Ру.
• ՀАхшарумов Дмитрий, Большая советская энциклопедия.
• Дмитрий Иванович Ахшарумов, Хронос. Биографический указатель.