Աթայան Արշակ Գևորգի
| Աթայան Արշակ Գևորգի | |
| Атаян Аршак Геворгевич | |
| |
| Անգլերեն: | Atayan Arshak |
| Հայերեն: | Աթայան Արշակ Գևորգի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 20.06.1877 |
| Ծննդավայրը: | Մեծ Թաղլար, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն |
| Մահվան տարեթիվը: | 1938 |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող, թարգմանիչ, մանկավարժ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1877թ. հունիսի 20-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության Մեծ Թաղլար գյուղում:
Կրթություն
- Սովորել է էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
- Սովորել է Ներսիսյան և Շուշիի թեմական դպրոցներում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1903-1904թթ. որպես սրբագրիչ աշխատել է «Մուրճ» ամսագրի (Թիֆլիս) խմբագրությունում։
- 1904-1907թթ. ուսուցչություն է արել Իրանի Սավրա գյուղի դպրոցում։
- 1907-1911թթ. ուսուցչություն է արել Նոր Ջուղայի դպրոցներում, ապա պաշտոնավարել ռուս-պարսկական բանկի Սպահանի բաժանմունքը։ Այդ տարիներին եղել է նաև քառաձայն երգչախմբի ղեկավար, մեներգիչ և դերասան՝ հյուրախաղերի եկած Սիրանույշի և Արմեն Արմենյանի խմբերում։
- Ուսուցչություն է արել Երևանում, Լենինականում, Ստեփանակերտում։
- Եղել է «Խորհրդային Հայաստան» թերթի պատասխանատու քարտուղար:
- լԼուսժողկոմատի բաժնի վարիչ:
- Գուղատնտեսական բանկի գլխավոր հաշվապահ:
Ձեռքբերումներ
- 1935թ.-ից՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
Այլ
- Արմեն Աթայանի, Ռաֆայել Աթայանի և Ռոբերտ Աթայանի հայրը:
- 1898-1902թթ. ծառայել է ցարական բանակում։
- Իրանի Սավրա գյուղում գրի է առել Սալմաստի բոլոր 23 հայկական գյուղերի վիճակագրությունը, հավաքել ու գրի առել ժողովրդական երգն ու բանահյուսությունը։
- Առաջինը նա է թարգմանել Մ. Գորկու «Դանկոյի սիրտը», «Կլիմ Սամգինի կյանքը», «Սայրը», ինչպես նաև Օմար Խայամի քառյակներից:
- Գրել է դրամատիկական երկեր, որոնցից «Սասունցի Դավիթ»-ը Արմեն Արմենյանը բեմադրել է նախ Թեհրանում (1922), ապա Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի)։
- 1923թ. ընտանիքով վերադարձել է Հայաստան։
- Անհիմն բռնադատվել է, գնդակահարվել է 1938թ., հետմահու արդարացվել 1955թ.:
Մատենագիտություն
- Աթայան Ա.Գ., Թույն (վեպ), Բաքու, 1897:
- Աթայան Ա.Գ., Իրանա, Բաքու, 1898:
- Աթայան Ա.Գ., Զգացմունք (երգիծական վիպակ), Բաքու, 1898:
- Աթայան Ա.Գ., Սիրո հովիտը, Թիֆլիս, 1904:
- Աթայան Ա.Գ., Հառաջաբան, Թեհրան, 1905:
- Աթայան Ա.Գ., Սալմաստ (տեղագրություն), Նոր Ջուղա, 1906:
- Աթայան Ա.Գ., Բանահյուսության տեսությունից, Նոր Ջուղա, 1907:
- Աթայան Ա.Գ., Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունը և նրա կառավարությունը, Նոր Ջուղա, 1922:
- Աթայան Ա.Գ., Սասունցի Դավիթ (դրամա հինգ գործողությամբ), Նոր Ջուղա, 1925:
Թարգմանություններ (ռուսերենից և պարսկերենից)
- Միխայիլ Լերմոնտով, Բելա, Բաքու, տպարան «Արոր», 1898, 103 էջ:
- Միխայել Լերմոնտով, Մաքսիմ Մաքսիմիչ, Բաքու, տպարան ա. մ. Ղազարյանի, 1898, 30 էջ:
- Լև Տոլստոյ, Երեք մահ (պատմվածք), Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ստեփանյանի, 1903, 28 էջ:
- Վլադիմիր Կորոլենկո, Մակարի երազը, Թիֆլիս, 1904:
- Մաքսիմ Գորկի, Դանկոյի սիրտը, Թիֆլիս, տպարան Մովսես Վարդանյանի, 1904, 16 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Չարաճճի, Ս.Պետերբուրգ, Պուշկինյան տպարան, 1904, 45 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Իմ ուղեկիցը, 1904, Թիֆլիս, արտատպված «Մուրճից», տպարան Ա.Քութաթելաձեի, 63 էջ:
- Լեոնիդ Անդրեև, Պատը, Թիֆլիս, 1904:
- Ե. Յարոսլավսկի, Աստվածաշունչը հավատացյալների և ոչ հավատացյալների համար, Երևան, 1923:
- Արկ-Ան., Բանվորական շարժման պատմությունն Անգլիայում, Ֆրանսիայում, և Գերմանիայում, Երևան, 1924:
- Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ, 2 հատորով, հ. 1 (գրքում տեղ գտած «Իմ ուղեկիցը» գործը թարգմանել է Ա.Աթայանը), Երևան, Պետհրատ, 1928, 130 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Պատմվածքներ, 2 հատորով, հ. 2 (գրքում տեղ գտած «Չարաճճի» գործը թարգմանել է Ա.Աթայանը), Երևան, Պետհրատ, 1928, 109 էջ:
- Եվգենի Խազին, Հեղափոխության թմբկահարը (վիպակ), Երևան, Պետհրատ, 1934, 191 էջ:
- Ֆուկիգավա, Ճապոն-ամերիկյան ապագա պատերազմը, Երևան, 1934:
- Նիկոլայ Գոգոլ, Քիթը, Երևան, Պետհրատ, 1934, 50 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կյանքը (քառասուն տարի), վեպ, մաս 1, Երևան - Մոսկվա, Պետհրատ, 1935, 576 էջ։
- Լև Ռուբինշտեյն, Սամուրայների շավիղը (վիպակ), Երևան-Մոսկվա, Պետհրատ, 1935, 170 էջ:
- Օմար Խայյամ, Քառյակներ, Երևան, Պետհրատ, 1936, 143 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Մայրը (վեպ), Երևան, Պետհրատ, 1938, 380 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Կլիմ Սամգինի կյանքը (քառասուն տարի), մասն 2, Երևան, Հայպետհրատ, 1945, 747 էջ:
- Մաքսիմ Գորկի, Մայրը, Երևան, Հայպետհրատ, 1956, 420 էջ:
- Օմար Խայյամ, Քառյակներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1959, 242 էջ:
- Ռուս դասականների գրադարան։ Մաքսիմ Գորկի, Ընտիր երկեր (գրքի մեջ մտնող «Մայրը» վեպը թարգմանել է Ա.Աթայանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 624 էջ:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աթայան Արշակ: