Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի

Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի
Абовян Хачатур Аветикович
Անգլերեն:	Abovyan Khachatur
Հայերեն:	Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի
Ծննդյան տարեթիվը:	15.10. 1809
Ծննդավայրը:	Քանաքեռ
Մահվան տարեթիվը:	02. 04. 1848
Համառոտ տվյալներ: Գրող,մանկավարժ,հայ նոր գրականության ու մանկավարժության հիմնադիր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1809 թ. հոկտեմբերի 15-ին Քանաքեռ գյուղում: Անհետացել է 1848 թ. ապրիլի 2-ին: Հայաստանի Հանրապետությունում Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք,պուրակներ,փողոցներ,դպրոց,մեդալ,մրցանակ,կրթաթոշակ,Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը: Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը:

Կրթություն

• 1819-1822թթ. սովորել է էջմիածնի վանական դպրոցում
• 1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում:
• 1830-1835թթ. ուսանել է Դորպատի (Տարտու) համալսարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Աանահինի վանական դպրոցներում:
• 1829-1930-ին էջմիածնում ՝կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար:
• 1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը :
• 1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ:
• 1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ:
• 1848թ. մարտին՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ:

Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը:

Ստեղծագործություններ

• «Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց»(1824):
• «Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց»(1824):
• «Պարապ վախտի խաղալիք»( 1838-1841):
• «Թուրքի աղջիկը»:
• «Նոր վերելք Արարատի գագաթը»( 1847):
• «Վերք Հայաստանի» (1841):
• «Գիւղական տների կառուցուածքը»(1835):
• «Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի...»(1840):
• «Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա»:
• «Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները»:

Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը:

Նկարներ

• 

  Խաչատուր Աբովյան

• 

  Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում:

• 

  Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում:

Տեսանյութեր

• Խաչատուր Աբովյանի մասին:
• Խաչատուր Աբովյան մաս 1,Հանրային հեռուստաընկերություն:
• Խաչատուր Աբովյան մաս 2,Հանրային հեռուստաընկերություն:

Մատենագիտություն

• Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպը:
• Աբովյանի «Առաջին սեր» պատմվածքը:
• Աբովյանի «Պարապ վախտի խաղալիք» ստեղծագործությունը:

Տե՛ս նաև

• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:Խաչատուր Աբովյան:
• Հայկական հանրագիտարան;Խաչատուր Աբովյան:
• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան,2005: