Բացել գլխավոր ցանկը

«Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի»–ի խմբագրումների տարբերություն

(Նոր էջ « {{Person | name-am = Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի | name-am-aliases = | name-ru = Абовян Хачатур Аветикович | name-ru-...»:)
 
(→‎Տե՛ս նաև)
 
(21 intermediate revisions by 3 users not shown)
Տող 9. Տող 9.
 
| name-fr        =
 
| name-fr        =
 
| image          =Abovianportrait.jpg
 
| image          =Abovianportrait.jpg
−
| birth-date      = 15.10. 1809
+
| birth-date      = 15.10.1809
−
| birth-place    = Քանաքեռ
+
| birth-place    = Քանաքեռ, Հայաստան
−
| death-date    = 02. 04. 1848
+
| death-date    = 02.04.1848
 
| death-place    =  
 
| death-place    =  
−
| description    = Գրող,մանկավարժ,հայ նոր գրականության ու մանկավարժության հիմնադիր:
+
| description    = Գրող, մանկավարժ, հայ նոր գրականության ու մանկավարժության հիմնադիր:
 
}}
 
}}
 
=Կենսագրություն=
 
=Կենսագրություն=
−
Ծնվել է 1809 թ. հոկտեմբերի 15-ին Քանաքեռ գյուղում: Անհետացել է 1848 թ. ապրիլի 2-ին:
+
Ծնվել է 1809թ. հոկտեմբերի 15-ին Հայաստանի Քանաքեռ գյուղում:  
−
Հայաստանի Հանրապետությունում Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք,պուրակներ,փողոցներ,դպրոց,մեդալ,մրցանակ,կրթաթոշակ,Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը:
 
−
Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը:
 
  
 
==Կրթություն==
 
==Կրթություն==
−
*1819-1822թթ. սովորել է էջմիածնի վանական դպրոցում
+
*1819-1822թթ.՝ էջմիածնի վանական դպրոց:
−
*1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում:
+
*1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց:
−
*1830-1835թթ. ուսանել է Դորպատի (Տարտու) համալսարանում:
+
*1830-1835թթ.` Դորպատի (Տարտու) համալսարան:
  
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
==Աշխատանքային գործունեություն==
−
*1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Աանահինի վանական դպրոցներում:
+
*1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Սանահինի վանական դպրոցներում:
−
*1829-1930-ին էջմիածնում եղել է կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար:
+
*1829-1930թթ.` էջմիածնում կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար:  
−
*1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը :
 
 
*1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ:
 
*1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ:
 
*1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ:  
 
*1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ:  
−
*1848թ. մարտին նշանակվել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ:
+
*1848թ. մարտին՝  Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ:
−
Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը:
 
  
−
==Ստեղծագործություններ==
+
==Այլ==
−
*''«Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց»''(1824):
+
*1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը:
−
*''«Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց»''(1824):
+
*Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը:
−
*''«Պարապ վախտի խաղալիք»''( 1838-1841):
+
*Աբովյանի ստեղծագործությամբ սկիզբ է առնում հայ գրականության զարգացման նոր փուլ, որ նախորդից տարբերվում էր թեմատիկայով, լեզվով, հերոսի ընտրությամբ:
−
*''«Թուրքի աղջիկը»'':
+
*Ուսումնասիրել է բնական և հասարակական գիտություններ, լեզուներ (գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, լատիներեն), եվրոպական գրականություն ու փիլիսոփայություն (Գյոթե, Շիլլեր, Հերդեր, Կանտ, Ռուսո և ուրիշներ), երաժշտություն, արհեստներ։ Սերտ կապեր է հաստատել եվրոպացի և ռուս մտավորականների հետ:
−
*''«Նոր վերելք Արարատի գագաթը»''( 1847):
+
*Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք, պուրակներ, փողոցներ, դպրոց, մեդալ, մրցանակ, կրթաթոշակ, Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը:
−
*''«Վերք Հայաստանի»'' (1841):
+
*Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը:
−
*''«Գիւղական տների կառուցուածքը»''(1835):
+
*Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը:
−
*''«Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի...»''(1840):
+
*1848թ. ապրիլի 2-ին՝  առավոտյան, Աբովյանը դուրս է եկել տնից ու այլևս չվերադարձել:
−
*''«Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա»'':
+
 
−
*''«Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները»'':
+
=Մատենագիտություն=
−
Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը:
+
*Աբովյան Խ., Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 1—10, Երևան, 1947—1961:
 +
*Աբովյան Խ., Երկեր, Մոսկվա, 1897:
 +
*Աբովյան Խ., Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց, 1824:
 +
*Աբովյան Խ., Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց, 1824:
 +
*Աբովյան Խ., [http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=6967#.Uw8ij_n-HqM Պարապ վախտի խաղալիք], Թիֆլիս, 1864:
 +
*Աբովյան Խ., [http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=6963#.Uw8ilvn-HqM  «Առաջին սեր»]:
 +
*Աբովյան Խ., Թուրքի աղջիկը:
 +
*Աբովյան Խ., Նոր վերելք Արարատի գագաթը, 1847:
 +
*Աբովյան Խ., [http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=7049#.Uw8iAfn-HqM Վերք Հայաստանի], 1841:
 +
*Աբովյան Խ., Գիւղական տների կառուցուածքը, 1835:
 +
*Աբովյան Խ., Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի..., 1840:
 +
*Աբովյան Խ., Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա:
 +
*Աբովյան Խ., Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները:
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
 
<gallery>
 
<gallery>
 
Պատկեր:Աբովյան_ԱԱդ.jpg|Խաչատուր Աբովյան  
 
Պատկեր:Աբովյան_ԱԱդ.jpg|Խաչատուր Աբովյան  
−
Պատկեր:Աբովյան_Խաչատուր.jpg |Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում:
+
Պատկեր:Աբովյան_Խաչատուր.jpg |Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում
−
Պատկեր:CmcFj3efyrGXZUca6ibuhEcV0x.jpg|Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում:
+
Պատկեր:CmcFj3efyrGXZUca6ibuhEcV0x.jpg|Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում
 +
Abovyan.jpg
 +
</gallery>
  
−
</gallery>
+
=Հրապարակումներ մամուլում=
 +
*[http://my.mamul.am/ru/post/15217/%C2%AB%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%C2%BB-%D6%87-%C2%AB%D6%84%D6%80%D5%A4%D5%A5%D6%80%C2%BB-%D5%AD%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80-%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%B6 «Եզիներ» և «Քրդեր» Խաչատուր Աբովյան:]
 +
*[http://archive.168.am/am/articles/30592-pr «Աստված կթողա՞, որ իր որդիքը կորչի՞ն...»:]
 +
*[http://ararum.am/hasarakakan/273--.html Աբովյանի անհետացման առեղծվածը․ ինչու՞ են լռում:]
 +
*[http://blognews.am/arm/news/68033/mayraqaxaqi-qare-vkanery---khachatur-abovyan.html Մայրաքաղաքի քարե վկաները - Խաչատուր Աբովյան:]
 +
*[http://www.animargaryan.org/2013/06/blog-post_4943.html Խաչատուր Աբովյանի միակ դիմանկարի առեղծվածը:]
  
 
=Տեսանյութեր=
 
=Տեսանյութեր=
 
*[http://www.youtube.com/watch?v=5eIiGrKW5f8 Խաչատուր Աբովյանի մասին:]
 
*[http://www.youtube.com/watch?v=5eIiGrKW5f8 Խաչատուր Աբովյանի մասին:]
−
*[http://www.youtube.com/watch?v=xIG4xA0JMBY Խաչատուր Աբովյան մաս 1,Հանրային հեռուստաընկերություն:]
+
*[http://www.youtube.com/watch?v=xIG4xA0JMBY Խաչատուր Աբովյան մաս 1, Հանրային հեռուստաընկերություն:]
−
*[http://www.youtube.com/watch?v=w7fWz5Qm-2Y Խաչատուր Աբովյան մաս 2,Հանրային հեռուստաընկերություն:]
+
*[http://www.youtube.com/watch?v=w7fWz5Qm-2Y Խաչատուր Աբովյան մաս 2, Հանրային հեռուստաընկերություն:]
  
 +
=Տե՛ս նաև=
 +
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
 +
*Տեր-Կարապետյան Ն., Խաչատուր Աբովյան, Թիֆլիս, 1897։
 +
*Ավդալբեգյան Թ., Խաչատուր Աբովյան, Վաղարշապատ, 1910:
 +
*Ակսել Բակունց, Խաչատուր Աբովյանի «անհայտ բացակայումը», Երևան, 1932:
 +
*Հովհաննիսյան Ա., Աբովյան, Երևան, 1933:
 +
*Զարյան Ռ., Աբովյանի կյանքը, Երևան, 1939:
 +
*Մուրադյան Հ., Ժամանակակիցները Խաչատուր Աբովյանի մասին, Երևան, Հապետհրատ, 1941, 128 էջ:
 +
*Շահազիզ Ե., Խաչատուր Աբովյանի կենսագրությունը, Երևան, 1945:
 +
*Սանթրոսյան Մ., Հայ մեծ լուսավորիչ-մանկավարժ Խ. Աբովյանը, Երևան, 1953:
 +
*Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպի ստեղծագործական պատմությունը, Երևան, 1955:
 +
*Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյան, կյանքը, գործը, ժամանակը (1809-1836), Երևան, 1967:
 +
*Абов Г., Хачатур Абовян, 1948.
 +
*Parrot F., Reise rain Ararat, B., 1834.
 +
*Wagner M., Reise nach dem Ararat Hochland Armenine, Stutgart and Tebingem, 1848.
 +
*[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_abovyan_khachatur ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Խաչատուր Աբովյան:]
 +
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=890 Հայկական հանրագիտարան. Խաչատուր Աբովյան:]
  
−
=Մատենագիտություն=
+
[[Category:Գրողներ]]  [[Category:Մանկավարժներ]]
−
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=7049#.Uw8iAfn-HqM Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպը:]
 
−
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=6963#.Uw8ilvn-HqM Աբովյանի «Առաջին սեր» պատմվածքը:]
 
−
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=6967#.Uw8ij_n-HqM Աբովյանի «Պարապ վախտի խաղալիք» ստեղծագործությունը:]
 
−
 
 
−
=Տե՛ս նաև=
 
−
*[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_abovyan_khachatur ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:Խաչատուր Աբովյան:]
 
−
* [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=890 Հայկական հանրագիտարան;Խաչատուր Աբովյան:]
 
−
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
 
−
[[Category:Գրողներ]]  [[Category:մանկավարժներ]]
 

Ընթացիկ տարբերակը 12:43, 7 Մայիսի 2018-ի դրությամբ

Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի
Абовян Хачатур Аветикович
Abovianportrait.jpg
Անգլերեն: Abovyan Khachatur
Հայերեն: Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի
Ծննդյան տարեթիվը: 15.10.1809
Ծննդավայրը: Քանաքեռ, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: 02.04.1848
Համառոտ տվյալներ:
Գրող, մանկավարժ, հայ նոր գրականության ու մանկավարժության հիմնադիր:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1809թ. հոկտեմբերի 15-ին Հայաստանի Քանաքեռ գյուղում:

Կրթություն

  • 1819-1822թթ.՝ էջմիածնի վանական դպրոց:
  • 1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց:
  • 1830-1835թթ.` Դորպատի (Տարտու) համալսարան:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Սանահինի վանական դպրոցներում:
  • 1829-1930թթ.` էջմիածնում կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար:
  • 1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ:
  • 1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ:
  • 1848թ. մարտին՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ:

Այլ

  • 1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը:
  • Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը:
  • Աբովյանի ստեղծագործությամբ սկիզբ է առնում հայ գրականության զարգացման նոր փուլ, որ նախորդից տարբերվում էր թեմատիկայով, լեզվով, հերոսի ընտրությամբ:
  • Ուսումնասիրել է բնական և հասարակական գիտություններ, լեզուներ (գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, լատիներեն), եվրոպական գրականություն ու փիլիսոփայություն (Գյոթե, Շիլլեր, Հերդեր, Կանտ, Ռուսո և ուրիշներ), երաժշտություն, արհեստներ։ Սերտ կապեր է հաստատել եվրոպացի և ռուս մտավորականների հետ:
  • Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք, պուրակներ, փողոցներ, դպրոց, մեդալ, մրցանակ, կրթաթոշակ, Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը:
  • Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը:
  • Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը:
  • 1848թ. ապրիլի 2-ին՝ առավոտյան, Աբովյանը դուրս է եկել տնից ու այլևս չվերադարձել:

Մատենագիտություն

  • Աբովյան Խ., Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 1—10, Երևան, 1947—1961:
  • Աբովյան Խ., Երկեր, Մոսկվա, 1897:
  • Աբովյան Խ., Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց, 1824:
  • Աբովյան Խ., Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց, 1824:
  • Աբովյան Խ., Պարապ վախտի խաղալիք, Թիֆլիս, 1864:
  • Աբովյան Խ., «Առաջին սեր»:
  • Աբովյան Խ., Թուրքի աղջիկը:
  • Աբովյան Խ., Նոր վերելք Արարատի գագաթը, 1847:
  • Աբովյան Խ., Վերք Հայաստանի, 1841:
  • Աբովյան Խ., Գիւղական տների կառուցուածքը, 1835:
  • Աբովյան Խ., Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի..., 1840:
  • Աբովյան Խ., Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա:
  • Աբովյան Խ., Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները:

Նկարներ

  • Խաչատուր Աբովյան

  • Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում

  • Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում

  • Abovyan.jpg

Հրապարակումներ մամուլում

Տեսանյութեր

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Տեր-Կարապետյան Ն., Խաչատուր Աբովյան, Թիֆլիս, 1897։
  • Ավդալբեգյան Թ., Խաչատուր Աբովյան, Վաղարշապատ, 1910:
  • Ակսել Բակունց, Խաչատուր Աբովյանի «անհայտ բացակայումը», Երևան, 1932:
  • Հովհաննիսյան Ա., Աբովյան, Երևան, 1933:
  • Զարյան Ռ., Աբովյանի կյանքը, Երևան, 1939:
  • Մուրադյան Հ., Ժամանակակիցները Խաչատուր Աբովյանի մասին, Երևան, Հապետհրատ, 1941, 128 էջ:
  • Շահազիզ Ե., Խաչատուր Աբովյանի կենսագրությունը, Երևան, 1945:
  • Սանթրոսյան Մ., Հայ մեծ լուսավորիչ-մանկավարժ Խ. Աբովյանը, Երևան, 1953:
  • Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպի ստեղծագործական պատմությունը, Երևան, 1955:
  • Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյան, կյանքը, գործը, ժամանակը (1809-1836), Երևան, 1967:
  • Абов Г., Хачатур Абовян, 1948.
  • Parrot F., Reise rain Ararat, B., 1834.
  • Wagner M., Reise nach dem Ararat Hochland Armenine, Stutgart and Tebingem, 1848.
  • ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Խաչատուր Աբովյան:
  • Հայկական հանրագիտարան. Խաչատուր Աբովյան:
Ստացված է «http://am.hayazg.info/index.php?title=Աբովյան_Խաչատուր_Ավետիքի&oldid=29468» էջից