Աբեղյան Մանուկ Խաչատուրի
Абехян Манук Хачатурович
Լլլլլլլ.PNG
Անգլերեն: Abeghyan Manuk
Հայերեն: Աբեղյան Մանուկ Խաչատուրի
Ծննդյան տարեթիվը: 17.03.1865
Ծննդավայրը: Աստապատ, Նախիջևան
Մահվան տարեթիվը: 25.09.1944
Մահվան վայրը: Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ:
Բանասեր, բանագետ, լեզվաբան, գրականագետ:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1865թ. մարտի 17-ին Նախիջևանի Բաբեկի շրջանի Աստապատ գյուղում:

Մահացել է 1944թ. սեպտեմբերի 25-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:

Կրթություն

  • 1876-1885թթ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
  • 1893-1898թթ. սովորել է Ենայի, Լայպցիգի, Բեռլինի, Փարիզի համալսարաններում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1898-1914թթ. աշխատել է էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում որպես ուսուցիչ:
  • 1914-1919թթ. աշխատել է Թիֆլիսի Ներսիսյան և Հովնանյան դպրոցներում:
  • Եղել է Երևանի համալսարանի հիմնադիր դասախոսներից:
  • 1923-1925թթ.՝ Երևանի պետական համալսարանի պատմագիտական ֆակուլտետի դեկան:
  • 1889-1890թթ.՝ կատարել առաջին մասնագիտական հետազոտությունը:
  • 1908թ.՝ հետագայում վեպի նորանոր գրառումների հիման վրա ստեղծել «Սասնա ծռերի» դասական տեսությունը:
  • 1910թ. զբաղվել է հայ բանաստեղծության տաղաչափության հետագոտմամբ:
  • 1939թ. Արամ Ղանալանյանի և Գևոգ Աբովի աշխատակցությամբ կազմել է «Սասունցի Դավիթ» էպոսի համահավաք բնագիրը:

Ձեռքբերումներ

  • 1898թ.՝ փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր:
  • 1926թ.՝ պրոֆեսոր:
  • 1935թ.՝ բանասիրական գիտությունների դոկտոր:
  • 1935թ.՝ գիտության վաստակավոր գործիչ:
  • 1943թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:

Այլ

  • Մհեր Աբեղյանի և Սուրեն Աբեղյանի հայրն է:
  • Նրա լեզվաբանական շուրջ 200 աշխատություններում ուսումնասիրված են հայոց լեզվի գրեթե բոլոր բնագավառները: Դրանք վերաբերում են հայոց լեզվի ուղղագրությանը, հնչյունաբանությանը, բառագիտությանը, ձևաբանությանը, տաղաչափությանը: Նա գրել է նաև գրաբարի քերականություն, ուսումնասիրել միջին հայերենով գրված ժողովրդական ստեղծագործությունների լեզուն, կազմել բառարաններ և այլն:
  • Մ.Աբեղյանը զբաղվել է նաև հայ ժողովրդական բանահյուսությամբ: Նա հավաքել, ուսումնասիրել և հրատարակել է ժողովրդական բազմաթիվ ստեղծագործություններ: 1886թ. գրի է առել «Սասունցի Դավիթ» էպոսի պատումներից մեկը, և շարունակել վեպի պատումների հավաքման, ուսումնասիրման ու հրատարակման գործը:
  • Մ.Աբեղյանին հետաքրքրել են նաև հայ գրականության պատմության, հատկապես հայ հին և միջնադարյան գրականության խնդիրները: Նա գրել է մի շարք ուսումնասիրություններ հոգևոր երգերի` շարականների վերաբերյալ, Գրիգոր Նարեկացու և ուրիշ գրողների մասին:
  • Աբեղյանի անունով են կոչվել ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի գրականության ինստիտուտը և Երևանի № 3 դպրոցը:
  • Աբեղյանի անվան հետ է կապվում դասական հայագիտության նոր փուլի զարգացումը:
  • Հայ նոր բանագիտության հիմնադիրն Է:
  • Վերականգնել է հայ հին առասպելաբանության և ժողովրդական հավատալիքների ամբողջական համակարգը և հիմք դրել հայ առասպելաբանության գիտական նոր տեսությանը:
  • Մելիք-Օհաևջանյաևի աշխատասիրությամբ իրագործել է «Աասնա ծռեր» հերոսավեպի պատումների գիտական հրատարակությունը:

Նկարներ

Տեսանյութեր

Մատենագիտություն

  • Մանուկ Աբեղյան-երկեր մաս Ա:
  • Մանուկ Աբեղյան-երկեր մաս Բ:
  • Աբեղյան Մ., Հայ ժողովրդական հաւատալիքը:
  • Աբեղյան Մ., Հայ ժողովրդական առասպելները Խորենացու «Հայոց պատմության» մեջ, Վաղարշապատ, 1899:
  • Աբեղյան Մ., Հայ վիպական բանահյուսություն:
  • Աբեղյան Մ., ժողովրդական խաղեր, Վաղարշապատ, 1904:
  • Աբեղյան Մ., Հայ ժողովրդական վեպը, Վաղար֊շապատ, 1908:
  • Աբեղյան Մ., Հին գուսանական-ժողովրդական երգեր, Երրան, 1931:
  • Աբեղյան Մ., Հայոց լեզվի տաղաչափություն, 1933:
  • Աբեղյան Մ., Գուսանական ժողովրդական տաղեր, 1940:
  • Աբեղյան Մ., Աշխարհաբարի շարահյուսություն, Էջմիածին, 1912:
  • Աբեղյան Մ., Աշխարհաբարի քերականություն, Վաղարշապատ, 1906:
  • Աբեղյան Մ., Հայոց լեզվի տեսություն, 1931, 1965:


Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005
  • Հարությունյան Ս., Մանուկ Աբեղյան, Ե., 1970:
  • Մանուկ Խաչատուրի Աբեղյան (կենսամատենագիտություն), Ե., 1963: