«Աբգար Թոխաթեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Hayazg-ից
(→‎Տե՛ս նաև)
(→‎Տե՛ս նաև)
 
(Միևնույն մասնակցի 7 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է)
Տող 2. Տող 2.
 
{{Person
 
{{Person
 
| name-am        = Աբգար Թոխաթեցի
 
| name-am        = Աբգար Թոխաթեցի
−
| name-am-aliases = Աբգար Դպիր,Աբգար Եվդոկացի,Սաֆար Աբգար
+
| name-am-aliases = Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի
 
| name-ru        = Абгар Тохатеци
 
| name-ru        = Абгар Тохатеци
−
| name-ru-aliases =  
+
| name-ru-aliases = Абгар Дпир, Абгар Евдокаци, Абгар Сафар Тохатеци
 
| name-lat        =  
 
| name-lat        =  
 
| name-en        = Abgar  Tokhatetsi
 
| name-en        = Abgar  Tokhatetsi
 
| name-fr        =
 
| name-fr        =
 
| image          = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg
 
| image          = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg
−
| birth-date      =  
+
| birth-date      = Մոտ 1520
−
| birth-place    =  
+
| birth-place    = Թոխաթ, Արևմտյան Հայաստան
−
| death-date     =  
+
| death-date     = Մոտ 1572
−
| death-place   =  
+
| death-place     =  
−
| description    = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ:
+
| description    = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ:
 
}}
 
}}
 
=Կենսագրություն=
 
=Կենսագրություն=
 +
Ծնվել է մոտ 1520թ. Արևմտյան Հայաստանի Թոքր Հայք նահանգի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում:
 +
 +
==Աշխատանքային գործունեություն==
 
*1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ:
 
*1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ:
 
*1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին:
 
*1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին:
 +
*Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ):
 +
*1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»:
 +
*1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը:
  
−
==Աշխատանքային գործունեություն==
+
==Այլ==
−
Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության,ինչպես նաև դավանական հարցերով:
+
*Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև [[Արծրունյաց թագավորական տան]] շառավիղ:
−
Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ), որը 1565թ.փետրվարին ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են:
+
*Հայոց կաթողիկոս [[Միքայել Ա Սեբաստացին]] Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով:
 +
*1565թ. փետրվարին Դավանագիրը  ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են:
 +
*Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ):
 +
*Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ [[Հակոբ Մեղապարտի]] գրքերը:
  
 
=Նկարներ=
 
=Նկարներ=
 
<gallery>
 
<gallery>
 
Պատկեր:Աբգար_Թախաթեցի.jpg |Աբգար դպիրը:
 
Պատկեր:Աբգար_Թախաթեցի.jpg |Աբգար դպիրը:
−
 
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
=Մատենագիտություն=  
 
=Մատենագիտություն=  
−
*1565թ.-«Խառնայ փնթուր տումարի...» օրացույցը :
+
*Աբգար Թոխաթեցի, Խառնայ փնթուր տումարի..., օրացույց, 1565:  
−
*1565-1566թթ.-Սաղմոսարան:
+
*Աբգար Թոխաթեցի,  [http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/armenian/Books/saxmosaran_1565.pdf Սաղմոսարան], 1565-1566:
−
*1567-1568թթ.՝ «Փոքր քերականութիւն»:
+
*Աբգար Թոխաթեցի, Փոքր քերականութիւն, 1567-1568:
−
*1568-թ.՝«Տօնացոյց», «Պարզատումար», «ժամագիրք» և «Պատարագամատոյց»), «Տաղարան»:  
+
*Աբգար Թոխաթեցի,  Տօնացոյց, 1568:
−
*1569թ.՝«Մաշտոց»:
+
*Աբգար Թոխաթեցի, Պարզատումար, 1568:
 +
*Աբգար Թոխաթեցի, ժամագիրք, 1568:
 +
*Աբգար Թոխաթեցի, Պատարագամատոյց, 1568:
 +
*Աբգար Թոխաթեցի, Տաղարան, 1568:
 +
*Աբգար Թոխաթեցի, Մաշտոց, 1569:
  
 
=Տե՛ս նաև=
 
=Տե՛ս նաև=
−
*[http://www.armenianreligion.am/am/Encyclopedia_abgar_tokhatetsi_ Աբգար Թոխաթեցի:ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:]
+
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան,  2005:
−
*Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ. 5, Կահիրե, 1939
+
*Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։
−
*Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ. 1, Ե., 1959:
+
*Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904:
−
*«Քրիստոնյա  Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002, էջ 8
+
*Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։
−
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
+
*Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։
 +
*Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939:
 +
*Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959:
 +
*«Քրիստոնյա  Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002:
 +
*[http://www.armenianreligion.am/am/Encyclopedia_abgar_tokhatetsi_ ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աբգար Թոխաթեցի:]
 +
*[http://polygraphicbook.narod.ru/text/statiy/1/abgar.htm Энциклопедия Книга.]
  
 
[[Category:Տպագրիչներ]]  [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]]
 
[[Category:Տպագրիչներ]]  [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]]

Ընթացիկ տարբերակը 10:49, 30 Մարտի 2017-ի դրությամբ

Աբգար Թոխաթեցի
Абгар Тохатеци
Աբգար Թոխաթեցի (1).jpg
Այլ անուններ: Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի
Անգլերեն: Abgar Tokhatetsi
Հայերեն: Աբգար Թոխաթեցի
Ծննդյան տարեթիվը: Մոտ 1520
Ծննդավայրը: Թոխաթ, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: Մոտ 1572
Համառոտ տվյալներ:
Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ:

Կենսագրություն

Ծնվել է մոտ 1520թ. Արևմտյան Հայաստանի Թոքր Հայք նահանգի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ:
  • 1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին:
  • Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ):
  • 1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»:
  • 1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը:

Այլ

  • Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև Արծրունյաց թագավորական տան շառավիղ:
  • Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով:
  • 1565թ. փետրվարին Դավանագիրը ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են:
  • Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ):
  • Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ Հակոբ Մեղապարտի գրքերը:

Նկարներ

  • Աբգար դպիրը:

Մատենագիտություն

  • Աբգար Թոխաթեցի, Խառնայ փնթուր տումարի..., օրացույց, 1565:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Սաղմոսարան, 1565-1566:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Փոքր քերականութիւն, 1567-1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Տօնացոյց, 1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Պարզատումար, 1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, ժամագիրք, 1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Պատարագամատոյց, 1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Տաղարան, 1568:
  • Աբգար Թոխաթեցի, Մաշտոց, 1569:

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։
  • Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904:
  • Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։
  • Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։
  • Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939:
  • Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959:
  • «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002:
  • ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աբգար Թոխաթեցի:
  • Энциклопедия Книга.
Ստացված է «http://am.hayazg.info/index.php?title=Աբգար_Թոխաթեցի&oldid=26817» էջից