Դավիթ Բեկ

Hayazg-ից
Դավիթ Բեկ
Фамилия Имя Отчество
Davi2 Bek.jpg
Անգլերեն: Davit Bek
Հայերեն: Դավիթ Բեկ
Մահվան տարեթիվը: 1728
Համառոտ տվյալներ:
Հայ ազգ-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար:

Կենսագրություն

Մահացել է 1728թ.:

Կրթություն

  • 0000թ. ավարտել է քաղաքի թիվ 00 դպրոցը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
    • 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
  • 0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:

Ձեռքբերումներ

  • 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
  • 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
  • 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:

Այլ

  • Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:

Սյունիքի մելիքների որոշման համաձայն՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն իր զորախմբով 1722թ-ի վերջին եկել է Կապան և գլխավորել օտար զավթիչների դեմ բռնկված ազատագրական շարժումը:

Արագ կազմակերպել է հայկական զորախմբեր, վերականգնել հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական կայուն հենակետեր, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատուն հրոսակախմբերի խժդժությունները:

Հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:

1724-ի սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկախ իշխանապետություն՝ Հալիձոր կենտրոնով:

Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը: 1724-25թթ-ին ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը և նրա զորահրամանատարներ Թորոսը, Մխիթար Սպարապետը, Ս. Շահումյանը, Տեր-Ավետիսը հաջող մարտեր են մղել շրջակա թշնամիների դեմ, մաքրել Սյունիքը մահմեդական հրոսակ ցեղերից:

1725-27թթ-ին, երբ Թուրքիան ռազմակալել է Այսրկովկասը, առժամանակ ջլատվել են ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի ուժերը: Նա փակվել է Հալիձորի բերդում (1727-ի մարտ) և մարտնչել այն պաշարած թուրքական գերակշիռ զորքերի դեմ: Անսպասելի հակագրոհով ջախջախելով թուրք զորքերին՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը նրանց մնացորդներին ոչնչացրել է Մեղրիի, Բարգուշատի և Բեխ ավանի մատույցներում:

Վերականգնելով անկախությունը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը 1727թ-ին կապ է հաստատել Պարսից շահ Թահմազ II-ի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանապետությունը Սյունիքում, տվել դրամ հատելու իրավունք: Սակայն քաղական անբարենպաստ պայմաններում ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի փոքրաթիվ ուժերը չեն կարողացել երկար դիմադրել մահմեդական թշնամիների գերակշիռ ուժերին:

1728թ-ի գարնանը թուրքական զորքերը վերստին ռազմակալել են Սյունիքը և Արցախը:

Այդ ժամանակ էլ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն հանկարծամահ է եղել, նրան փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը: 1882թ-ին Րաֆֆին գրել է «Դավիթ Բեկ» պատմավեպը, Ա. Տիգրանյանը՝ «Դավիթ Բեկ» օպերան (1941-50), նկարահանվել է «Դավիթ Բեկ» գեղարվեստական ֆիլմը (1944, Հայֆիլմ):

ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում, թաղամաս՝ Կապանում, որտեղ կանգնեցված է նրա հուշարձանը (1978):

Գրակ. Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871: Կնյազյան Հ.Ա., Ազատագրական պայքարը Դավիթ Բեկի գլխավորությամբ, Ե., 1963: Հովհաննիսյան Ա., Դավիթ Բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, ԲԵՀ, 1970, №1:








Նկարներ

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Арутюнян П., Освободительное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
  • Հովհաննիսյան Ա. Գ., Դավիթ բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, 1970:
  • Կնյազյան Հ., Ազատագրական պայքարը Դավիթ բեկի գլխավորությամբ, Երևան, 1963:
  • Օրբելյան Ս., Դաւիթ բեկի ծագումնաբանության հարցի շուրջ, Բանբեր Հայաստանի արխիվների, 1971:
  • Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972:
  • Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974:
  • Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
  • Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
  • Րաֆֆի, Դավիթ-Բեկ, պատմական վեպ, 1722 — 1728:
  • ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:
  • Դավիթ Բեկ:
  • Դավիթ Բեկ:
  • «Դավիթ Բեկ»-ը կարելի լսել:
  • Դավիթ Բեկ:
  • Դավիթ Բեկ, Մխիթար Սպարապետ / Davit Bek, Mkhitar Sparapet (1978):
  • «ԴԱՎԻԹ-ԲԵԿ» ԿԻՆՈՆԿԱՐԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ: