Բայրամյան Հրաչյա Սմբատի
Hayazg-ից
11:48, 23 Հունվարի 2018 տարբերակ, NSedrakyan (քննարկում | ներդրում)
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1945թ. հունիսի 18-ին Խորհրդային Հայաստանի Նոյեմբերյանի շրջանի (այժմ` ՀՀ Տավուշի մարզ) Բաղանիս գյուղում:
Կրթություն
- 1952-1959թթ. սովորել է Բաղանիսի յոթամյա դպրոցում:
- 1959-1963թթ. սովորել է Ղոշխոթան (այժմ` Ոսկևան) գյուղի միջնակարգ դպրոցում:
- 1963-1967թթ. սովորել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի (պարսից լեզու և գրականություն) բաժնում:
- 1968-1969թթ. սովորել է Թբիլիսիի պետական համալսարանի (TSU) վրացական բանասիրական ֆակուլտետում:
- 1970-1974թթ. սովորել է Թբիլիսիի պետական համալսարանի նպատակային ասպիրանտուրայում (գիտական ղեկավար` պրոֆ. Սոլոմոն Խուցիշվիլի)` մասնագիտանալով վրաց գրականության պատմության մեջ:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1969-1970թթ. աշխատել է ԵՊՀ Շոթա Ռուսթավելու անվան հայ-վրացական բանասիրության կաբինետում՝ որպես ավագ լաբորանտ։
- 1975-2006թթ. ԵՊՀ հայագիտական կենտրոնի գիտաշխատող:
- 1977-2001թթ.՝ ԵՊՀ հայագիտական կենտրոնի խորհրդի քարտուղար (հասարակական հիմունքներով):
- 1981թ.-ից` հայ-վրացական բանասիրության գիտահետազոտական խմբի ղեկավար։
- 2006-2013թթ.՝ ԵՊՀ վրացագիտության հայկական կենտրոնի տնօրեն:
- 2014թ.-ից՝ ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի հայ-վրացական հարաբերությունների բաժնի վարիչ:
- Հետազոտական աշխատանքներին զուգընթաց վրաց լեզու, վրաց գրականության պատմություն, տեսական և գործնական թարգմանության առարկաներ է դասավանդել ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետում, վրաց գրականության պատմություն, վրաց մատենագիտության պատմություն՝ հայ-վրացական բանասիրություն առարկաներ պատմության ֆակուլտետի «Կովկասագիտություն» բաժնի մագիստրոսական խմբում։
Ձեռքբերումներ
- 1975թ.՝ բանասիրական գիտությունների թեկնածու:
- 1981թ.՝ դոցենտ:
- 1985թ.՝ ԽՍՀՄ և ապա Հայաստանի գրողների միության անդամ։
- 1997թ.՝ «Այիոն-Կարտլոս» անկախ միջազգային ամսագրի հուշամեդալ:
- 2006թ.՝ Վրաստանի Գրողների ստեղծագործական միության Իվանե Մաչաբելու անվան մրցանակ:
- 2010թ.՝ Թբիլիսիի քաղաքապետի «Վրացական մշակույթի բարեկամ» մեդալ:
- «Պատվո դիպլոմ»:
- ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի գիտական խորհրդի անդամ:
- «Հայագիտության հարցեր» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ:
- Հայաստան-Վրաստան կազմակերպության վարչության անդամ
- Հայաստանի գրողների միություն անդամ:
Այլ
- 1966թ․ հրաժարվել է կոմերիտմիությունից։
- 1975թ. փետրվարի 18-ին Վրաստանի ԳԱ Շոթա Ռուսթավելու անվան վրաց գրականության պատմության ինստիտուտում «Վրաց գրականությունը նախախորհրդային հայ քննադատության մեջ (1846-1916 թթ.)» թեմայով թեզ է պաշտպանել (վրացերեն) և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
- 1975թ. հունիս - օգոստոս ամիսներին Մոսկվայի օտար լեզուների ռազմական ինստիտուտում մասնակցել է սպաների վերապատրաստման եռամսյա դասընթացներին, ստացել սպա թարգմանչի որակավորում և համապատասխան զինվորական կոչում:
- Հրաչյա Բայրամյանի աշխատանքները նվիրված են վրաց գրականության միջնադարյան, նոր և ժամանակակից պատմությանը, V-XX դարերում Հայաստանի և Վրաստանի գրական-մշակութային փոխհարաբերություններին:
- Հեղինակ է վրաց գրականության պատմության, վրացերեն լեզվի ձեռնարկների, բազմաթիվ գիտական և գրականագիտական հոդվածների, կատարել է թարգմանություններ դասական և ժամանակակից վրացական գրականությունից: Նրա ստեղծագործությունները տպագրվում են հայերեն, վրացերեն և ռուսերեն լեզուներով:
- Բայրամյանի սցենարների համաձայն ստեղծվել և հեռուստատեսությամբ ցուցադրվել են «Իրակլի Աբաշիձե» (1984), «Նոդար Դումբաձե» (1985), «Սայաթ-Նովա» (1987), «Գաբրիել Սունդուկյան» (1988), «Շոթա Ռուստավելի» (1990) ֆիլմերը:
Նկարներ
Գրքեր
Թարգմանություններ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Բայրամյան Հ.Ս., Ակնարկներ վրաց նոր գրականության պատմության (1800-1890)։ Ուսումնական ձեռնարկ բանասիրական ֆակուլտետների ուսանողների համար, ԵՊՀ հրատ., 1983, 208 էջ։
- Բայրամյան Հ.Ս., Հայերեն-վրացերեն զրուցարան, Երևան, ՙԱրեգ՚, 2005,128 էջ:
- Բայրամյան Հ.Ս., Վրացերեն-ռուսերեն զրուցարան, Երևան, 2006:
- Վրաց գրականությունը V-XIX դարերում։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2007, 336 էջ։
- Բայրամյան Հ.Ս., Հայ-վրացական գրական-մշակութային կապերի պատմությունից (մենագրություն), Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010։
- Բայրամյան Հ.Ս., Վրաց լեզու (Հնչյունաբանություն, բառագիտություն, ձևաբանություն)։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010, 252 էջ։
- Բայրամյան Հ.Ս., Հայերեն-վրացերեն զրուցարան, 4-րդ հրատ., Երևան, 2015, 117 էջ:
- Բայրամյան Հ.Ս., Վրացերենի դացընթաց, Ուսումնական ձեռնարկ, Երևան, 2010, 2017:
Թարգմանություններ
- Արվելաձե Բոնդո, Գաբրիել Սունդուկյանը և վրաց իրականությունը։ ՙՀայաստան՚, Երևան, 1976, 88 էջ։
- Գրիշաշվիլի Իոսեբ, Հին Թիֆլիսի գրական բոհեմը։ ՙՄերանի՚, Թբիլիսի, 1989, 160 էջ։
- Ուղեցույց աստղը (վրաց մտավորականները Հովհաննես Թումանյանի մասին)։ ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 1999, 208 էջ։
- Հայ-վրաց գրական, պատմամշակութային հարցերը վրաց մամուլում (1988-1990)։ Պրակ I, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 160 էջ։
- Ինանիշվիլի Ռևազ, Լռություն ճանապարհին (պատմվածքներ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1979, 132 էջ։
- Մրելաշվիլի Լադո, Իղալթոեցի տղաները (վիպակ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1981, 236 էջ։
- Փանջիկիձե Գուրամ, Ակնաքար (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1982, 268 էջ։
- Դումբաձե Նոդար, Հավերժության օրենքը (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1983, 264 էջ։
- Իոսելիանի Օտիա, Այն, ինչ լավ է, դժվար է (պատմվածք)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1985, 32 էջ։
- Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. I, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 584 էջ։
- Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. II, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 526 էջ։
- Դումբաձե Նոդար, Կուկարաչա (վիպակ)։ Պատմվածքներ։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 336 էջ։
- Միշվելաձե Ռևազ, Նովելներ, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 50 էջ։
- Միշվելաձե Ռևազ, Գյուղի Մադոննան (նովելներ), ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2006, 244 էջ։
- Սիրապարտները՚ (Արդի վրացական արձակ), ՀԳՄ հրատարակչություն, 2010 թ., 240 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող 14 հեղինակի 15 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
Ժողովածուների կազմում և խմբագրում
- Ձայն բարեկամության (Հայ և վրաց ժամանակակից գրողների պատմվածքներ)։ Կազմողներ՝ Հր. Բայրամյան և ուրիշներ։ ՙՆակադուլի՚, Թբիլիսի։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1977, 496 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող վրացի 4 հեղինակի պատմվածքներ թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
- Վրացական պոեզիա (XII դարից մինչև մեր օրերը)։ Կազմեց և ծանոթագրեց՝ բան. գիտ. թեկն. Հր. Ս. Բայրամյան։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1983, 440 էջ։
- Հայ գրողները վրաց գրականության մասին։ Կազմեց, խմբագրեց և ծանոթագրեց բան. գիտ. թեկն. Հր. Բայրամյանը։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1986, 208 էջ։
- Վրաց երկինք (Համաշխարհային գրականություն պատանիների համար)։ Կազմեց և առաջաբանը գրեց Հրաչյա Բայրամյանը։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 768 էջ (գրքի մեջ մտնող 14 հեղինակի 28 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
- Հայ-վրացական փոխհարաբերությունները, հատոր 1, Երևան, 2013, 788 էջ:
- Հայ-վրացական փոխհարաբերությունները, հատոր 2, Երևան, 2013, 340 էջ (ռուերեն և հայերեն լեզուներով):
Գիտական հոդվածներ
Հայկական Խորհրդային հանրագիտարան
- Նինոշվիլի Էգնատե, հ. VIII, 1982, էջ 303:
- Նոնեշվիլի Իոսեբ, հ. VIII, 1982, էջ 339:
- Չիքովանի Սիմոն, հ.VIII, 1983, էջ 53:
- Ռուսթավելի Շոթա, հ. X, 1984, էջ 91-92:
- Սարգիս Ա Վահրամյան (Սարգիս Թմոգվեցի), հ. X, 1984, էջ 216:
- Վաժա Փշավելա, հ. XI, 1985, էջ 228-229:
- Վրաց գրականություն, հ. XI, 1985, էջ 522-524:
- Տաբիձե Գալակտիոն, հ. XI, 1985, էջ 537-538:
- Օրբելիանի Գրիգոլ, հ. XII, 1986, էջ 585:
- Օրբելիանի Սուլխան-Սաբա, հ. XII, , 1986, էջ 585-586:
Հայկական համառոտ հանրագիտարան
- Դումբաձե Նոդար, հ. II, 1995, էջ 276:
- Թբիլիսի, հ. II, 1995, էջ 275-278:
- Մխիթարյան Արտաշես, հ. III, 1999, էջ 737:
- Շահնազար Գիվի, հ. IV, 2003, էջ 39-40:
- Ռուսթավելի Շոթա, հ. IV, 2003, էջ 84:
- Սեյրանյան Բենիկ, հ. IV, 2003, էջ 403:
- Վրաստան (համահեղինակ), հ. IV, 2003, էջ 665-670:
- Տաբիձե Տիցիան, հ. IV, 2003, էջ 473:
- Քարամյան մարտին, հ. IV, 2003, էջ 887:
«Հայկական Սփյուռք» հանրագիտարան
- Վրաստան (համահեղինակ, 2003, էջ 541-580:
Ամսագրեր, տարեգրքեր
- Վրաց գրականությունը «Մուրճ» ամսագրում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1974, N 1, էջ 121-130
- ვაჟა-ფშაველა თბილისის სომხურ რევოლუციამდელ კრიტიკაში // «ცისკარი», თბილისი,1974, N 3, გვ. 111-117
- ილია ჭავჭავაძე და თბილისის სომხური რევოლუციამდელი პრესა // «მნათობი», თბილისი, 1974, N 4, გვ. 142-145.
- Վաժա Փշավելան հայ քննադատության մեջ // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1976, N 2, էջ 30-33
- Գաբրիել Սունդուկյանի ծննդյան 150-ամյակը // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1976, N 2, էջ 241-242
- Певец дружбы и свободы (к 150-летию со дня рождения Габриела Сундукяна) // «Молодеж Грузии», Тбилиси, 1976, 15 мая (N 57).
- Իլիա Ճավճավաձեն հայ նախախորհրդային գրականագիտական մտքի գնահատմամբ // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1976, N 3, էջ 134-138
- Դրամատուրգիայի կրկնամեծ երախտավորը (Գաբրիել Սունդուկյանի ծննդյան 150 – ամյակի առթիվ) // «Սովետական մանկավարժ», Երևան, 1976, N 6, էջ 77-82
- Գաբրիել Սունդուկյանը նախախորհրդային վրաց գրական-հասարակական մտքի գնահատմամբ // «Երիտասարդ գիտաշխատող», Երևան, 1981, N 1, էջ 79-85
- О книге А. Мхитаряна «Армянская советская литература в Грузии» // «Литературная Армения», Ереван, 1981, N 9, с. 108-109
- Певец возрожденной Грузии (к 90-летию со дня рождения Галактиона Табидзе) // «Коммунист», Ереван, 13 февраля 1983 г.
- Из истории армяно-грузинских литературных связей (конец XIX-начало XX в.) // «Литературные связи», Ереван, 1984, т. IV, с. 192-206
- შოთა რუსთაველი რევოლუციამდელ სომხურ პრესაში // (რუსთაველი მსოფლიო ლიტერატურაში). თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 1985, ტ. IV, გვ. 192-206
- Ասք բարեկամության. // «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1985, N 2, էջ 26-28
- «Նվիրում» (Գիվի Շահնազարի ստեղծագործական դիմանկարը) // «Սովետական գրականություն», Երևան, 1985, N 3, էջ 138-142
- Полпред армянской литературы // Ереван, «Литературная Армения», 1985, N 9, с. 69-72
- Սայաթ-Նովայի վրացերեն խաղերի գնահատության շուրջ // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1986, N 2, էջ 116-122
- Հարուստ և շարունակվող ավանդույթներ // «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1987, N 7, էջ 15 -22
- Վերջաբան // Սիրո և բարության պատգամախոսը (Նոդար Դումբաձեի §Ընտիր երկեր¦ ժողովածուի երկրորդ հատորում), Երևան, 1987, էջ 515-525
- Հայ-վրացական մշակութային առնչությունները ուշադրության կենտրոնում // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորացիոն հանդես) , Երևան, 1988, N 2-3, էջ 10-13
- Հայագիտության գիտահետազոտական լաբորատորիան // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1990, N 1, էջ 237-240
- Առաջաբան // Հավերժության խորհուրդը («Վրաց երկինք» ժողովածուում), Երևան, 1990, էջ 3-36
- Թիֆլիսի հայ գրական կյանքը // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1992, N 2, էջ 196-201
- Սթափվել է պետք (վրաց ընթացիկ մամուլի էջերից) // «Երևանի համալսարան», (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992, N 2, էջ 32-40
- Ժողովուրդների բարեկամության ուղենիշ աստղը // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992, N 2, էջ 45-53
- «Հերկ» հանդեսը (Ամենայն հայոց կաթողիկոս Տ. Տ. Վազգեն Առաջինի ազգային և հասարակական գործունեության մասին) // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992 N 3, էջ 71-75
- Սպիտակ տաճարի հոբելյանը (Թբիլիսիի պետական համալսարանի հիմնադրման 75-ամյակի առթիվ) // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1993, N 3, էջ 13-18
- ქართული ლიტერატურის კლასიკოსები (თერგდალეულები) რევოლუციამდელ სომხურ კრიტიკაში // მეორე საერთაშორისო ქართველოლოგიური სიმპოზიუმის მასალები. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 1993, გვ. 211-219
- Հոգևոր կապերի բավիղներում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1994, N 1, էջ 101-110
- Վրաց մտավորականները Հովհաննես Թումանյանի մասին // «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 1997, N 1, էջ 63-80
- Նա այրվում էր պոեզիայի հրով (Չարենցը և վրաց իրականությունը), «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 1997, N 3, էջ 22-31
- Վրաց մտավորականները` Հովհաննես Թումանյանին // «Գարուն», Երևան, 1997, N 5:
- Չարենցը և վրաց իրականությունը // «Չարենցյան ընթերցումներ», Երևան, 1998, գիրք VI, էջ 176-190
- Առաջաբան // Գնահատանք` լուսեղեն հանճարին («Ուղեցույց աստղը¦ ժողովածուում), Երևան, 1999, էջ 5-10
- Հայ գրականության մեծ բարեկամը // «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 2000, N 2, էջ 54-60
- Հայագիտությունը Թբիլիսիի պետական համալսարանում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 2001, N 2, էջ 204-207
- Առաջաբան // Երբ անտեսվում է հավերժության օրենքը («Հայ-վրաց գրական, պատմամշակութային հարցերը վրաց մամուլում» ժողովածուում), Երևան, 2001, էջ 3 -16
- Հայ հոգևոր կյանքի կենտրոնը // «Գարուն», Երևան, 2004, N 10, էջ 28-33
- Ժողովուրդների փոխմերձեցման գրավականը (1920-1930-ական թթ., հայ-վրաց գրական կապերի պատմությունից) // «Կամուրջ»-2004-2005 (Վրաստանի գրողների համազգային միության տարեգիրք), Թբիլիսի, 2005, էջ 233-240
- Թարգմանչի առաքելությունը // «Կամուրջ»- 2004-2005, Թբիլիսի, 2005, էջ 325-329
- Առաջաբան // Վրացերեն-հայերեն բառարան (անստորագիր), Երևան, 2005, էջ 3-5
- Խմբագրի կողմից // Ա. Բոստանջյան, «Մշակույթի բազմաշնորհ երախտավորը» գրքում, Երևան, 2006, էջ 3-24
- Ակադեմիկոս Գուրգեն Սևակի վրացագիտական գործունեությունը // «Հայագիտական հանդես», Երևան, 2007, N 3, էջ 87-99
- .Դիմանկարի ուրվագիծ (Նոդար Դումբաձեի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2008, Թբիլիսի, էջ 246-250
- Հանդիպումներ Նոդար Դումբաձեի հետ // Թբիլիսի, «Կամուրջ»-2008, էջ 250-253
- Մարդը, գրողը (Բենիկ Սեյրանյանի ծննդյան 95-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2008, Թբիլիսի, էջ 261-263
- Նյութեր «Թումանյանական հանրագիտարանի» համար // «Կամուրջ»-2009, Թբիլիսի, էջ 333-340
- Երևանի համալսարան-90. ԵՊՀ պատմություն (Վրացագիտության հայկական կենտրոն). Գիրք-ալբոմ, Երևան, 2009, էջ 160-161
- Կյանքը՝ ժամանակին, գիրը՝ հավերժությանը (Գուրամ Փանջիկիձեի 80-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2013, Թբիլիսի, էջ 201-209
- Թարգմանություն՝ պայմանավորված տաղանդավոր անհատի գործոնով // «Կամուրջ»-2013, Թբիլիսի, էջ 312-316
- Հայրենների վրացերեն թարգմանության շուրջ // «Հայագիտության հարցեր», Երևան, 2014, N 3, էջ 142-151
- ნიჭით გასხივოსნებული თარგმანი // «ლიტერატურული გაზეთი», 19 სექტემბერი-2 ოქტომბერი, თბილისი, 2014, გვ. 9-10
- Վրացագիտությունը ԵՊՀ-ում // «Հայագիտության հարցեր» (ստորագրված է՝ Հրայր Սմբատյան), Երևան, 2014, N 3, էջ 241-245
Գրախոսություններ
- Գրախոսություն. Հայոց ցեղասպանությունը վրացական պարբերականներում 1914-1918 թթ. // «Հայագիտության հարցեր», Երևան, 2015, N 1, էջ 142-151:
- Գրախոսություն. Անդրադարձ և արձագանք // «Կամուրջ»-2015, Թբիլիսի, էջ 295-299:
- Գիտության երևելի մշակը (Պրոֆ. Լևոն Մելիքսեթ-Բեկի 125-ամյակի առթիվ // «Կամուրջ»-2015, Թբիլիսի, էջ 300-305:
- Գրախոսություն. Հայաստանի զինվորական ընտրանին // «Կամուրջ»-2016, Թբիլիսի, էջ 392-394:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Խաչատրյան Հայկ, Գրական տեղեկատու, Հայաստանի Սովետական գրողների միության անդամներ. Երևան, 1986, էջ 99-100:
- Մինաշվիլի Վլադիմիր, Բարամիձե Գրիգոլ, Հետազոտողը և թարգմանիչը: «Լիտերատուրուլի Սաքարթվելո», Թբիլիսի, 1987, 26 հունիսի (վրաց.):
- Խոսքը` հանդիսության պատվավոր հյուրերին: «Սախալխո գանաթլեբա», Թբիլիսի, 1988, 14 հոկտեմբերի (վրաց.):
- Ղուկասյան Արմինե, Գրականագետի և թարգմանչի առաքելությամբ: «Ծիածան», 1992, 23 մայիսի:
- Շահնազար Գիվի, Մի՛ կորցրու ճամփան հին: «Սաքարթվելոս Ռեսպուբլիկա», Թբիլիսի. 4 մարտի, 1998 (վրաց.):
- Շահնազար Գիվի, Մի՛ կորցրու ճամփան հին «Հայաստանի Հանրապետություն», Երևան, 1998, 8 մարտի(թարգմանություն «Սաքարթվելոս Ռեսպուբլիկա» օրաթերթից):
- Մուրման Թավդիշվիլի, Վրաստանի իսկական բարեկամը: «Մծերլիս գազեթի», Թբիլիսի, 2006,10-30 հունիսի (վրաց.):
- Հրաչյա Բայրամյանը Իվանե Մաչաբելիի անվան մրցանակակիր, «Մծերլիս գազեթի», Թբիլիսի, 2006, 15 հոկտեմբերի -10 նոյեմբերի (վրաց.): Ն ո ւ յ ն ը՝ «Գրական թերթ», Երևան, 2006, 3 նոյեմբերի:
- Մեր անխոնջ Հրաչյա Բայրամյանը, «Հայրենիք», Երևան, 2006, 1-31 դեկտեմբերի (N 3):
- «Գրական մունետիկ» (ՀԳՄ տեղեկատվական եռամսյա հանդես), Հրաչյա Բայրամյանը Վրաստանի գրողների միության Իվանե Մաչաբելիի անվան մրցանակակիր, Երևան ,2006, N 4, էջ 10-11։
- Մաղալյան Վահան, Արժանացել է գրական բարձր մրցանակի (հայ-վրացական գրական-մշակութային կապեր), «Հոգևոր հայրենիք», Երևան, 2006, դեկտեմբեր (N 12):
- Երևանի պետական համալսարան (տեղեկատու բյուլետեն, հիմնադրման 90-ամյակի առթիվ), 2008, էջ 60:
- Երևանի համալսարան-90, գիրք-ալբոմ, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2009, էջ 160-161:
- Լադո Մինաշվիլի, Խաթունա Գափրինդաշվիլի, «Ով բարեկամ չի որոնում…», «Լիտերատուրուլի ձիեբանի», գիրք XXXI, Թբիլիսի, 2010, էջ 324-333 (վրաց.):
- Լադո Մինաշվիլի, Խաթունա Գափրինդաշվիլի, «Վրաց գրականության պատմության դասագիրք` հայերեն», «Քարթվելոլոգ», Թբիլիսի, 2011, N 16 (1), էջ 203-217 (վրաց.):
- Lado Minashvili, Khatuna Gaprindashvili, A Texbook on the Historl of Georgian Literature in Armenian, THE KARTVELOLOGIST (J O R N A L O F G E O R G I A N S T U D I E S), AUTUMN 2011, N 16 (1), 218-229 (անգլ.):
- Վանիկ Սանթրյան, Ձեր ընծայագրերի հետքերով. Ինքնալրագիտարան 2 հատորով, հ. 1, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2011, էջ 189 և 220-221:
- Գառնիկ Շախկյան, Մշակութային գիտարան (Թումանյանական աշխարհ), Երևան, 2016, էջ 143-144։
- Լավրենտի Միրզոյան, Տավշո արմատներ (Գրական-մարզամշակութային հանրագիտարան), Երևան, 2016, էջ 146։
- Հանրագիտական բառարան, ՀՀ ԳԱԱ հրատ. Երևան, 2016, հ. 1, էջ 291-292:
- Հրաչիկ Սմբատի Բայրամյան - ysu.am:
- Հանդիպում վրացագետ Հրաչիկ Բայրամյանի հետ:
- [http://www.armin.am/am/Encyclopedia-Armency_Bayramyan_Hrachik ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Բայրամյան Հրաչիկ: