«Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 2. | Տող 2. | ||
| name-am = Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի | | name-am = Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի | ||
| name-am-aliases = | | name-am-aliases = | ||
| − | | name-ru = | + | | name-ru = Таманян Александр Оганесович |
| name-ru-aliases = | | name-ru-aliases = | ||
| name-lat = | | name-lat = | ||
| Տող 131. | Տող 131. | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
*Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: | *Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: | ||
| + | *Александр Таманян (1878-1936). Сборник документов и материалов 1896-1959 годов. Ер., 2000. | ||
| + | *Ерканян В.С. Армянская культура в 1800-1917 гг. / Пер. с арм. К.С. Худавердяна. Ер., 1985. | ||
| + | *Хзмалян Т. Любовная тайна Еревана // Журнал «Ереван». 2009. | ||
| + | *Яралов Ю.С. Таманян. М., 1950. | ||
| + | Арис Казинян. 100 величайших армян XX века. Москва, 2006, С.-158-159. | ||
*[http://www.ysu.am/persons/hy/Aleqsandr-Tamanyan ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:] | *[http://www.ysu.am/persons/hy/Aleqsandr-Tamanyan ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:] | ||
*[http://mocak.am/14379/%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80-%D5%A9%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/ Ալեքսանդր Թամանյան - Mocak.am:] | *[http://mocak.am/14379/%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80-%D5%A9%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/ Ալեքսանդր Թամանյան - Mocak.am:] | ||
| Տող 142. | Տող 147. | ||
*[http://www.hayzinvor.am/12905.html Ժ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԸ:] | *[http://www.hayzinvor.am/12905.html Ժ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԸ:] | ||
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1171 Թամանյան Ալեքսանդր:] | *[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1171 Թամանյան Ալեքսանդր:] | ||
| + | *[http://www.armeniapedia.org/index.php?title=Alexander_Tamanian Alexander Tamanian.] | ||
| + | *[http://erewan.do.am/publ/erevan/pamjatniki/pamjatnik_aleksandru_tamanjanu/3-1-0-28 Александр Таманян.] | ||
| + | *[http://pomnipro.ru/memorypage6067/biography Таманян Александр Оганесович — Биография.] | ||
| + | *[http://www.liveinternet.ru/users/leda_avetis/post197836219/ ТАМАНЯН АЛЕКСАНДР: "ЕРЕВАН - ГОРОД МОЕЙ МЕЧТЫ...'.] | ||
| + | *[http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/izobrazitelnoe_iskusstvo/TAMANYAN_TAMANOV_ALEKSANDR_OGANESOVICH.html ТАМАНЯН (ТАМАНОВ), АЛЕКСАНДР ОГАНЕСОВИЧ.] | ||
| + | *[http://armenik.ru/a/tamanyan_aleksandr_oganesovich Армения // Таманян, Александр Оганесович.] | ||
[[Category:Ճարտարապետներ]] | [[Category:Ճարտարապետներ]] | ||
20:16, 23 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ
| Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի | |
| Таманян Александр Оганесович | |
| |
| Անգլերեն: | Tamanyan Aleksandr |
| Հայերեն: | Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 04(16).03.1878 |
| Ծննդավայրը: | Եկատերինոդար, Ռուսաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 20.02.1936 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Ճարտարապետ, հայ նոր ճարտարապետության հիմնադիրը: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1878թ. մարտի 4(16)-ին Ռուսաստանի Եկատերինոդար (այժմ՝ Կրասնոդար) քաղաքում:
Մահացել է 1936թ. փետրվարի 20-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:
Կրթություն
- 1904թ. ավարտել է Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայի բարձրագույն գեղարվեստական ուսումնարանը:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1917թ.՝ Ռուսաստանի գեղարվեստական ակադեմիայի խորհրդի նախագահ՝ փոխնախագահի իրավունքներով:
- ԺԿԽ գերագույն տեխ. բաժնի նախագահ:
- 1923թ.-ից՝ Պետպլանի փոխնախագահ:
- 1924թ.՝ հուշարձանների պահպանության կոմիտեի նախագահ:
- Հայաստանի կերպարվեստի աշխատողների ընկերության նախագահ:
Նախագծեր Երևանում
- Աստղադիտարան, 1930-1935:
- Անատոմիկում, 1926-1933:
- Անասնաբուժական, ֆիզիոթերապևտիկ, պոլիտեխնիկական ինստիտուտների շենքեր, 1927-1932:
- Հանրային գրադարան, 1932-1938:
- Կառավարության տունը (առաջին հերթը՝ Հողժողկոմատ, 1926-1929, հետագայում՝ Կառավարական տուն, 1932-1941 (ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ): 1942, հետմահու)
- Օպերայի և բալետի թատրոն, 1926-1953 (սկզբնական նախագծերում՝ ժողովրդական տան թատրոն):
Նախագծեր
- Անիի թանգարան (1908, չի իրականացվել):
- Կոչուբեյի առանձնատունը Ցարսկոյե Սելոյում, 1911-1912:
- Շչերբատովի տունը Մոսկվայում, 1911-1913 (Մոսկվայի քաղաքային դումայի ոսկե մեդալ, 1914)
- Յարոսլավլի հոբելյանական ցուցահանդեսի փայտաշեն համալիր, 1913:
- Մոսկվա-Կազան երկաթուղու հիվանդանոցային համալիրը Պրոգորովկայում, 1913-1917 (այժմ՝ Կրատովո):
Հատակագծեր
- Երևանի գլխավոր հատակագիծ, 1924:
- «Մեծ Երևանի» հատակագիծ, 1934:
- Լենինական (Գյումրի), 1925-1933:
- Վաղարշապատ, 1925-1933:
- Ստեփանակերտ, 1925-1933:
- Կամոյ (Նոր Բայազետ, Գավառ), 1925-1933::
- Հրազդան, 1925-1933::
- Լուկաշին, 1925-1933::
- Նուբարաշեն, 1925-1933:
Ձեռքբերումներ
- 1914թ.՝ ճարտարապետության ակադեմիկոս:
- 1926թ.՝ ՀԽՍՀ Ժողովրդական ճարտարտարապետ:
- 2001թ. ՀՃՄ սահմանել է Թամանյանի անվան ոսկե մեդալ:
- ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ:
- 1914թ.՝ Մոսկվայի քաղաքային դումայի ոսկե մեդալ:
Այլ
- Գ.Ա. և Յու. Ա. Թամանյանների հայրը:
- Երկար տարիներ նա ապրում ու ստեղծագործում է Ռուսաստանում, նախագծում ու տարբեր քաղաքներում կառուցում բազմաթիվ շինություններ:1919թ. տեղափոխվել է Երևան, 1921թ. Իրան։ 1923-ին հրավիրվել է Հայաստան, ծավալել բուռն ու եռանդուն աշխատանք:
- Կառավարական տունը և Օպերային թատրոնի ու համերգասրահի շենքը կանխորոշել և պայմանավորել են Երևանի քաղաքաշինական կարևորագույն հանգույցների լուծումները, առաջինը՝ Հանրապետության հրապարակի անսամբլի (ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ, 1970, հետմահու, հեղինակային խմբի հետ), երկրորդը՝ թատրոնի (նախագիծը՝ 1937-ին Փարիզի համաշխարհային ցուցահանդեսի Մեծ ոսկե մեդալ) շրջակա տարածության և հիմնական, մայրուղիներից մեկի՝ Հյուսիսային պողոտայի կառուցապատումը։
- Հիդրոկայանի շենքը Թամանյանի առաջին այն աշխատանքներից է, որտեղ նա ստեղծագործորել օգտագործել և զարգացրել է հայ ճարտարապետության ավանդույթները: Հիդրոկայանի շենքը ճարտարապետության ու բնության ներդաշնակ կապի և անսամբլի լավագույն օրինակներից է:
- Թամանյանի ստեղծագործություններում հայ ճարտարապետության ծավալատարածքային և արխիտեկտոնիկ առանձնահատկությունները, մանրամասերի անկրկնելիության և բազմազանության սկզբունքը նոր մեկնաբանություն և որակ են ստացել:
- Թամանյանի ստեղծագործությունը նոր ուղի է բացել հայ ճարտարապետության ավանդույթները զարգացնելու և դրանց հիման վրա նորը ստեղծելու գործում՝ սկզբնավորելով ճարտարապետության թամանյանական դպրոցը:
- Թամանյանի անունով են կոչվել Երևանում փողոց՝ հուշարձանով (1974), շինարարական տեխնիկումը (1953), ՀՃՄ տունը (1978), թանգարան-ինստիտուտը (2001):
- Թամանյանի առաջին գործը Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատարինե հայկական եկեղեցու (1779, ճարտարապետ՝ Յու. Մ. Ֆելտեն) վերակառուցումն է (1904-1906):
- Անիի թանգարանը նախագծել է հետևելով Նիկողայոս Մառի Անիի պեղումներին:
- Թամանյանի նախագծերով 1907-1913թթ. կառուցված շենքերում կիրառված են դասական և XVIII-XIX դդ. սկզբի ռուսական ճարտարապետության ձևերը:
- Թամանյանի առաջին ճարտարապետական աշխատանքն է եղել Երևանի գլխավոր հատակագիծը 150 հազար բնակչի համար, որն հաստատվել է ՀՍՍՀ Ժողկոմխորհի կողմից:Մշակել է «Մեծ Երևանի» հատակագիծը 500 000 բնակչի համար: Այն մնացել է անավարտ:
- Լենինականի (Գյումրի), Վաղարշապատի, Ստեփանակերտի, Կամոյի (Նոր Բայազետ, Գավառ), Հրազդանի, Լուկաշինի, Նուբարաշենի և այլ բնակավայրերի հատակագծերից ոչ բոլորն են իրականացվել:
«Նա տեսել է արևային մի քաղաք...
Ինչպես մաքուր մարմարի կապույտ կողին նկարած
Արևային ժամացույց՝ քարտե՜զն ահա քաղաքի,
Պողոտաներ, փողոցներ՝ բոլորաձիգ երկարած,
Իսկ կենտրոնում երկնահաս, գրանիտյա մի բագին»:
Եղիշե Չարենց
Նկարներ
Կնոջ` Կամիլա Էդվարդսի հետ
Մարտիրոս Սարյանի և Միքայել Մազմանյանի հետ, Երևան, 1931թ.
Ակադեմիայում
Ալեքսանդր Թամանյանի պատկերով ՀՀ թղթադրամ (շրջանառությունից հանված է)
₳Երևանի հատակագիծը
Ա. Թամանյանի հուշարձանը Երևանում (1974 թ., քանդակագործ՝ Արտաշես Հովսեփյան)
Տեսանյութեր
- Ալեքսանդր Թամանյան - Արմենակոբ 2008 - MASIS.tv*[:
- ՄԵՆՔ - Ալեքսանդր Թամանյան:
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍ ... ՄԻԳ ՀՌԸ:
- Ալեքսանդր Թամանյան, Մ. Ս.:
- Aleksandr Tamanyan:
- Ալեքսանդր Թամանյան:
- ՀԱՅԿ ՆԱՀԱՊԵՏԻՑ ՀԵՏՈ - ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
- Alexander Tamanian:
- Smart Films : Aleksandr Tamanyan - Film (Ալեքսանդր Թամանյան):
Հրապարակումներ մամուլում
- Ալեքսանդր Թամանյանը՝ կյանքի զիգզագներում:
- Պատմության այս օրը - Ալեքսանդր Թամանյան:
- Մարտիրոս Սարյանը Ալեքսանդր Թամանյանի մասին:
- 12-րդ մայրաքաղաքի ճարտարապետը:
- Այսօր լրանում է Ալեքսանդր Թամանյանի 134-ամյակը:
- ՏԵՍԱՐԺԱՆ ՎԱՅՐԵՐ - Ալեքսանդր Թամանյան:
- Ցուցահանդես նվիրված Ալեքսանդր Թամանյանի հիշատակին:
- Մի ուրվական է շրջում Երեւանում… Թամանյանի ուրվականը:
- 1936թ. այս օրը վախճանվեց անվանի ճարտարապետ ...:
- «Եթե իմ նախագծած շենքերը լավ ստացվեն, հենց դրանով էլ ինձ կհիշեք». Ալեքսանդր Թամանյան:
- Ալեքսանդր Թամանյան:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Александр Таманян (1878-1936). Сборник документов и материалов 1896-1959 годов. Ер., 2000.
- Ерканян В.С. Армянская культура в 1800-1917 гг. / Пер. с арм. К.С. Худавердяна. Ер., 1985.
- Хзмалян Т. Любовная тайна Еревана // Журнал «Ереван». 2009.
- Яралов Ю.С. Таманян. М., 1950.
Арис Казинян. 100 величайших армян XX века. Москва, 2006, С.-158-159.
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
- Ալեքսանդր Թամանյան - Mocak.am:
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ ԵՎ ԱՐԱՄԱՅԻՍ ԵՐԶՆԿՅԱՆ:
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
- ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
- ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Ալեքսանդր Թամանյան:
- Ալեքսանդր Թամանյան:
- ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
- Ժ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԸ:
- Թամանյան Ալեքսանդր:
- Alexander Tamanian.
- Александр Таманян.
- Таманян Александр Оганесович — Биография.
- ТАМАНЯН АЛЕКСАНДР: "ЕРЕВАН - ГОРОД МОЕЙ МЕЧТЫ...'.
- ТАМАНЯН (ТАМАНОВ), АЛЕКСАНДР ОГАНЕСОВИЧ.
- Армения // Таманян, Александр Оганесович.
