«Թովմա Մեծոփեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն
(Նոր էջ «{{Person | name-am = Թովմա Մեծոփեցի | name-am-aliases = Ազգանուն Անուն Հայրանուն2 | name-ru = Фамилия Имя Отчес...»:) |
|||
| (Միևնույն մասնակցի 2 միջանկյալ տարբերակներ թաքցրված է) | |||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Person | {{Person | ||
| name-am = Թովմա Մեծոփեցի | | name-am = Թովմա Մեծոփեցի | ||
| − | | name-am-aliases = | + | | name-am-aliases = |
| − | | name-ru = | + | | name-ru = Товма Мецопеци |
| − | | name-ru-aliases = | + | | name-ru-aliases = |
| name-lat = | | name-lat = | ||
| − | | name-en = | + | | name-en = Tovma Metsopetsi |
| name-fr = | | name-fr = | ||
| − | | image = | + | | image = Tovma Mecopeci.jpg |
| birth-date = 1378 | | birth-date = 1378 | ||
| − | | birth-place = | + | | birth-place = Աղի, Հայաստան |
| death-date = 15.05.1446 | | death-date = 15.05.1446 | ||
| − | | death-place = | + | | death-place = Ակոռ, Հայաստան |
| description = Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ: | | description = Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ: | ||
}} | }} | ||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
| − | Ծնվել է | + | Ծնվել է 1378թ. Հայաստանի Արճեշ գավառի Աղի գյուղում: |
| − | Մահացել է | + | Մահացել է 1446թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Մասյացոտն գավառի Ակոռի գյուղում: |
==Կրթություն== | ==Կրթություն== | ||
| Տող 24. | Տող 24. | ||
==Աշխատանքային գործունեություն== | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
*1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի: | *1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի: | ||
| − | + | *1441-էձ43թթ. Էջմիածնում օգնել է նորընտիր կաթողիկոսին: | |
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
==Այլ== | ==Այլ== | ||
*Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին: | *Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին: | ||
| − | *Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են | + | *Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են հայերեն բազմաթիվ մատյաններ: |
| − | + | *Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, վարդապետական աստիճան շնորհվել շատ աշակերտների: | |
| − | Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, | + | *Նա գրել է պատմական, մանկավարժական և ուսուցողական մի շարք գործեր, որոնցից ամենահայտնին «Պատմութիւն Լանկ-Թամուրայ և յաջորդաց իւրոց» երկն է, ընդգրկում է 1386-1440թթ. իրադարձությունները: |
| + | *Իբրև ականատես՝ Թ. Մեծոփեցին նկարագրել է Լենկթեմուրի և նրա հաջորդների արշավանքներն ու ավերածությունները, բնակչության գերեվարումը և կոտորածները, հարկային ծանր լուծը, թշնամու դեմ հերոսաբար մարտնչող անհատների նահատակությունները, դպրոցների և նրանց ուսուցիչների գործունեությունը:Երկը XV դ. պատմական հազվագյուտ աղբյուր է Լենկթեմուրի, կարակոյունլուների և ակկոյունլուների ժամանակաշրջանի Հայաստանի և Միջին Արևելքի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար: | ||
| + | *Նրա «Յիշատակարանը», որը շարունակում ու լրացնում է «Պատմութիւնը», պատմական փոքր ծավալի գործ է և վերաբերում է Հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սսից Վաղարշապատ տեղափոխելու իրադարձություններին: | ||
| + | *Պատմական արժեք ունեն նաև Մեծոփեցու թղթերը, ինչպես և խմբագրած ձեռագրերի բոլոր հիշատակարանները: | ||
| + | *Նա կազմել է լեզվաուսուցողական առաջին դասագիրքը՝ «Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, խմբագրել և մշակել է կրոնադավանաբանական, ծիս-երաժշտական, մեկնողական, և այլ բնույթի բազմաթիվ գործեր, խրախուսել ուրիշներին՝ երբեմն կատարելով մեկենասի դեր: | ||
| + | *1441թ. Հովհաննես Հերմոնեցու և այլոց հետ հրավիրել է Էջմիածնի ազգային ժողովը՝ կարևոր դեր խաղալով Հայոց կաթողիկոսությունը Էջմիածնում վերահաստատելու գործում: | ||
*Թաղվել է Մեծոփավանքում: | *Թաղվել է Մեծոփավանքում: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| − | + | Tovma Metsopetsi11.jpg | |
</gallery> | </gallery> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Մատենագիտություն= | =Մատենագիտություն= | ||
| − | * | + | *Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ-Թամուրւսյ և յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860: |
| − | * | + | *Թովմա Մեծոփեցի, Տիշատակարան, Թ., 1832: |
| + | *Թովմա Մեծոփեցի, Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, դասագիրք, Մատենադարան, ձեռ. № 7117: | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| − | *Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: | + | *Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: |
*[http://www.digilib.am/digilib/?menu=5&wrk=299&captn=7772&wrpg=0&aupg=0 Պատմագրութիւն:] | *[http://www.digilib.am/digilib/?menu=5&wrk=299&captn=7772&wrpg=0&aupg=0 Պատմագրութիւն:] | ||
*[http://ter-hambardzum.net/wp-content/uploads/2013/04/176_176_Մեկնություն Դանիելի Մարգարեության.Վարդան Արևելցի, Հովհաննես Ծործորեցի, Թովմա Մեծոփեցի.pdf:] | *[http://ter-hambardzum.net/wp-content/uploads/2013/04/176_176_Մեկնություն Դանիելի Մարգարեության.Վարդան Արևելցի, Հովհաննես Ծործորեցի, Թովմա Մեծոփեցի.pdf:] | ||
| + | *[http://hpj.asj-oa.am/1668/1/2006-2%28308%29.pdf ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ :] | ||
| + | *[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Tovma+Metsopetsi Tovma Metsopetsi.] | ||
| + | *[https://kantegh.wordpress.com/%D5%A3%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0/ ՀՈԳԵՎՈՐ ԳՐԱԴԱՐԱՆ:] | ||
| + | *[http://opac.flib.sci.am/cgi-bin/koha/opac-authoritiesdetail.pl?authid=9446 ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:] | ||
| + | *[http://akunq.net/am/?p=35236 Հայաստանը XV դարում:] | ||
| + | *[http://dic.academic.ru/dic.nsf/sie/17628/%D0%A2%D0%9E%D0%92%D0%9C%D0%90 ТОВМА МЕЦОПЕЦИ.] | ||
| + | *Հովսեփյան Գ., Թովմա Մեծոփեցու կյանքը, Վաղարշապատ, 1914: | ||
| + | *Մաթեվոսյան Ա., Գրիգոր Տաթևացին և Մեծոփավանքի դպրոցի հիմնադրումը, ՊԲՀ, 1969, N 2: | ||
| + | *Նույնի, Մեծոփավանքի գրչության կենտրոնը, Էջմիածին, 1997: | ||
[[Category:Պատմագիրներ]] [[Category:Եկեղեցական գործիչներ]] [[Category:Մշակութային գործիչներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]] [[Category:Մանկավարժներ]] | [[Category:Պատմագիրներ]] [[Category:Եկեղեցական գործիչներ]] [[Category:Մշակութային գործիչներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]] [[Category:Մանկավարժներ]] | ||
Ընթացիկ տարբերակը 13:20, 14 Հունվարի 2015-ի դրությամբ
| Թովմա Մեծոփեցի | |
| Товма Мецопеци | |
| |
| Անգլերեն: | Tovma Metsopetsi |
| Հայերեն: | Թովմա Մեծոփեցի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1378 |
| Ծննդավայրը: | Աղի, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 15.05.1446 |
| Մահվան վայրը: | Ակոռ, Հայաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1378թ. Հայաստանի Արճեշ գավառի Աղի գյուղում:
Մահացել է 1446թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Մասյացոտն գավառի Ակոռի գյուղում:
Կրթություն
- Սովորել է Մեծոփավանքում, Արճեշի գավառի Խառաբաստի վանքի վարդապետարանում, Տաթևի համալսարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի:
- 1441-էձ43թթ. Էջմիածնում օգնել է նորընտիր կաթողիկոսին:
Այլ
- Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին:
- Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են հայերեն բազմաթիվ մատյաններ:
- Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, վարդապետական աստիճան շնորհվել շատ աշակերտների:
- Նա գրել է պատմական, մանկավարժական և ուսուցողական մի շարք գործեր, որոնցից ամենահայտնին «Պատմութիւն Լանկ-Թամուրայ և յաջորդաց իւրոց» երկն է, ընդգրկում է 1386-1440թթ. իրադարձությունները:
- Իբրև ականատես՝ Թ. Մեծոփեցին նկարագրել է Լենկթեմուրի և նրա հաջորդների արշավանքներն ու ավերածությունները, բնակչության գերեվարումը և կոտորածները, հարկային ծանր լուծը, թշնամու դեմ հերոսաբար մարտնչող անհատների նահատակությունները, դպրոցների և նրանց ուսուցիչների գործունեությունը:Երկը XV դ. պատմական հազվագյուտ աղբյուր է Լենկթեմուրի, կարակոյունլուների և ակկոյունլուների ժամանակաշրջանի Հայաստանի և Միջին Արևելքի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար:
- Նրա «Յիշատակարանը», որը շարունակում ու լրացնում է «Պատմութիւնը», պատմական փոքր ծավալի գործ է և վերաբերում է Հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սսից Վաղարշապատ տեղափոխելու իրադարձություններին:
- Պատմական արժեք ունեն նաև Մեծոփեցու թղթերը, ինչպես և խմբագրած ձեռագրերի բոլոր հիշատակարանները:
- Նա կազմել է լեզվաուսուցողական առաջին դասագիրքը՝ «Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, խմբագրել և մշակել է կրոնադավանաբանական, ծիս-երաժշտական, մեկնողական, և այլ բնույթի բազմաթիվ գործեր, խրախուսել ուրիշներին՝ երբեմն կատարելով մեկենասի դեր:
- 1441թ. Հովհաննես Հերմոնեցու և այլոց հետ հրավիրել է Էջմիածնի ազգային ժողովը՝ կարևոր դեր խաղալով Հայոց կաթողիկոսությունը Էջմիածնում վերահաստատելու գործում:
- Թաղվել է Մեծոփավանքում:
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ-Թամուրւսյ և յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860:
- Թովմա Մեծոփեցի, Տիշատակարան, Թ., 1832:
- Թովմա Մեծոփեցի, Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, դասագիրք, Մատենադարան, ձեռ. № 7117:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Պատմագրութիւն:
- Դանիելի Մարգարեության.Վարդան Արևելցի, Հովհաննես Ծործորեցի, Թովմա Մեծոփեցի.pdf:
- ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ :
- Tovma Metsopetsi.
- ՀՈԳԵՎՈՐ ԳՐԱԴԱՐԱՆ:
- ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
- Հայաստանը XV դարում:
- ТОВМА МЕЦОПЕЦИ.
- Հովսեփյան Գ., Թովմա Մեծոփեցու կյանքը, Վաղարշապատ, 1914:
- Մաթեվոսյան Ա., Գրիգոր Տաթևացին և Մեծոփավանքի դպրոցի հիմնադրումը, ՊԲՀ, 1969, N 2:
- Նույնի, Մեծոփավանքի գրչության կենտրոնը, Էջմիածին, 1997: