«Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 23. | Տող 23. | ||
*1819-1822թթ.՝ էջմիածնի վանական դպրոց: | *1819-1822թթ.՝ էջմիածնի վանական դպրոց: | ||
*1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց: | *1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց: | ||
| − | *1830-1835թթ. Դորպատի (Տարտու) համալսարան: | + | *1830-1835թթ.` Դորպատի (Տարտու) համալսարան: |
==Աշխատանքային գործունեություն== | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
*1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Սանահինի վանական դպրոցներում: | *1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Սանահինի վանական դպրոցներում: | ||
| − | *1829-1930թթ. էջմիածնում կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար | + | *1829-1930թթ.` էջմիածնում կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար: |
| − | |||
*1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ: | *1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ: | ||
*1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ: | *1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ: | ||
| − | *1848թ.մարտին՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ | + | *1848թ. մարտին՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ: |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Այլ== | ==Այլ== | ||
| + | *1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը: | ||
*Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը: | *Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը: | ||
| − | *Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք,պուրակներ,փողոցներ,դպրոց,մեդալ,մրցանակ,կրթաթոշակ,Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը: | + | *Աբովյանի ստեղծագործությամբ սկիզբ է առնում հայ գրականության զարգացման նոր փուլ, որ նախորդից տարբերվում էր թեմատիկայով, լեզվով, հերոսի ընտրությամբ: |
| + | *Ուսումնասիրել է բնական և հասարակական գիտություններ, լեզուներ (գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, լատիներեն), եվրոպական գրականություն ու փիլիսոփայություն (Գյոթե, Շիլլեր, Հերդեր, Կանտ, Ռուսո և ուրիշներ), երաժշտություն, արհեստներ։ Սերտ կապեր է հաստատել եվրոպացի և ռուս մտավորականների հետ: | ||
| + | *Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք, պուրակներ, փողոցներ, դպրոց, մեդալ, մրցանակ, կրթաթոշակ, Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը: | ||
*Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը: | *Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը: | ||
| + | |||
| + | =Մատենագիտություն= | ||
| + | *Աբովյան Խ., Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 1—10, Երևան, 1947—1961: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Երկեր, Մոսկվա, 1897: | ||
| + | *Աբովյան Խ., | ||
| + | *Աբովյան Խ., Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց, 1824: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց, 1824: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Պարապ վախտի խաղալիք, Թիֆլիս, 1864: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Թուրքի աղջիկը: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Նոր վերելք Արարատի գագաթը, 1847: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Վերք Հայաստանի, 1841: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Գիւղական տների կառուցուածքը, 1835: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի..., 1840: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա: | ||
| + | *Աբովյան Խ., Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները: | ||
| + | Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
| Տող 57. | Տող 61. | ||
Պատկեր:Աբովյան_Խաչատուր.jpg |Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում | Պատկեր:Աբովյան_Խաչատուր.jpg |Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում | ||
Պատկեր:CmcFj3efyrGXZUca6ibuhEcV0x.jpg|Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում | Պատկեր:CmcFj3efyrGXZUca6ibuhEcV0x.jpg|Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում | ||
| − | |||
</gallery> | </gallery> | ||
=Տեսանյութեր= | =Տեսանյութեր= | ||
*[http://www.youtube.com/watch?v=5eIiGrKW5f8 Խաչատուր Աբովյանի մասին:] | *[http://www.youtube.com/watch?v=5eIiGrKW5f8 Խաչատուր Աբովյանի մասին:] | ||
| − | *[http://www.youtube.com/watch?v=xIG4xA0JMBY Խաչատուր Աբովյան մաս 1,Հանրային հեռուստաընկերություն:] | + | *[http://www.youtube.com/watch?v=xIG4xA0JMBY Խաչատուր Աբովյան մաս 1, Հանրային հեռուստաընկերություն:] |
| − | *[http://www.youtube.com/watch?v=w7fWz5Qm-2Y Խաչատուր Աբովյան մաս 2,Հանրային հեռուստաընկերություն:] | + | *[http://www.youtube.com/watch?v=w7fWz5Qm-2Y Խաչատուր Աբովյան մաս 2, Հանրային հեռուստաընկերություն:] |
| − | |||
=Մատենագիտություն= | =Մատենագիտություն= | ||
| Տող 72. | Տող 74. | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| − | *[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_abovyan_khachatur ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ | + | *Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: |
| − | * [http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=890 Հայկական հանրագիտարան | + | *Տեր-Կարապետյան Ն., Խաչատուր Աբովյան, Թիֆլիս, 1897։ |
| − | + | *Ավդալբեգյան Թ., Խաչատուր Աբովյան, Վաղարշապատ, 1910: | |
| − | [[Category:Գրողներ]] [[Category: | + | *Ակսել Բակունց, Խաչատուր Աբովյանի «անհայտ բացակայումը», Երևան, 1932: |
| + | *Հովհաննիսյան Ա., Աբովյան, Երևան, 1933: | ||
| + | *Զարյան Ռ., Աբովյանի կյանքը, Երևան, 1939: | ||
| + | *Մուրադյան Հ., Ժամանակակիցները Խաչատուր Աբովյանի մասին, Երևան, Հապետհրատ, 1941, 128 էջ: | ||
| + | *Շահազիզ Ե., Խաչատուր Աբովյանի կենսագրությունը, Երևան, 1945: | ||
| + | *Սանթրոսյան Մ., Հայ մեծ լուսավորիչ-մանկավարժ Խ. Աբովյանը, Երևան, 1953: | ||
| + | *Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպի ստեղծագործական պատմությունը, Երևան, 1955: | ||
| + | *Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյան, կյանքը, գործը, ժամանակը (1809-1836), Երևան, 1967: | ||
| + | *Абов Г., Хачатур Абовян, 1948. | ||
| + | *Parrot F., Reise rain Ararat, B., 1834. | ||
| + | *Wagner M., Reise nach dem Ararat Hochland Armenine, Stutgart and Tebingem, 1848. | ||
| + | *[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_abovyan_khachatur ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Խաչատուր Աբովյան:] | ||
| + | *[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=890 Հայկական հանրագիտարան. Խաչատուր Աբովյան:] | ||
| + | |||
| + | [[Category:Գրողներ]] [[Category:Մանկավարժներ]] | ||
11:29, 24 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ
| Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի | |
| Абовян Хачатур Аветикович | |
| |
| Անգլերեն: | Abovyan Khachatur |
| Հայերեն: | Աբովյան Խաչատուր Ավետիքի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 15.10.1809 |
| Ծննդավայրը: | Քանաքեռ, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 02.04.1848 |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող, մանկավարժ, հայ նոր գրականության ու մանկավարժության հիմնադիր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1809թ. հոկտեմբերի 15-ին Հայաստանի Քանաքեռ գյուղում:
Անհետացել է 1848թ. ապրիլի 2-ին:
Կրթություն
- 1819-1822թթ.՝ էջմիածնի վանական դպրոց:
- 1824-1826թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց:
- 1830-1835թթ.` Դորպատի (Տարտու) համալսարան:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1827-1828թթ. ուսուցչություն է արել Հաղպատի և Սանահինի վանական դպրոցներում:
- 1829-1930թթ.` էջմիածնում կաթողիկոսի և սինոդի թարգմանիչ ու քարտուղար:
- 1837-1843թթ.՝ Թիֆլիսի գավառական դպրոցի տեսուչ և ուսուցիչ:
- 1843-1848թթ.՝ Երևանի գավառական դպրոցի տեսուչ:
- 1848թ. մարտին՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցի տեսուչ:
Այլ
- 1829թ. հոկտեմբերի 9-ին Դորպատի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆ. Պարրոտի արշավախմբի հետ Աբովյանը բարձրացել է Արարատ լեռան գագաթը:
- Իշխանությունները խոչընդոտել են Աբովյանի լուսավորչական գործունեությունը:
- Աբովյանի ստեղծագործությամբ սկիզբ է առնում հայ գրականության զարգացման նոր փուլ, որ նախորդից տարբերվում էր թեմատիկայով, լեզվով, հերոսի ընտրությամբ:
- Ուսումնասիրել է բնական և հասարակական գիտություններ, լեզուներ (գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, լատիներեն), եվրոպական գրականություն ու փիլիսոփայություն (Գյոթե, Շիլլեր, Հերդեր, Կանտ, Ռուսո և ուրիշներ), երաժշտություն, արհեստներ։ Սերտ կապեր է հաստատել եվրոպացի և ռուս մտավորականների հետ:
- Աբովյանի անունով կոչվել են քաղաք, պուրակներ, փողոցներ, դպրոց, մեդալ, մրցանակ, կրթաթոշակ, Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանը:
- Աբովյանի արձանը կանգնեցված է Երևանում և Քանաքեռում, որտեղ և գտնվում է նրա տուն-թանգարանը:
Մատենագիտություն
- Աբովյան Խ., Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 1—10, Երևան, 1947—1961:
- Աբովյան Խ., Երկեր, Մոսկվա, 1897:
- Աբովյան Խ.,
- Աբովյան Խ., Կարօտութիւն նախնի վայելչութեանց հայրենեաց իմոց, 1824:
- Աբովյան Խ., Արբաճեմ ոտից տեառն գթութեանց, 1824:
- Աբովյան Խ., Պարապ վախտի խաղալիք, Թիֆլիս, 1864:
- Աբովյան Խ., Թուրքի աղջիկը:
- Աբովյան Խ., Նոր վերելք Արարատի գագաթը, 1847:
- Աբովյան Խ., Վերք Հայաստանի, 1841:
- Աբովյան Խ., Գիւղական տների կառուցուածքը, 1835:
- Աբովյան Խ., Ակնարկ Թիֆլիսում ապրող հայերի կեանքի..., 1840:
- Աբովյան Խ., Մեկ երկու խոսք էլ հայոց վրա:
- Աբովյան Խ., Ուղևորություն դեպի Անիի ավերակները:
Թարգմանել է Հոմերոսի, Գյոթեի, Շիլլերի, Կարամզինի երկերը:
Նկարներ
Խաչատուր Աբովյան
Խաչատուր Աբովյանի արձանը Երևանում
Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանում
Տեսանյութեր
- Խաչատուր Աբովյանի մասին:
- Խաչատուր Աբովյան մաս 1, Հանրային հեռուստաընկերություն:
- Խաչատուր Աբովյան մաս 2, Հանրային հեռուստաընկերություն:
Մատենագիտություն
- Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպը:
- Աբովյանի «Առաջին սեր» պատմվածքը:
- Աբովյանի «Պարապ վախտի խաղալիք» ստեղծագործությունը:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Տեր-Կարապետյան Ն., Խաչատուր Աբովյան, Թիֆլիս, 1897։
- Ավդալբեգյան Թ., Խաչատուր Աբովյան, Վաղարշապատ, 1910:
- Ակսել Բակունց, Խաչատուր Աբովյանի «անհայտ բացակայումը», Երևան, 1932:
- Հովհաննիսյան Ա., Աբովյան, Երևան, 1933:
- Զարյան Ռ., Աբովյանի կյանքը, Երևան, 1939:
- Մուրադյան Հ., Ժամանակակիցները Խաչատուր Աբովյանի մասին, Երևան, Հապետհրատ, 1941, 128 էջ:
- Շահազիզ Ե., Խաչատուր Աբովյանի կենսագրությունը, Երևան, 1945:
- Սանթրոսյան Մ., Հայ մեծ լուսավորիչ-մանկավարժ Խ. Աբովյանը, Երևան, 1953:
- Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպի ստեղծագործական պատմությունը, Երևան, 1955:
- Հակոբյան Պ., Խաչատուր Աբովյան, կյանքը, գործը, ժամանակը (1809-1836), Երևան, 1967:
- Абов Г., Хачатур Абовян, 1948.
- Parrot F., Reise rain Ararat, B., 1834.
- Wagner M., Reise nach dem Ararat Hochland Armenine, Stutgart and Tebingem, 1848.
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Խաչատուր Աբովյան:
- Հայկական հանրագիտարան. Խաչատուր Աբովյան:
