11:26, 11 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ

Դավիթ Բեկ
Фамилия Имя Отчество
Անգլերեն:	Surname Name
Հայերեն:	Դավիթ Բեկ
Մահվան տարեթիվը:	1728
Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգ-ազատագրական շարժման գործիչ, զորավար:

Կենսագրություն

Մահացել է 1728թ.:

Կրթություն

• 0000թ. ավարտել է քաղաքի թիվ 00 դպրոցը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
  • 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
• 0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:

Ձեռքբերումներ

• 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
• 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
• 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:

Այլ

• Ծառայել է Վրաց թագավոր Վախթանգ VI-ի բանակում:

Սյունիքի մելիքների որոշման համաձայն՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն իր զորախմբով 1722թ-ի վերջին եկել է Կապան և գլխավորել օտար զավթիչների դեմ բռնկված ազատագրական շարժումը:

Արագ կազմակերպել է հայկական զորախմբեր, վերականգնել հին բերդերն ու ամրությունները, ստեղծել ռազմական կայուն հենակետեր, սանձել Սյունիք թափանցած վաչկատուն հրոսակախմբերի խժդժությունները:

Հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:

1724-ի սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկախ իշխանապետություն՝ Հալիձոր կենտրոնով:

Կազմակերպել է մշտական կարգավարժ բանակ, որը հսկել է ռազմական կարևոր հենակետերը: 1724-25թթ-ին ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը և նրա զորահրամանատարներ Թորոսը, Մխիթար Սպարապետը, Ս. Շահումյանը, Տեր-Ավետիսը հաջող մարտեր են մղել շրջակա թշնամիների դեմ, մաքրել Սյունիքը մահմեդական հրոսակ ցեղերից:

1725-27թթ-ին, երբ Թուրքիան ռազմակալել է Այսրկովկասը, առժամանակ ջլատվել են ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի ուժերը: Նա փակվել է Հալիձորի բերդում (1727-ի մարտ) և մարտնչել այն պաշարած թուրքական գերակշիռ զորքերի դեմ: Անսպասելի հակագրոհով ջախջախելով թուրք զորքերին՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը նրանց մնացորդներին ոչնչացրել է Մեղրիի, Բարգուշատի և Բեխ ավանի մատույցներում:

Վերականգնելով անկախությունը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը 1727թ-ին կապ է հաստատել Պարսից շահ Թահմազ II-ի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանապետությունը Սյունիքում, տվել դրամ հատելու իրավունք: Սակայն քաղական անբարենպաստ պայմաններում ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի փոքրաթիվ ուժերը չեն կարողացել երկար դիմադրել մահմեդական թշնամիների գերակշիռ ուժերին:

1728թ-ի գարնանը թուրքական զորքերը վերստին ռազմակալել են Սյունիքը և Արցախը:

Այդ ժամանակ էլ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն հանկարծամահ է եղել, նրան փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը: 1882թ-ին Րաֆֆին գրել է «Դավիթ Բեկ» պատմավեպը, Ա. Տիգրանյանը՝ «Դավիթ Բեկ» օպերան (1941-50), նկարահանվել է «Դավիթ Բեկ» գեղարվեստական ֆիլմը (1944, Հայֆիլմ):

ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում, թաղամաս՝ Կապանում, որտեղ կանգնեցված է նրա հուշարձանը (1978):

Գրակ. Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871: Կնյազյան Հ.Ա., Ազատագրական պայքարը Դավիթ Բեկի գլխավորությամբ, Ե., 1963: Հովհաննիսյան Ա., Դավիթ Բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, ԲԵՀ, 1970, №1:

Նկարներ

• 
• 
• 

  Դավիթ Բեկի ձիարձանը Կապանում

• 

  Կադր «Դավիթ Բեկ» կինոնկարից (Դավիթ Բեկի դերում` Հրաչյա Ներսիսյան` ձախից, Շահումյանի դերում` Դավիթ Մալյան)

• 

  Դավիթ Բեկը դարբնոցում (Ս. Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպի նկարազարդում)

Տեսանյութեր

• Դավիթ Բեկ:
• ԴԱՎԻԹ ԲԵԿ - ՄԽԻԹԱՐ ՍՊԱՐԱՊԵՏ:
• Դավիթ Բեկ:
• Давид Бек. исторический фильм.
• Давид Бек.
• Давид Бек (1943).

Հրապարակումներ մամուլում

• ԲԵԿ:

Մատենագիտություն

• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Арутюнян П., Освободительное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
• Հովհաննիսյան Ա. Գ., Դավիթ բեկի գլխավորած Ղափանի ապստամբությունը, Բանբեր Երեւանի համալսարանի, 1970:
• Կնյազյան Հ., Ազատագրական պայքարը Դավիթ բեկի գլխավորությամբ, Երևան, 1963:
• Օրբելյան Ս., Դաւիթ բեկի ծագումնաբանության հարցի շուրջ, Բանբեր Հայաստանի արխիվների, 1971:
• Աբրահամյան Ա. Գ., Սյունիքի XVIII դարի ազատագրական շարժման պատմության շուրջը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1972:
• Աբրահամյան Ա. Գ., Դավիթ-Բեկի պատմության նախագաղափար բնագրի շուրջը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1974:
• Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
• Րաֆֆի, Դավիթ-Բեկ, պատմական վեպ, 1722 — 1728:
• ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:
• Դավիթ Բեկ:
• Դավիթ Բեկ:
• «Դավիթ Բեկ»-ը կարելի լսել:
• Դավիթ Բեկ: