11:48, 23 Հունվարի 2018-ի տարբերակ

Բայրամյան Հրաչյա Սմբատի
Байрамян Грачья Смбатович
Անգլերեն:	Bayramyan Hrachya
Հայերեն:	Բայրամյան Հրաչյա Սմբատի
Ծննդյան տարեթիվը:	18.06.1945
Ծննդավայրը:	Բաղանիս, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Թարգմանիչ, վրացագետ, գրականագետ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1945թ. հունիսի 18-ին Խորհրդային Հայաստանի Նոյեմբերյանի շրջանի (այժմ` ՀՀ Տավուշի մարզ) Բաղանիս գյուղում:

Կրթություն

• 1952-1959թթ. սովորել է Բաղանիսի յոթամյա դպրոցում:
• 1959-1963թթ. սովորել է Ղոշխոթան (այժմ` Ոսկևան) գյուղի միջնակարգ դպրոցում:
• 1963-1967թթ. սովորել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի (պարսից լեզու և գրականություն) բաժնում:
• 1968-1969թթ. սովորել է Թբիլիսիի պետական ​​համալսարանի (TSU) վրացական բանասիրական ֆակուլտետում:
• 1970-1974թթ. սովորել է Թբիլիսիի պետական համալսարանի նպատակային ասպիրանտուրայում (գիտական ղեկավար` պրոֆ. Սոլոմոն Խուցիշվիլի)` մասնագիտանալով վրաց գրականության պատմության մեջ:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1969-1970թթ. աշխատել է ԵՊՀ Շոթա Ռուսթավելու անվան հայ-վրացական բանասիրության կաբինետում՝ որպես ավագ լաբորանտ։
• 1975-2006թթ. ԵՊՀ հայագիտական կենտրոնի գիտաշխատող:
• 1977-2001թթ.՝ ԵՊՀ հայագիտական ​​կենտրոնի խորհրդի քարտուղար (հասարակական հիմունքներով):
• 1981թ.-ից` հայ-վրացական բանասիրության գիտահետազոտական խմբի ղեկավար։
• 2006-2013թթ.՝ ԵՊՀ վրացագիտության հայկական կենտրոնի տնօրեն:
• 2014թ.-ից՝ ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի հայ-վրացական հարաբերությունների բաժնի վարիչ:
• Հետազոտական աշխատանքներին զուգընթաց վրաց լեզու, վրաց գրականության պատմություն, տեսական և գործնական թարգմանության առարկաներ է դասավանդել ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետում, վրաց գրականության պատմություն, վրաց մատենագիտության պատմություն՝ հայ-վրացական բանասիրություն առարկաներ պատմության ֆակուլտետի «Կովկասագիտություն» բաժնի մագիստրոսական խմբում։

Ձեռքբերումներ

• 1975թ.՝ բանասիրական գիտությունների թեկնածու:
• 1981թ.՝ դոցենտ:
• 1985թ.՝ ԽՍՀՄ և ապա Հայաստանի գրողների միության անդամ։
• 1997թ.՝ «Այիոն-Կարտլոս» անկախ միջազգային ամսագրի հուշամեդալ:
• 2006թ.՝ Վրաստանի Գրողների ստեղծագործական միության Իվանե Մաչաբելու անվան մրցանակ:
• 2010թ.՝ Թբիլիսիի քաղաքապետի «Վրացական մշակույթի բարեկամ» մեդալ:
• «Պատվո դիպլոմ»:
• ԵՊՀ հայագիտական ​​հետազոտությունների ինստիտուտի գիտական ​​խորհրդի անդամ:
• «Հայագիտության հարցեր» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ:
• Հայաստան-Վրաստան կազմակերպության վարչության անդամ
• Հայաստանի գրողների միություն անդամ:

Այլ

• 1966թ․ հրաժարվել է կոմերիտմիությունից։
• 1975թ. փետրվարի 18-ին Վրաստանի ԳԱ Շոթա Ռուսթավելու անվան վրաց գրականության պատմության ինստիտուտում «Վրաց գրականությունը նախախորհրդային հայ քննադատության մեջ (1846-1916 թթ.)» թեմայով թեզ է պաշտպանել (վրացերեն) և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան:
• 1975թ. հունիս - օգոստոս ամիսներին Մոսկվայի օտար լեզուների ռազմական ինստիտուտում մասնակցել է սպաների վերապատրաստման եռամսյա դասընթացներին, ստացել սպա թարգմանչի որակավորում և համապատասխան զինվորական կոչում:
• Հրաչյա Բայրամյանի աշխատանքները նվիրված են վրաց գրականության միջնադարյան, նոր և ժամանակակից պատմությանը, V-XX դարերում Հայաստանի և Վրաստանի գրական-մշակութային փոխհարաբերություններին:
• Հեղինակ է վրաց գրականության պատմության, վրացերեն լեզվի ձեռնարկների, բազմաթիվ գիտական և գրականագիտական հոդվածների, կատարել է թարգմանություններ դասական և ժամանակակից վրացական գրականությունից: Նրա ստեղծագործությունները տպագրվում են հայերեն, վրացերեն և ռուսերեն լեզուներով:
• Բայրամյանի սցենարների համաձայն ստեղծվել և հեռուստատեսությամբ ցուցադրվել են «Իրակլի Աբաշիձե» (1984), «Նոդար Դումբաձե» (1985), «Սայաթ-Նովա» (1987), «Գաբրիել Սունդուկյան» (1988), «Շոթա Ռուստավելի» (1990) ֆիլմերը:

Նկարներ

Գրքեր

Թարգմանություններ

Տեսանյութեր

• Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:

Հրապարակումներ մամուլում

• Մամուլի նյութի նկարագրության տեքստ:

Մատենագիտություն

• Բայրամյան Հ.Ս., Ակնարկներ վրաց նոր գրականության պատմության (1800-1890)։ Ուսումնական ձեռնարկ բանասիրական ֆակուլտետների ուսանողների համար, ԵՊՀ հրատ., 1983, 208 էջ։
• Բայրամյան Հ.Ս., Հայերեն-վրացերեն զրուցարան, Երևան, ՙԱրեգ՚, 2005,128 էջ:
• Բայրամյան Հ.Ս., Վրացերեն-ռուսերեն զրուցարան, Երևան, 2006:
• Վրաց գրականությունը V-XIX դարերում։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2007, 336 էջ։
• Բայրամյան Հ.Ս., Հայ-վրացական գրական-մշակութային կապերի պատմությունից (մենագրություն), Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010։
• Բայրամյան Հ.Ս., Վրաց լեզու (Հնչյունաբանություն, բառագիտություն, ձևաբանություն)։ Հումանիտար ֆակուլտետների ուսանողների համար։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 2010, 252 էջ։
• Բայրամյան Հ.Ս., Հայերեն-վրացերեն զրուցարան, 4-րդ հրատ., Երևան, 2015, 117 էջ:
• Բայրամյան Հ.Ս., Վրացերենի դացընթաց, Ուսումնական ձեռնարկ, Երևան, 2010, 2017:

Թարգմանություններ

• Արվելաձե Բոնդո, Գաբրիել Սունդուկյանը և վրաց իրականությունը։ ՙՀայաստան՚, Երևան, 1976, 88 էջ։
• Գրիշաշվիլի Իոսեբ, Հին Թիֆլիսի գրական բոհեմը։ ՙՄերանի՚, Թբիլիսի, 1989, 160 էջ։
• Ուղեցույց աստղը (վրաց մտավորականները Հովհաննես Թումանյանի մասին)։ ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 1999, 208 էջ։
• Հայ-վրաց գրական, պատմամշակութային հարցերը վրաց մամուլում (1988-1990)։ Պրակ I, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 160 էջ։
• Ինանիշվիլի Ռևազ, Լռություն ճանապարհին (պատմվածքներ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1979, 132 էջ։
• Մրելաշվիլի Լադո, Իղալթոեցի տղաները (վիպակ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1981, 236 էջ։
• Փանջիկիձե Գուրամ, Ակնաքար (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1982, 268 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Հավերժության օրենքը (վեպ)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1983, 264 էջ։
• Իոսելիանի Օտիա, Այն, ինչ լավ է, դժվար է (պատմվածք)։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1985, 32 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. I, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 584 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Ընտիր երկեր (երկու հատորով)։ Հ. II, ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1987, 526 էջ։
• Դումբաձե Նոդար, Կուկարաչա (վիպակ)։ Պատմվածքներ։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 336 էջ։
• Միշվելաձե Ռևազ, Նովելներ, ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2001, 50 էջ։
• Միշվելաձե Ռևազ, Գյուղի Մադոննան (նովելներ), ՙԶանգակ-97՚, Երևան, 2006, 244 էջ։
• Սիրապարտները՚ (Արդի վրացական արձակ), ՀԳՄ հրատարակչություն, 2010 թ., 240 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող 14 հեղինակի 15 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։

Ժողովածուների կազմում և խմբագրում

• Ձայն բարեկամության (Հայ և վրաց ժամանակակից գրողների պատմվածքներ)։ Կազմողներ՝ Հր. Բայրամյան և ուրիշներ։ ՙՆակադուլի՚, Թբիլիսի։ ՙՍովետական գրող՚, Երևան, 1977, 496 էջ (ժողովածուի մեջ մտնող վրացի 4 հեղինակի պատմվածքներ թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
• Վրացական պոեզիա (XII դարից մինչև մեր օրերը)։ Կազմեց և ծանոթագրեց՝ բան. գիտ. թեկն. Հր. Ս. Բայրամյան։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1983, 440 էջ։
• Հայ գրողները վրաց գրականության մասին։ Կազմեց, խմբագրեց և ծանոթագրեց բան. գիտ. թեկն. Հր. Բայրամյանը։ Երևանի համալս. հրատ., Երևան, 1986, 208 էջ։
• Վրաց երկինք (Համաշխարհային գրականություն պատանիների համար)։ Կազմեց և առաջաբանը գրեց Հրաչյա Բայրամյանը։ ՙԱրևիկ՚, Երևան, 1990, 768 էջ (գրքի մեջ մտնող 14 հեղինակի 28 նորավեպ և պատմվածք թարգմանել է Հր. Բայրամյանը)։
• Հայ-վրացական փոխհարաբերությունները, հատոր 1, Երևան, 2013, 788 էջ:
• Հայ-վրացական փոխհարաբերությունները, հատոր 2, Երևան, 2013, 340 էջ (ռուերեն և հայերեն լեզուներով):

Գիտական հոդվածներ

Հայկական Խորհրդային հանրագիտարան

• Նինոշվիլի Էգնատե, հ. VIII, 1982, էջ 303:
• Նոնեշվիլի Իոսեբ, հ. VIII, 1982, էջ 339:
• Չիքովանի Սիմոն, հ.VIII, 1983, էջ 53:
• Ռուսթավելի Շոթա, հ. X, 1984, էջ 91-92:
• Սարգիս Ա Վահրամյան (Սարգիս Թմոգվեցի), հ. X, 1984, էջ 216:
• Վաժա Փշավելա, հ. XI, 1985, էջ 228-229:
• Վրաց գրականություն, հ. XI, 1985, էջ 522-524:
• Տաբիձե Գալակտիոն, հ. XI, 1985, էջ 537-538:
• Օրբելիանի Գրիգոլ, հ. XII, 1986, էջ 585:
• Օրբելիանի Սուլխան-Սաբա, հ. XII, , 1986, էջ 585-586:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան

• Դումբաձե Նոդար, հ. II, 1995, էջ 276:
• Թբիլիսի, հ. II, 1995, էջ 275-278:
• Մխիթարյան Արտաշես, հ. III, 1999, էջ 737:
• Շահնազար Գիվի, հ. IV, 2003, էջ 39-40:
• Ռուսթավելի Շոթա, հ. IV, 2003, էջ 84:
• Սեյրանյան Բենիկ, հ. IV, 2003, էջ 403:
• Վրաստան (համահեղինակ), հ. IV, 2003, էջ 665-670:
• Տաբիձե Տիցիան, հ. IV, 2003, էջ 473:
• Քարամյան մարտին, հ. IV, 2003, էջ 887:

«Հայկական Սփյուռք» հանրագիտարան

• Վրաստան (համահեղինակ, 2003, էջ 541-580:

Ամսագրեր, տարեգրքեր

• Վրաց գրականությունը «Մուրճ» ամսագրում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1974, N 1, էջ 121-130
• ვაჟა-ფშაველა თბილისის სომხურ რევოლუციამდელ კრიტიკაში // «ცისკარი», თბილისი,1974, N 3, გვ. 111-117
• ილია ჭავჭავაძე და თბილისის სომხური რევოლუციამდელი პრესა // «მნათობი», თბილისი, 1974, N 4, გვ. 142-145.
• Վաժա Փշավելան հայ քննադատության մեջ // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1976, N 2, էջ 30-33
• Գաբրիել Սունդուկյանի ծննդյան 150-ամյակը // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1976, N 2, էջ 241-242
• Певец дружбы и свободы (к 150-летию со дня рождения Габриела Сундукяна) // «Молодеж Грузии», Тбилиси, 1976, 15 мая (N 57).
• Իլիա Ճավճավաձեն հայ նախախորհրդային գրականագիտական մտքի գնահատմամբ // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1976, N 3, էջ 134-138
• Դրամատուրգիայի կրկնամեծ երախտավորը (Գաբրիել Սունդուկյանի ծննդյան 150 – ամյակի առթիվ) // «Սովետական մանկավարժ», Երևան, 1976, N 6, էջ 77-82
• Գաբրիել Սունդուկյանը նախախորհրդային վրաց գրական-հասարակական մտքի գնահատմամբ // «Երիտասարդ գիտաշխատող», Երևան, 1981, N 1, էջ 79-85
• О книге А. Мхитаряна «Армянская советская литература в Грузии» // «Литературная Армения», Ереван, 1981, N 9, с. 108-109
• Певец возрожденной Грузии (к 90-летию со дня рождения Галактиона Табидзе) // «Коммунист», Ереван, 13 февраля 1983 г.
• Из истории армяно-грузинских литературных связей (конец XIX-начало XX в.) // «Литературные связи», Ереван, 1984, т. IV, с. 192-206
• შოთა რუსთაველი რევოლუციამდელ სომხურ პრესაში // (რუსთაველი მსოფლიო ლიტერატურაში). თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 1985, ტ. IV, გვ. 192-206
• Ասք բարեկամության. // «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1985, N 2, էջ 26-28
• «Նվիրում» (Գիվի Շահնազարի ստեղծագործական դիմանկարը) // «Սովետական գրականություն», Երևան, 1985, N 3, էջ 138-142
• Полпред армянской литературы // Ереван, «Литературная Армения», 1985, N 9, с. 69-72
• Սայաթ-Նովայի վրացերեն խաղերի գնահատության շուրջ // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1986, N 2, էջ 116-122
• Հարուստ և շարունակվող ավանդույթներ // «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1987, N 7, էջ 15 -22
• Վերջաբան // Սիրո և բարության պատգամախոսը (Նոդար Դումբաձեի §Ընտիր երկեր¦ ժողովածուի երկրորդ հատորում), Երևան, 1987, էջ 515-525
• Հայ-վրացական մշակութային առնչությունները ուշադրության կենտրոնում // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորացիոն հանդես) , Երևան, 1988, N 2-3, էջ 10-13
• Հայագիտության գիտահետազոտական լաբորատորիան // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1990, N 1, էջ 237-240
• Առաջաբան // Հավերժության խորհուրդը («Վրաց երկինք» ժողովածուում), Երևան, 1990, էջ 3-36
• Թիֆլիսի հայ գրական կյանքը // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1992, N 2, էջ 196-201
• Սթափվել է պետք (վրաց ընթացիկ մամուլի էջերից) // «Երևանի համալսարան», (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992, N 2, էջ 32-40
• Ժողովուրդների բարեկամության ուղենիշ աստղը // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992, N 2, էջ 45-53
• «Հերկ» հանդեսը (Ամենայն հայոց կաթողիկոս Տ. Տ. Վազգեն Առաջինի ազգային և հասարակական գործունեության մասին) // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1992 N 3, էջ 71-75
• Սպիտակ տաճարի հոբելյանը (Թբիլիսիի պետական համալսարանի հիմնադրման 75-ամյակի առթիվ) // «Երևանի համալսարան» (գիտաինֆորմացիոն հանդես), Երևան, 1993, N 3, էջ 13-18
• ქართული ლიტერატურის კლასიკოსები (თერგდალეულები) რევოლუციამდელ სომხურ კრიტიკაში // მეორე საერთაშორისო ქართველოლოგიური სიმპოზიუმის მასალები. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 1993, გვ. 211-219
• Հոգևոր կապերի բավիղներում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 1994, N 1, էջ 101-110
• Վրաց մտավորականները Հովհաննես Թումանյանի մասին // «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 1997, N 1, էջ 63-80
• Նա այրվում էր պոեզիայի հրով (Չարենցը և վրաց իրականությունը), «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 1997, N 3, էջ 22-31
• Վրաց մտավորականները` Հովհաննես Թումանյանին // «Գարուն», Երևան, 1997, N 5:
• Չարենցը և վրաց իրականությունը // «Չարենցյան ընթերցումներ», Երևան, 1998, գիրք VI, էջ 176-190
• Առաջաբան // Գնահատանք` լուսեղեն հանճարին («Ուղեցույց աստղը¦ ժողովածուում), Երևան, 1999, էջ 5-10
• Հայ գրականության մեծ բարեկամը // «Հանդես Երևանի համալսարանի» (գիտաինֆորմացիոն լրատու), Երևան, 2000, N 2, էջ 54-60
• Հայագիտությունը Թբիլիսիի պետական համալսարանում // «Բանբեր Երևանի համալսարանի», Երևան, 2001, N 2, էջ 204-207
• Առաջաբան // Երբ անտեսվում է հավերժության օրենքը («Հայ-վրաց գրական, պատմամշակութային հարցերը վրաց մամուլում» ժողովածուում), Երևան, 2001, էջ 3 -16
• Հայ հոգևոր կյանքի կենտրոնը // «Գարուն», Երևան, 2004, N 10, էջ 28-33
• Ժողովուրդների փոխմերձեցման գրավականը (1920-1930-ական թթ., հայ-վրաց գրական կապերի պատմությունից) // «Կամուրջ»-2004-2005 (Վրաստանի գրողների համազգային միության տարեգիրք), Թբիլիսի, 2005, էջ 233-240
• Թարգմանչի առաքելությունը // «Կամուրջ»- 2004-2005, Թբիլիսի, 2005, էջ 325-329
• Առաջաբան // Վրացերեն-հայերեն բառարան (անստորագիր), Երևան, 2005, էջ 3-5
• Խմբագրի կողմից // Ա. Բոստանջյան, «Մշակույթի բազմաշնորհ երախտավորը» գրքում, Երևան, 2006, էջ 3-24
• Ակադեմիկոս Գուրգեն Սևակի վրացագիտական գործունեությունը // «Հայագիտական հանդես», Երևան, 2007, N 3, էջ 87-99
• .Դիմանկարի ուրվագիծ (Նոդար Դումբաձեի ծննդյան 80-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2008, Թբիլիսի, էջ 246-250
• Հանդիպումներ Նոդար Դումբաձեի հետ // Թբիլիսի, «Կամուրջ»-2008, էջ 250-253
• Մարդը, գրողը (Բենիկ Սեյրանյանի ծննդյան 95-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2008, Թբիլիսի, էջ 261-263
• Նյութեր «Թումանյանական հանրագիտարանի» համար // «Կամուրջ»-2009, Թբիլիսի, էջ 333-340
• Երևանի համալսարան-90. ԵՊՀ պատմություն (Վրացագիտության հայկական կենտրոն). Գիրք-ալբոմ, Երևան, 2009, էջ 160-161
• Կյանքը՝ ժամանակին, գիրը՝ հավերժությանը (Գուրամ Փանջիկիձեի 80-ամյակի առթիվ) // «Կամուրջ»-2013, Թբիլիսի, էջ 201-209
• Թարգմանություն՝ պայմանավորված տաղանդավոր անհատի գործոնով // «Կամուրջ»-2013, Թբիլիսի, էջ 312-316
• Հայրենների վրացերեն թարգմանության շուրջ // «Հայագիտության հարցեր», Երևան, 2014, N 3, էջ 142-151
• ნიჭით გასხივოსნებული თარგმანი // «ლიტერატურული გაზეთი», 19 სექტემბერი-2 ოქტომბერი, თბილისი, 2014, გვ. 9-10
• Վրացագիտությունը ԵՊՀ-ում // «Հայագիտության հարցեր» (ստորագրված է՝ Հրայր Սմբատյան), Երևան, 2014, N 3, էջ 241-245

Գրախոսություններ

• Գրախոսություն. Հայոց ցեղասպանությունը վրացական պարբերականներում 1914-1918 թթ. // «Հայագիտության հարցեր», Երևան, 2015, N 1, էջ 142-151:
• Գրախոսություն. Անդրադարձ և արձագանք // «Կամուրջ»-2015, Թբիլիսի, էջ 295-299:
• Գիտության երևելի մշակը (Պրոֆ. Լևոն Մելիքսեթ-Բեկի 125-ամյակի առթիվ // «Կամուրջ»-2015, Թբիլիսի, էջ 300-305:
• Գրախոսություն. Հայաստանի զինվորական ընտրանին // «Կամուրջ»-2016, Թբիլիսի, էջ 392-394:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Խաչատրյան Հայկ, Գրական տեղեկատու, Հայաստանի Սովետական գրողների միության անդամներ. Երևան, 1986, էջ 99-100:
• Մինաշվիլի Վլադիմիր, Բարամիձե Գրիգոլ, Հետազոտողը և թարգմանիչը: «Լիտերատուրուլի Սաքարթվելո», Թբիլիսի, 1987, 26 հունիսի (վրաց.):
• Խոսքը` հանդիսության պատվավոր հյուրերին: «Սախալխո գանաթլեբա», Թբիլիսի, 1988, 14 հոկտեմբերի (վրաց.):
• Ղուկասյան Արմինե, Գրականագետի և թարգմանչի առաքելությամբ: «Ծիածան», 1992, 23 մայիսի:
• Շահնազար Գիվի, Մի՛ կորցրու ճամփան հին: «Սաքարթվելոս Ռեսպուբլիկա», Թբիլիսի. 4 մարտի, 1998 (վրաց.):
• Շահնազար Գիվի, Մի՛ կորցրու ճամփան հին «Հայաստանի Հանրապետություն», Երևան, 1998, 8 մարտի(թարգմանություն «Սաքարթվելոս Ռեսպուբլիկա» օրաթերթից):
• Մուրման Թավդիշվիլի, Վրաստանի իսկական բարեկամը: «Մծերլիս գազեթի», Թբիլիսի, 2006,10-30 հունիսի (վրաց.):
• Հրաչյա Բայրամյանը Իվանե Մաչաբելիի անվան մրցանակակիր, «Մծերլիս գազեթի», Թբիլիսի, 2006, 15 հոկտեմբերի -10 նոյեմբերի (վրաց.): Ն ո ւ յ ն ը՝ «Գրական թերթ», Երևան, 2006, 3 նոյեմբերի:
• Մեր անխոնջ Հրաչյա Բայրամյանը, «Հայրենիք», Երևան, 2006, 1-31 դեկտեմբերի (N 3):
• «Գրական մունետիկ» (ՀԳՄ տեղեկատվական եռամսյա հանդես), Հրաչյա Բայրամյանը Վրաստանի գրողների միության Իվանե Մաչաբելիի անվան մրցանակակիր, Երևան ,2006, N 4, էջ 10-11։
• Մաղալյան Վահան, Արժանացել է գրական բարձր մրցանակի (հայ-վրացական գրական-մշակութային կապեր), «Հոգևոր հայրենիք», Երևան, 2006, դեկտեմբեր (N 12):
• Երևանի պետական համալսարան (տեղեկատու բյուլետեն, հիմնադրման 90-ամյակի առթիվ), 2008, էջ 60:
• Երևանի համալսարան-90, գիրք-ալբոմ, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2009, էջ 160-161:
• Լադո Մինաշվիլի, Խաթունա Գափրինդաշվիլի, «Ով բարեկամ չի որոնում…», «Լիտերատուրուլի ձիեբանի», գիրք XXXI, Թբիլիսի, 2010, էջ 324-333 (վրաց.):
• Լադո Մինաշվիլի, Խաթունա Գափրինդաշվիլի, «Վրաց գրականության պատմության դասագիրք` հայերեն», «Քարթվելոլոգ», Թբիլիսի, 2011, N 16 (1), էջ 203-217 (վրաց.):
• Lado Minashvili, Khatuna Gaprindashvili, A Texbook on the Historl of Georgian Literature in Armenian, THE KARTVELOLOGIST (J O R N A L O F G E O R G I A N S T U D I E S), AUTUMN 2011, N 16 (1), 218-229 (անգլ.):
• Վանիկ Սանթրյան, Ձեր ընծայագրերի հետքերով. Ինքնալրագիտարան 2 հատորով, հ. 1, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2011, էջ 189 և 220-221:
• Գառնիկ Շախկյան, Մշակութային գիտարան (Թումանյանական աշխարհ), Երևան, 2016, էջ 143-144։
• Լավրենտի Միրզոյան, Տավշո արմատներ (Գրական-մարզամշակութային հանրագիտարան), Երևան, 2016, էջ 146։
• Հանրագիտական բառարան, ՀՀ ԳԱԱ հրատ. Երևան, 2016, հ. 1, էջ 291-292:
• Հրաչիկ Սմբատի Բայրամյան - ysu.am:
• Հանդիպում վրացագետ Հրաչիկ Բայրամյանի հետ:
• [http://www.armin.am/am/Encyclopedia-Armency_Bayramyan_Hrachik ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Բայրամյան Հրաչիկ: