«Նալբանդյան Միքայել Ղազարի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 14. | Տող 14. | ||
| description = Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ: | | description = Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ: | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 02(14)-ին Ռուսաստանի Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի շրջագծում) քաղաքում: | Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 02(14)-ին Ռուսաստանի Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի շրջագծում) քաղաքում: | ||
| Տող 51. | Տող 45. | ||
*Նալբանդյանը լուսավորությունը համարել է ժողովրդի բարոյական վերածննդի և ազգային կյանքի վերաշինության հիմքերից մեկը: Կրթության և ուսուցման գործում բացառիկ տեղ է հատկացրել մայրենի լեզվին: Շարունակելով Խ. Ա. Աբովյանի ավանդույթները՝ Ս. Նազարյանի հետ պայքարել է աշխարհաբարի հաստատման համար, բանավիճել Մխիթարյանների հետ («Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք»): Կարևորել է կնոջ դերը կրթության և դաստիարակության գործում: | *Նալբանդյանը լուսավորությունը համարել է ժողովրդի բարոյական վերածննդի և ազգային կյանքի վերաշինության հիմքերից մեկը: Կրթության և ուսուցման գործում բացառիկ տեղ է հատկացրել մայրենի լեզվին: Շարունակելով Խ. Ա. Աբովյանի ավանդույթները՝ Ս. Նազարյանի հետ պայքարել է աշխարհաբարի հաստատման համար, բանավիճել Մխիթարյանների հետ («Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք»): Կարևորել է կնոջ դերը կրթության և դաստիարակության գործում: | ||
*Հայ իրականության մեջ առաջինն է բարձրացրել գրականության զարգացման համար քննադատության դերի և նշանակության ըմբռնումը («Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի»): | *Հայ իրականության մեջ առաջինն է բարձրացրել գրականության զարգացման համար քննադատության դերի և նշանակության ըմբռնումը («Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի»): | ||
| + | *Նալբանդյանը հայ գրականության մեջ իրապաշտության հիմնադիրներից է («Մինին խօսք, միւսին հարսն», «Մեռելահարցուկ»): Նալբանդյանն առաջինն է հայ գրականության մեջ մտցրել ֆելիետոնի և պամֆլետի ժանրերը: Ստեղծել է քնարական բանաստեղծություններ («Լուսին», «Վազող ջրին», «Կյանք», «Մտածություն»): Ազատագրական պայքարի, հայրենասիրության գաղափարներն են արտացոլված «Ազատութիւն», «Մանկութեան օրեր», «Իտալացի աղջկա երգը» բանաստեղծութ-յուններում: | ||
| + | *«Իտալացի աղջկա երգը» Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրհներգն էր, որը, որոշ փոփոխություններով, կրկին դարձել է նորանկախ ՀՀ օրհներգը: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
| Տող 67. | Տող 63. | ||
«Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», 1854-1955, «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք», 1854) | «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», 1854-1955, «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք», 1854) | ||
«Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի», 1863-64, հրտ.՝ 1935 | «Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի», 1863-64, հրտ.՝ 1935 | ||
| + | «Մինին խօսք, միւսին հարսն», 1857, «Մեռելահարցուկ», 1859 | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
10:16, 28 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ
| Նալբանդյան Միքայել Ղազարի | |
| Налбандян Микаэл Лазаревич | |
| |
| Անգլերեն: | Nalbandyan Miqayel41 |
| Հայերեն: | Նալբանդյան Միքայել Ղազարի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 02.11.1829 |
| Ծննդավայրը: | Նոր Նախիջևան, Ռուսաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 31.03.1866 |
| Մահվան վայրը: | Կամիշին, Ռուսաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող հրապարակախոս, փիլիսոփա, գրաքննադատ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1829թ. նոյեմբերի 02(14)-ին Ռուսաստանի Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով քաղաքի շրջագծում) քաղաքում:
Մահացել է 1866թ. մարտի 31-ին (ապրիլի 12-ին) Ռուսաստանի Կամիշին (այժմ՝ Վոլգոգրադի մարզում) քաղաքում:
Կրթություն
- 1837-1845թթ սովորել է Նոր Նախիջևանի Գ. Պատկանյանի երկլեզվյան դպրոցում:
- 1853թ. Ս. Պետերբուրգի համալսարանում հանձնել է քննություններ, ստացել հայոց լեզվի ուսուցչի որակավորում:
- 1854-1858թթ.՝ ՄՊՀ բժշկական ֆակուլտետի ազատ ունկնդիր:
- 1860թ. ամռանը Ս. Պետերբուրգի համալսարանում պաշտպանել է գիտական թեզ՝ ստանալով արևելյան բանասիրության թեկնածուի գիտական աստիճան:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1848-1853թթ.՝ Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմական առաջնորդարանի (Քիշնև) քարտուղար:
- 1853թ. աշխատել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում:
- Մասնակցել է Ս. Ե. Նազարյանի «Հյուսիսափայլ» ամսագրի ստեղծմանը:
Ձեռքբերումներ
- Բանասիրական գիտությունների թեկնածու:
Այլ
- Հետապնդվելով տեղական իշխանությունների և հոգևորականների կողմից՝ ստիպված թողել է պաշտոնը և մեկնել Մոսկվա:
- 1859թ. գարնանը մեկնել է արտասահման (Վարշավա, Բեռլին, Փարիզ, Լոնդոն), կապեր հաստատել հայ և արևմտաեվրոպական քաղաքական շրջանակների հետ:
- 1860թ., իբրև Նոր Նախիջևանի հայ հասարակայնության պատվիրակ, մեկնել է Հնդկաստան (Կալկաթա)՝ քաղաքի կրթական կենտրոնների համար հնդկահայ վաճառական Մասեհ Բաբաջանի կտակած ժառանգությունը ստանալու: Ճանապարհին կանգ է առել Թիֆլիսում, Վաղարշապատում, շփվել հայ հասարակական-քաղաքական և մշակույթի գործիչների հետ:
- Կոստանդնուպոլսում Հ. Սվաճյանի հետ ստեղծել է «Երիտասարդների ընկերություն» ժողովրդավարական կազմակերպությունը, գործուն մասնակցություն ունեցել Ազգային սահմանադրությունն իրականացնելու և արևմտահայության վիճակը բարելավելու համար ազգային գործիչների մղած պայքարին: Հնդկաստանում հաջողությամբ կատարելով ստանձնած առաքելությունը՝ 1862թ. մայիսին վերադարձել է Ռուսաստան:
- 1862թ. հուլիսի 14-ին ձերբակալվել է Լոնդոնի ռուս հեղափոխականների՝ ժողովրդավարներ Ա. Գերցենի, Ն. Օգարյովի և սիբիրյան աքսորավայրից փախած Մ. Բակունինի հետ համագործակցելու մեղադրանքով:
- 1865թ. նոյեմբերին թոքախտով ծանր հիվանդ Նալբանդյանն աքսորվել է Կամիշին, որտեղ և մահացել է:
- Թաղված է Նոր Նախիջևանի Ս. Խաչ վանքի բակում:
- Հրապարակախոսական երկերում («Երկու տող», «Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Հեգելը եւ նորա ժամանակը») Նալբանդյանը ընդլայնել է հայ հրապարակախոսության ոլորտներն ու բովանդակությունը՝ վերլուծելով ժամանակի ազգային, հասարակական կյանքի երևույթները, անդրադառնալով տնտեսական, քաղաքական, մշակութային և փիլիսոփայական հարցերի: Տեղական, մասնավոր բնույթի նշանակություն ունեցող հարցերին տվել է համազգային հնչողություն: Արևելահայ և արևմտահայ հատվածների հասարակական կյանքի երևույթները վերլուծել է համազգային շահերի և հեռանկարների դիտակետից:
- Քննադատելով հոգևոր դասի գործունեությունը՝ Նալբանդյանը չի ժխտել եկեղեցու և նրա դրական դերը հայոց պատմության մեջ: «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ» աշխատության մեջ վերլուծել է մարդկության պայքարը սոցիալական ու ազգային ազատագրության համար:
- Նալբանդյանը լուսավորությունը համարել է ժողովրդի բարոյական վերածննդի և ազգային կյանքի վերաշինության հիմքերից մեկը: Կրթության և ուսուցման գործում բացառիկ տեղ է հատկացրել մայրենի լեզվին: Շարունակելով Խ. Ա. Աբովյանի ավանդույթները՝ Ս. Նազարյանի հետ պայքարել է աշխարհաբարի հաստատման համար, բանավիճել Մխիթարյանների հետ («Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք»): Կարևորել է կնոջ դերը կրթության և դաստիարակության գործում:
- Հայ իրականության մեջ առաջինն է բարձրացրել գրականության զարգացման համար քննադատության դերի և նշանակության ըմբռնումը («Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի»):
- Նալբանդյանը հայ գրականության մեջ իրապաշտության հիմնադիրներից է («Մինին խօսք, միւսին հարսն», «Մեռելահարցուկ»): Նալբանդյանն առաջինն է հայ գրականության մեջ մտցրել ֆելիետոնի և պամֆլետի ժանրերը: Ստեղծել է քնարական բանաստեղծություններ («Լուսին», «Վազող ջրին», «Կյանք», «Մտածություն»): Ազատագրական պայքարի, հայրենասիրության գաղափարներն են արտացոլված «Ազատութիւն», «Մանկութեան օրեր», «Իտալացի աղջկա երգը» բանաստեղծութ-յուններում:
- «Իտալացի աղջկա երգը» Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրհներգն էր, որը, որոշ փոփոխություններով, կրկին դարձել է նորանկախ ՀՀ օրհներգը:
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- «Երկու տող», 1861, «Երկրագործութիւնը որպես ուղիղ ճանապարհ», 1862, «Հեգելը եւ նորա ժամանակը», 1863, հրտ.՝ 1902
«Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Յաղագս հայկական մատենագիտության ճառ», 1854-1955, «Մխիթար Սեբաստացի եւ Մխիթարեանք», 1854) «Կրիտիկա «Սոս եւ Վարդիթերի», 1863-64, հրտ.՝ 1935 «Մինին խօսք, միւսին հարսն», 1857, «Մեռելահարցուկ», 1859
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- Ավետիսյան Ս., Երևան, 1979:
- Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1954, 175 էջ:
- Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ:
- Ինճիկյան Ա., Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ:
- Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ:
- Մակարյան Ա., Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ:
- Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ:
- Մակարյան Ա., Մ. Նալբանդյանը գրող, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ:
- Մուրադյան Ն., Միքայել Նալբանդյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ:
- Մուրադյան Ն., Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Երևան, «Գիտելիք», 1980, 40 էջ:
- Սարգսյան Խ., Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959, 214 էջ:
- Տերտերյան Ա., Միքայել Նալբանդյան։ Ազգության հրապարակախոսը, Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ղասապյանցի, 1910 (շապիկի վրա՝ 1911), 193 էջ:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նալբանդյան Միքայել:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:
