18:30, 23 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի
Фамилия Имя Отчество
Անգլերեն:	Tamanyan Aleksandr
Հայերեն:	Թամանյան Ալեքսանդր Հովհաննեսի
Ծննդյան տարեթիվը:	04(16).03.1878
Ծննդավայրը:	Եկատերինոդար, Ռուսաստան
Մահվան տարեթիվը:	20.02.1936
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Ճարտարապետ, հայ նոր ճարտարապետության հիմնադիրը:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1878թ. մարտի 4(16)-ին Ռուսաստանի Եկատերինոդար (այժմ՝ Կրասնոդար) քաղաքում:

Մահացել է 1936թ. փետրվարի 20-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:

Կրթություն

• 1904թ. ավարտել է Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայի բարձրագույն գեղարվեստական ուսումնարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1917թ.՝ Ռուսաստանի գեղարվեստական ակադեմիայի խորհրդի նախագահ՝ փոխնախագահի իրավունքներով:
• ԺԿԽ գերագույն տեխ. բաժնի նախագահ:
• 1923թ.-ից՝ Պետպլանի փոխնախագահ:
• 1924թ.՝ հուշարձանների պահպանության կոմիտեի նախագահ:
• Հայաստանի կերպարվեստի աշխատողների ընկերության նախագահ:

Ձեռքբերումներ

• 1914թ.՝ ճարտարապետության ակադեմիկոս:
• 1926թ.՝ ՀԽՍՀ Ժողովրդական ճարտարտարապետ:
• 2001թ. ՀՃՄ սահմանել է Թամանյանի անվան ոսկե մեդալ:

Այլ

• Գ.Ա. և Յու. Ա. Թամանյանների հայրը:
• Երկար տարիներ նա ապրում ու ստեղծագործում է Ռուսաստանում, նախագծում ու տարբեր քաղաքներում կառուցում բազմաթիվ շինություններ:1919թ. տեղափոխվել է Երևան, 1921թ. Իրան։ 1923-ին հրավիրվել է Հայաստան, ծավալել բուռն ու եռանդուն աշխատանք:
• Թամանյանի ստեղծագործություններում հայ ճարտարապետության ծավալատարածքային և արխիտեկտոնիկ առանձնահատկությունները, մանրամասերի անկրկնելիության և բազմազանության սկզբունքը նոր մեկնաբանություն և որակ են ստացել:
• Թամանյանի ստեղծագործությունը նոր ուղի է բացել հայ ճարտարապետության ավանդույթները զարգացնելու և դրանց հիման վրա նորը ստեղծելու գործում՝ սկզբնավորելով ճարտարապետության թամանյանական դպրոցը:
• Թամանյանի անունով են կոչվել Երևանում փողոց՝ հուշարձանով (1974), շինարարական տեխնիկումը (1953), ՀՃՄ տունը (1978), թանգարան-ինստիտուտը (2001):

• «Նա տեսել է արևային մի քաղաք...

Ինչպես մաքուր մարմարի կապույտ կողին նկարած Արևային ժամացույց՝ քարտե՜զն ահա քաղաքի, - Պողոտաներ, փողոցներ՝ բոլորաձիգ երկարած, Իսկ կենտրոնում երկնահաս, գրանիտյա մի բագին»:

Եղիշե Չարենց

Նկարներ

• 
• 

  Կնոջ` Կամիլա Էդվարդսի հետ

• 
• 

  Մարտիրոս Սարյանի և Միքայել Մազմանյանի հետ, Երևան, 1931թ.

• 

  Ակադեմիայում

• 

  Ալեքսանդր Թամանյանի պատկերով ՀՀ թղթադրամ (շրջանառությունից հանված է)

• 

  ₳Երևանի հատակագիծը

• 

  Ա. Թամանյանի հուշարձանը Երևանում (1974 թ., քանդակագործ՝ Արտաշես Հովսեփյան)

• 

Տեսանյութեր

• Ալեքսանդր Թամանյան - Արմենակոբ 2008 - MASIS.tv*[:
• ՄԵՆՔ - Ալեքսանդր Թամանյան:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍ ... ՄԻԳ ՀՌԸ:
• Ալեքսանդր Թամանյան, Մ. Ս.:
• Aleksandr Tamanyan:
• Ալեքսանդր Թամանյան:
• ՀԱՅԿ ՆԱՀԱՊԵՏԻՑ ՀԵՏՈ - ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
• Alexander Tamanian:
• Smart Films : Aleksandr Tamanyan - Film (Ալեքսանդր Թամանյան):

Հրապարակումներ մամուլում

• Ալեքսանդր Թամանյանը՝ կյանքի զիգզագներում:
• Պատմության այս օրը - Ալեքսանդր Թամանյան:
• Մարտիրոս Սարյանը Ալեքսանդր Թամանյանի մասին:
• 12-րդ մայրաքաղաքի ճարտարապետը:
• Այսօր լրանում է Ալեքսանդր Թամանյանի 134-ամյակը:
• ՏԵՍԱՐԺԱՆ ՎԱՅՐԵՐ - Ալեքսանդր Թամանյան:
• Ցուցահանդես նվիրված Ալեքսանդր Թամանյանի հիշատակին:
• Մի ուրվական է շրջում Երեւանում… Թամանյանի ուրվականը:
• 1936թ. այս օրը վախճանվեց անվանի ճարտարապետ ...:
• «Եթե իմ նախագծած շենքերը լավ ստացվեն, հենց դրանով էլ ինձ կհիշեք». Ալեքսանդր Թամանյան:
• Ալեքսանդր Թամանյան:

Մատենագիտություն

• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
• Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
• Ալեքսանդր Թամանյան - Mocak.am:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ ԵՎ ԱՐԱՄԱՅԻՍ ԵՐԶՆԿՅԱՆ:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
• ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
• ՊԱՆԹԵՈՆԻ ԲՆԱԿԻՉՆԵՐԸ: Ալեքսանդր Թամանյան:
• Ալեքսանդր Թամանյան:
• ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ:
• Ժ. ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԸ:
• Թամանյան Ալեքսանդր: