Համազասպ

Hayazg-ից
Համազասպ
Амазасп
Hamazasp-srvanctyan.jpg
Այլ անուններ: Սրվանձտյան Համազասպ Խաչատուրի
Անգլերեն: Hamazasp
Հայերեն: Համազասպ
Ծննդյան տարեթիվը: 1873
Ծննդավայրը: Վան, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: 1921
Մահվան վայրը: Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ:
Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1873թ. Արևմտյան Հայաստանի Վան քաղաքում:

Կրթություն

  • Դպրոցական տարիներին նա հրապուրվում է վանեցիների ավանդական արհեստով` ոսկերչությամբ ու արծաթագործությամբ և թողնելով դպրոցը` վարպետի մոտ դասեր է առնում ու յուրացնում այդ արհեստը:

Աշխատանքային գործունեություն

  • Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է կամավորական 3-րդ գնդի հրամանատար
  • Նշանակվել է Նոր Բայազետի շրջանի զորամասերի հրամանատար:

Ձեռքբերումներ

  • Եղել է արմենական, ապա՝ ՀՀԴ հուսակցության անդամ:

Այլ

  • Գ. Ս. Սրվանձտյանի եղբոր որդին:
  • Վաղ հասակից ներգրավվել է հեղափոխական շարժման մեջ:
  • Խուսափելով թուրք իշխանությունների հետապնդումներից՝ հեռացել է Վանից, անցել Երևան, Շուշի:
  • Մասնակցել է 1905-1906թթ. հայ-թաթարական կռիվներին, աչքի է ընկել հատկապես Ասկերանի կիրճում մղված մարտում (1905թ. օգոստոսի 22):
  • 1906թ. կազմակերպել է Գանձակի հայության պաշտպանությունը:
  • 1908թ. դաշնակցական գործիչների հետ ձերբակալվել է ցարական կառավարության կողմից, դատապարտվել մահվան, որը փոխարինվել է 15 տարվա տաժանակրությամբ (Սիբիր):
  • 1913թ. փախել է բանտից, մեկնել Եվրոպա, ապա՝ Կոստանդնուպոլիս:
  • 1914թ. Կարինում կայացած ՀՅԴ կուսակցության 8-րդ ընդհանուր ժողովում կտրականապես դեմ է արտահայտվել երիտթուրքերի հետ որևէ համագործակցության։
  • Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նշանակվել է 3-րդ կա մավորական գնդի հրամանատար:
  • Եղել է 1915-ի մայիսին Վանն ազատագրող հայ կամավորներից, կռվել է Բիթլիսի ուղղությամբ (հուլիսին), հոկտեմբերին՝ հաջող արշավանք ձեռնարկել Խիզան։
  • Ռուսաստանում 1917թ. Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո նշանակվել է Ալաշկերտի շրջանի զինվորական ոստիկանության հրամանատար:
  • 1918թ. մասնակցել է Բաքվի կոմունայի պաշտպանական մարտերին. Հայկական բրիգադի (3000 զինվոր ու սպա) հրամանատարն էր:
  • Բաքվի կոմունայի անկումից հետո անցել է Պարսկաստան:
  • Ապահովել է Բասենի և Ալաշկերտի շրջանից հայ բնակչության անվտանգ գաղթը։
  • 1918թ. վերադարձել է Հայաստան:
  • Մասնակցել է ՀՀ (1918-1920) ԶՈՒ կազմավորման աշխատանքներին, բոլշևիկների 1920թ. Մայիսյան խռովության ճնշմանը:
  • Հայաստանում խորհրդային իշխանության հաստատումից հետո ձերբակալվել է և 1921թ. փետրվարին սպանվել Երևանի բանտում:
  • Ազգուրաց բոլշևիկների թեթև ձեռքով Երևանի բանտում հարյուրավոր հայ զինվորականներ կացնահար եղան: Եվ ամենազավեշտալին այն էր, որ իրենց եղեռնագործությունն իրականացնելու համար հայ բոլշևիկները վարձել էին թուրք մսագործի: 1949թ. «Յառաջ» թերթը հրապարակեց դեպքերի ականատեսի հետևյալ վկայությունը. «Կացնահար դիակները բերում են Երևանի բանտերի հորերից: Ահա և Համազասպի դիակը կառքի մեջ դրված, երկարաճիտ թաղիքե կոշիկները հագին, թուրք մսագործի կացնե հարվածը գլխին: Հայ բոլշևիկների շնորհիվ թուրք մսագործը Համազասպից լուծեց իր ցեղի վրեժը…»:

Նկարներ

Տե՛ս նաև