Իոսիֆյան Անդրանիկ Ղևոնդի

Իոսիֆյան Անդրանիկ Ղևոնդի
Иосифян Андраник Гевондович
Անգլերեն:	Iosifyan Andranik
Հայերեն:	Իոսիֆյան Անդրանիկ Ղևոնդի
Ծննդյան տարեթիվը:	08(21).07.1905
Ծննդավայրը:	Ծմակահող, Ղարաբաղ
Մահվան տարեթիվը:	13.04.1993
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Ճարտարագետ-էլեկտրատեխնիկ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1905թ. հուլիսի 8(21)-ին Ղարաբաղի (այժմ՝ ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանում) Ծմակահող գյուղում:

Մահացել է 1993թ. ապրիլի 13-ին Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքում:

Կրթություն

• 1930թ. ավարտել է Բաքվի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1943-1975թթ.՝ իր նախաձեռնությամբ կազմակերպված էլեկտրամեխանիկայի ՀամԳՀԻ տնօրեն (1996թ.-ից՝ Անդրանիկ Իոսիֆյանի աևվան):
• 1975թ.-ից՝ գիտական ղեկավար:
• 1950-1955թթ., 1971-1975թթ., 1981-1986թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ փոխնախագահ:
• 1982-1986թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ հատուկ ԿԲ տնօրեն:
• 1980-1989թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգմավոր:

Ձեռքբերումներ

• 1941թ.՝ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր:
• 1941թ.՝ պրոֆեսոր:
• 1950թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ անդամ:
• 1946թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ:
• 1962թ.՝ ՀԽՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ:
• 1965թ.՝ Ուկրաինայի գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ:
• Լենինի շքանշան (4):
• Աշխատանքային Կարմիր դրոշի (2) շքանշան:
• 1970թ.՝ Լենինյան մրցանակի դափնեկիր:
• 1950թ., 1979թ.՝ ԽՍՀՄ պետական մրցանակների դափնեկիր:
• 1961թ.՝ Սոցիալական աշխատանքի հերոս:

Այլ

• Աշխատանքները վերաբերում են էլեկտրամեխանիկայի տեսական և կիրառարական հարցերին:
• Դեռևս ուսանողական տարիներին նա նկարագրում է էլեկտրական թնդանոթի իր գյուտը և ուղարկում Մոսկվա։ Բանակի սպառազինման տեխնիկական շտաբում հետաքրքրվում են երիտասարդ գյուտարարի առաջարկով և անմիջապես հրավիրում նրան Մոսկվա: Բանակի շտաբը Իոսիֆյանին ուղեգրում է համամիութենական էլեկտրատեխնիկական ինստիտուտ իր առաջարկն իրականացնելու համար՝ որպես դիպլոմային աշխատանք: Այստեղ նա աշխատում է ակադեմիկոս Շենֆերի ղեկավարությամբ, համագործակցում Նիկեյևիչի հետ, որոնց էլ ամբողջ կյանքում համարում էր իր ուսուցիչները։ Էլեկտրատեխնիկական ինստիտուտում անցկացրած տարիներին Իոսիֆյանը դրսևորվում է որպես փայլուն ինժեներ, գյուտարար և շուտով գլխավորում է լաբորատորիա, այնուհետև կոնստրուկտորական բյուրո:
• Շուտով Իոսիֆյանի լաբորատորիան ստեղծում է նավային հրանոթների նշանառության ջերմալոկացիոն համակարգ, որը 8 կմ շառավղով հայտնաբերում էր հակառակորդի նավը՝ որսալով նրա ծխնելույզների տաքությունը: Այս աշխատանքը արժանացավ Ստալինյան մրցանակի: Բայց Իոսիֆյանին զրկեցին պարգևներից և իր ստեղծած լաբորատորիայից: Նրա հորը, որ նախկինում հոգևորական էր, 1936թ. Բաքվում ձերբակալում են և գնդակահարում: Դրանից հետո, ինչպես ընդունված էր, որդուն հեռացնում են կուսակցությունից և ուղարկում ուրիշ լաբորատորիա որպես շարքային աշխատող: Այդ տարիներին Իոսիֆյանը իրագործեց փայլուն մի գյուտ՝ աշխարհում առաջինը ստեղծելով էլեկտրամեքենա, առանց կոնտակտների:
• Հայաստանի էլեկտրատեխնիկական գիտության և արդյունաբերության գրեթե բոլոր ուղղությունները նախանշել և կյանքի է կոչել Անդրանիկ Իոսիֆյանը: 1950-ականների սկզբին Մոսկովյան ինստիտուտում Իոսիֆյանը իր շուրջը հավաքեց մի խումբ երիտասարդ գիտնականների, որոնք սկսեցին ստեղծել թվային հաշվողական մեքենաներ: ԽՍՀՄ-ում կիբեռնետիկան դեռևս համարվում էր կեղծ գիտություն և աշխատանքները տարվում էին գրեթե գաղտնի: Շուտով ստեղծվեց սովետական առաջին թվային փոքրածավալ հաշվողական մեքենան Մ3-ը: Դա սովետական առաջին համակարգիչներից մեկն էր: Եվ արդեն 56 թվականին այդ համակարգչի առաջին նմուշները թողարկվեցին Իոսիֆյանի ինստիտուտում: Դրանց համար ստեղծվեց նաև ծրագրային ապահովում՝ ներառյալ արտադրության ամբողջ փաստաթղթերը: Հենց Մ3 մեքենան էլ հիմք հանդիսացավ Երևանում մաթեմատիկական մեքենաների ինստիտուտի ստեղծմանը:
• 1931-1934թթ. մշակել է փոփոխական հոսանքի կոլեկտորավոր գեներատորի համաժամանակյա կառավարման համակցված տեսությունը, ստեղծել անհպումային սելսին:
• 1940-1945թթ. հրատարակել է էլեկտրամեքենայական ուժեղացուցիչի (ամպլիդին) և ուժային համաժամ հետևող համակարգերի ընղհանուր տեսության վերաբերյալ աշխատանքների շարք:
• Մասնակցել է «Կոսմոս» մակնիշի արբանյակների, տիեզերական առաջին էլեկտրատեխնիկական լաբորատորիաների՝ «Կոսմոս-14» և «Կոսմոս-23» ստեղծմանը, մշակել Н-1 և Р-7 կրող հրթիռների փոփոխական հոսանքով սնման համակարգերը:
• Իոսիֆյանը «Մետեոր», «Մետեոր-պրիրոդա», «Ինտերկոսմոս-Բուլղարիա-1300» օդերևութաբանական արբանյակների գլխավոր կոնստրուկտորն էր:
• Նրա նախաձեռնությամբ էլեկտրատեխնիկական ՀամԳՀԻ բաժանմունքներ են ստեղծվել Սանկտ Պետերբուրգում, Տոմսկում, Երևանում և այլուր:
• Ուսումնասիրելով Մաքսվելի, Ֆարադեյի և Պլանկի գաղափարները՝ Իոսիֆյանն առաջարկեց էլեկտրադինամիկայի դիֆերենցիալ հավասարումների նոր համակարգ, որը փաստորեն լրացնում էր Մաքսվելի հիմնական հավասարումները: Ֆիզիկոս տեսաբանները սա համարեցին հանդգնություն և խիստ քննադատեցին:
• Կյանքի վերջում Իոսիֆյանն արդեն 34 գյուտի հեղինակ էր՝ բոլորն էլ իրականացրած և աշխատող:
• Ըստ Իոսիֆյանի՝ Իմաստությունը ապագայի համար անհանգստությունն է: Իմաստունը նա է, ով կառուցում է գյուղն ափին և մտածում, որ մի օր ջրհեղեղ է լինելու:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 

  Լենինի մեդալ

• 

  Աշխատանքային կարմիր դրոշ

• 

Տեսանյութեր

• ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԻՈՍԻՖՅԱՆ:
• Ակադեմիկոս Իոսիֆյան:
• Andranik Iosifyan, Part 1:
• Andranik Iosifyan, Part 2:
• Andranik Iosifyan, Part 3:

Հրապարակումներ մամուլում

• Վախճանվել է տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Անդրանիկ Իոսիֆյանը:
• Ամառային գիտական դպրոց ակադեմիկոս Իոսիֆյանի ծննդավայրում:

Մատենագիտություն

• Иосифян А. Г., Вопросы электропахоты, Ереван, 1952;
• Иосифян А. Г., Вопросы электромеханики, Москва, 1975.
• Иосифян А. Г., Вопросы электромаг- нитодинамики и гравитации (Сборник), Москва, 1990.
• Иосифян А. Г., Об усреднении задач теории упругости с краевыми условиями Синьорини, 2004.
• Иосифян А. Г., Об усреднении некоторых краевых задач с нелинейными граничными условиями в перфорированных областях, 1996.
• Иосифян А. Г., Об усреднении эллиптических уравнений, описывающих процессы в слоистых средах / УМН, 1986 (համահեղինակ).
• Иосифян А. Г., Асимптотическое разложение решений системы теории упругости в перфорированных областях / Матем. сб., 1983 (համահեղինակ).
• Иосифян А. Г., Оценка отклонения решения системы теории упругости в перфорированной области от решения усредненной системы / О. А. О
• Иосифян А. Г., О существовании и асимптотическом поведении решений системы теории упругости в бесконечной области / УМН, 1982 (համահեղինակ).
• Иосифян А. Г., О затухании внутри области обобщенных решений краевых задач для эллиптических уравнений второго порядка при осциллирующих граничных условиях и правых частях // Функц. анализ и его прил., 1981.
• Иосифян А. Г., О поведении на бесконечности решений задачи Неймана для эллиптического уравнения второго порядка в неограниченной области/ 1980 (համահեղինակ).

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Алексеевский В. В., Арешян Г. Л., Андраник Гевондович Иосифян (к 70-летию).
• Саркисян А. Е., Армяне-военные ученые, конструкторы, производственники и испытатели XX века. Ереван, 1988.
• Академия наук Армянской ССР: Персональный состав 1943-1983. Ереван, 1984.
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005.
• Арис Казинян. 100 величайших армян XX века. Москва, 2006.
• «Տեղեկագիր ՀՍՍՀ ԳԱ տեխ. գիտ.», հ. 28, 1975:
• Իոսիֆյան Անդրոնիկ Ղևոնդի (1905-1993):
• Иосифьян - учитель моей жизни:
• КАРАБАХ: лица, факты, события и топонимы.
• К 100-летию А.Г. ИОСИФЬЯНА: Ученый, который крайне нужен сегодня.
• ИНЖЕНЕР.
• ИОСИФЬЯН Андроник Гевондович (р. 1905 г.).
• АРМЯНЕ В РАКЕТНОЙ ТЕХНИКЕ, КОСМОНАВТИКЕ И АРТИЛЛЕРИИ...
• АНДРАНИК ИОСИФЬЯН (21.07.1905-1993).