Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի

Hayazg-ից
Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի
Баграмян Ованес Хачатурович
Բաղրամյան Հով..jpg
Այլ անուններ: Բաղրամյան Իվան Քրիստափորի
Անգլերեն: Bagramyan Hovhannes
Հայերեն: Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի
Ծննդյան տարեթիվը: 02.12.1897
Ծննդավայրը: Ելիզավետպոլ, Արցախ
Մահվան տարեթիվը: 21.09.1982
Մահվան վայրը: Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ:
Խորհրդային միության մարշալ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1897թ. դեկտեմբերի 2-ին Արցախի Ելիզավետպոլ նահանգում (այժմ` Գյանջա՝ Ադրբեջանում):

Կրթություն

  • 1907-1912թթ. սովորել է երկաթուղային դպրոցում:
  • 1912-1915թթ. սովորել է Թիֆլիսի տեխնիկական դպրոցում:
  • 1917թ. ավարտել է Թիֆլիսի պրապորշչիկների դպրոցը:
  • 1925թ. ավարտել է Լենինգրադի հեծելազորային հրամկազմի կատարելագործման դասընթացը:
  • 1931թ. ավարտել է Լենինգրադի բարձրագույն հրամկազմի դասընթացը:
  • 1934թ. ավարտել է Մոսկվայի Մ. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիան:
  • 1938թ. ավարտել է Գլխավոր շտաբի (ԳՇ) ռազմական ակադեմիան:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1914-1918թթ.՝ Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ ծառայել է Կովկասյան ռազմաճակատում գործող ռուսական Էքսպեդիցիոն 2-րդ սահմանապահ գնդում:
  • Մարտնչել Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության համար:
  • 1918թ.՝ մասնակցել է Քերմանշահի, Սարիղամիշի և Կարսի շրջաններում թուրքական զորքերի դեմ մղված կռիվներին:
  • 1918թ. մայիսի 22-26-ին՝ Սարդարապատի ճակատամարտին (Հայկական 1-ին հատուկ հեծելազորային գնդի դասակի հրամանատար):
  • 1923-1931թթ.՝ Հրաձգային դիվիզիայի գնդացրային էսկադրոնի, ապա՝ հեծելագնդի հրամանատար:
  • 1941-1845թթ.՝ Կիևի հատուկ ռազմական օկրուգի շտաբի օպերատիվ բաժնի պետ, շտաբի պետի տեղակալ, ապա՝ Հարավ-արևմտյան ռազմաճակատի շտաբի պետի տեղակալ:
  • 1942. սկզբին՝ Հարավ-արևմտյան ուղղության օպերատիվ խմբի (մայիսից՝ շտաբի) պետ:
  • 1942թ. հուլիսից՝ Ռազմական գործողությունների անմիջական հրամանատար:
  • 1945-1954թթ.՝ է Մերձբալթյան ռազմական օկրուգի հրամանատար:
  • ԽԱՀՄ ՊՆ գլխվոր ռազմական տեսուչ:
  • 1954թ.՝ Պաշտպանության փոխնախարար:
  • 1956-1958թթ.՝ Ռազմական ակադեմիայի պետ:
  • 1959թ.՝ ԽԱՀՄ ԶՈԻ թիկունքի պետ:
  • 1968թ.՝ ԽԱՀՄ ՊՆ գլխավոր ռազմական տեսուչ և տեսուչների խմբի ղեկավար:
  • 1946-1982թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր:
  • 1955-1982թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
  • Լավտիայի ԳԽ պատգամավոր:

Ձեռքբերումներ

  • 1941թ. օգոստոս՝ գեներալ-մայոր:
  • 1941թ. դեկտեմբեր՝ գեներալ-լեյտենանտ:
  • 1943թ.՝ բանակի գեներալ:
  • ԽՍՀՄ մարշալ (11.03.1955):
  • ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս (29.07.1944, 01.12.1977):

Պարգևներ

  • Լենինի շքանշան (1944, 1945, 1947, 1957, 1967, 1972, 1977):
  • Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան (1968):
  • Կարմիր դրոշի շքանշան (1941, 1944, 1951):
  • Սուվորովի 1-ին աստիճանի շքանշան (1942, 1945):
  • Կուտուզովի 1-ին աստիճանի շքանշան (1943):
  • «ԽՍՀՄ զինված ուժերում հայրենիքին ծառայելու համար» 3-րդ աստիճանի շքանշան (1975):
  • Արտասահմանյան շքանշաններ (Լեհաստան, Մոնղոլիա և այլն):

Այլ

  • Հայրենական պատերազմի տարիներին պլանավորել և կազմակերպել է ռազմաճակատի զորքերի նահանջը և Կիևի պաշտպանությունը:
  • Մշակել է հարավային ուղղությամբ զորքերի հակահարձակումը:
  • 1941թ. նոյեմբեր՝ մասնակցել է Ռոստովի ազատագրմանը:
  • 1941թ. դեկտեմբերին պլանավորել և իրագործել է Ելեցի ռազմագործողությունը:
  • 1943թ. հուլիս-օգոստոս՝ 16-րդ բանակը նրա հրամանատարությամբ պաշտպանել է Մոսկվայի հեռավոր մատույցները՝ Արևմտյան ռազմաճակատի հարավային թևում:
  • Աչքի ընկել Կուրսկի ճակատամարտում, մի շարք հարձակողական ռազմագործողություններում, բազմաթիվ քաղաքների ազատագրման ժամանակ:
  • 1943-ի նոյեմբ. 19-ից, որպես 1-ին մերձբալթյան ռազմաճակատի հրամանատար, մասնակցել է Բելոռուսական ռազմագործողությանը, Գորոդոկի, Վիտեբսկի, Պոլոցկի ազատագրմանը:
  • 1944թ. մասնակցել է Մերձբալթիկայում մղված մարտերին:
  • 1944թ. սեպտոմբերին մոտեցել է Ռիգային:
  • Մեմելի(Կլայպեդա) մոտ դուրս գալով Բալթիկ ծովի ափ՝ ռազմաճակատի զորքերը Բաղրամյանի գլխավորությամբ Արևելյան Պրուսիայից կտրել և ջախջախել են ֆաշիստական զորքերի կուռլանդական խմբավորումը (38 դիվիզիա):
  • 1945թ. ապրիլից պատերազմի եզրափակիչ փուլում, որպես 3-րդ բելոռուսական ռազմաճակատի հրամանատար, իրականացրել է Քյոնիգսբերգ քաղաքամրոցի գրավումը, Արևելյան Պրուսիայում թշնամու ուժերի վերջնական ջախջախումը:
  • Գրել է ռազմագիտական և հուշագային բնույթի աշխատություններ ու հոդվածներ(թարգմանվել են գեր մ., լեհ., ռում., հունգ.),
  • Խմբագրել է ռազմագիտական բնույթի ուսումնասիրություններ ու դասագրքեր:
  • Բաղրամյանի անունով են կոչվել ւիողոցներ Բելառուսի Գորոդոկ և Պոլոցկ քաղաքներում, Երևանում՝ մետրոպոլիտենի կայարանը, պողոտա, որտեղ կանգնեցված է նրա արձանը:
  • Աճյունասափորն ամփոփված է Կրեմլի պատի տակ:

Նկարներ

Անձնական նկարներ

Խմբակային նկարներ

Պարգևներ

Գրքեր

Նամականիշեր, մետաղադրամներ

Հուշարձաններ, հուշատախտակներ

Տեսանյութեր

Մատենագիտություն

  • Баграмян О.Х., Город - воин на Днепре. М., 1965.
  • Баграмян О.Х., Великая победа советского народа. 1970.
  • Баграмян О.Х., Так начиналась война. 2-е изд., испр. М., 1977.
  • Баграмян О.Х., Так шли мы к победе. М., 1977.
  • Баграмян О.Х., Мои воспоминания. Ер., 1979.
  • Баграмян О.Х., Боевая слава. М., 1981.
  • Баграмян О.Х., Великого народа сыновья. М., 1984.

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է,հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), գլխ. խմբագիր՝ Հ. Մ. Այվազյան և ուրիշներ,Երևան.,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Մերժանով Մ., Զինվոր, գեներալ, մարշալ, Ե., 1975:
  • Մնացականյան Ա., Մարշալ Բաղրամյան (կյանքի և գործունեության ուրվագիծ), Ե., 1978:
  • Ղարիբջանյան Գ., Հայ մեծ զորավարը. Մարշալ Հ. Բաղրամյանի կյանքն ու գործունեությունը, Ե., 1997:
  • Հարությունյան Կ., Մարշալ Բաղրամյան, Ե., 1997:
  • Гаспарян А., И.Х. Баграмян, Е., 1987:
  • Арутюнян К., Степанян Л., Маршал победы ֊ И Х. Баграмян, Е„ 2002:
  • Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.88.
  • Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 378:
  • Меружанян А., Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: "Роза ветров",2014, с.82.
  • Меружанян А., Маршалы, генералы и адмиралы армянского происхождения в Санкт-Петербурге. - Санкт-Петербург: "Роза ветров",2013, с 75-79.
  • Абрамов А.С., У Кремлёвской стены. Изд. 7-е, доп. М., 1987.
  • Абрамян Г.С., Полководец Баграмян. Ер., 1997.
  • Авакян К.К., Маршал Баграмян - Штрихи к портрету.
  • Амирханян М.Д., Армяне - Герои Советского Союза. Ер., 2005. - 202 с.:
  • Арзуманян А., Дружба. Ер., 1960. В 2-х т. Т. 2. С. 176-191.
  • Арутюнян К.А., Степанян Л.А.. Маршал победы – И.Х.Баграмян. Ер., 2002.
  • Арутюнян К., Маршал Советского Союза. Дважды Герой - И.Х.Баграмян. Ер., 2007.
  • Арутюнян К.А., Погосян Г.Р. Вклад армянского народа в победу в Великой Отечественной войне (1941-1945). Ер., 2010. С. 558-566.
  • Баграмян И.Х., Фотоальбом о маршале Советского Союза Иване Христофоровиче Баграмяне. Ер., 1987.
  • Большая советская энциклопедия. 3-е издание. М., 1970-1977.
  • Василевский А.М., Маршал Советского Союза И.X. Баграмян // Военно-исторический журнал. 1977. № 12.
  • Иван Баграмян // Гордиенко А.Н. Командиры второй мировой войны. Минск, 1997. С. 502-515.
  • Денисов Н., Доблесть и слава полководца // Герои огненных лет. М., 1984. Кн. 7.
  • Залесский К.А., Империя Сталина. Биографический энциклопедический словарь. М., 2000.
  • Казинян А., 100 величайших армян XX века. М., 2006. С. 30-31.
  • Мержанов М.И., Солдат, генерал, маршал. М., 1974.
  • Микаэлян К., «Путиец широкого профиля», солдат Андраника, маршал Советского Союза // Газета «Новое Время» от 3 апреля 2010 года.
  • Митяев А., Книга Будущих командиров. М., 1985. С. 285.
  • Саркисян С. Т., Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.: ил.
  • Советская военная энциклопедия. 2 изд. Т. 1. М., 1990.
  • Шикман А.П., Деятели отечественной истории. Биографический справочник. М., 1997.
  • Хачатрян Г., Петросянц Т. Гайказунк. Ер., 2002.
  • Ноев Ковчег. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. № 2 (59) Март 2003 года; № 6 (64) Июль 2003 года; № 05 (87) Май 2005 года.
  • ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Հովհաննես Բաղրամյան:
  • Хронос.
  • Герои страны.
  • История Армении.
  • Победа. Одна на всех. Маршал Иван Баграмян - Радиостанция "Эхо Москвы".
  • Развлекательно-познавательный блог "Коктейль": ИВАН БАГРАМЯН.
  • Маршал Баграмян глазами внуков: герой, романтик и знатный "шашлычник".
  • Пять чудес Маршала Баграмяна.
  • Ованес Баграмян.
  • От прапорщика до маршала.
  • Памятник маршалу Баграмяну на площади Героев-козельчан.

Արխիվ

  • ГМР АрмССР, 185 ед. хр., 1944-1947

Ֆիլմեր

  • Ազգի զավակը, 1969, 43 րոպե, սցենարի հեղինակ, ռեժիսոր՝ Ա. Գասպարյան, օպերատոր՝ Մ. Ներսեսյան: