Մաթևոսյան Հրանտ Իգնատի

Մաթևոսյան Հրանտ Իգնատի
Матевосян Грант Игнатиосович
Անգլերեն:	Matevosyan Hrant
Հայերեն:	Մաթևոսյան Հրանտ Իգնատի
Ծննդյան տարեթիվը:	12.02.1935
Ծննդավայրը:	Ահնիձոր, ՀՀ
Մահվան տարեթիվը:	18.12.2002
Մահվան վայրը:	Երևան, ՀՀ
Համառոտ տվյալներ: Գրող, սցենարիստ, արձակագիր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1935թ. փետրվարի 12-ին Հայաստանի Լոռվա մարզի Ահնիձոր գյուղում:

Կրթություն

• 1962թթ. ավարտել է Երևանի մանկավարժական ինստիտուտի պատմա-լեզվաբանական ֆակուլտետը։
• 1967թթ. ավարտել է Մոսկվայի բարձրագույն կինոսցենարական կուրսերը։
• 1967թթ. ավարտել է Մոսկվայի բարձրագույն սցենարական դասընթացները:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1996-2001թթ.՝ Հայաստանի գրողների միության նախագահ:

Ձեռքբերումներ

• 1967թ.` «Դրուժբա նարոդով» ամսագրի մրցանակ:
• 1984թ.` Գրականության ՍՍՀՄ պետական և Հայաստանի նույնանուն մրցանակների դափնեկիր:
• 1996թ.` Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ:

Այլ

• Ունի դուստր, որդի, առայժմ երեք աղջիկ թոռ:
• Հրանտ Մաթրոսյանի սցենարներով նկարահանվել են Մենք ենք - մեր սարերը, Աշնան արև, Տերը, Այս կանաչ - կարմիր աշխարհը կինոնկարները:
• 2004թ. Հայաստանի գրողների միությունը սահմանել է Մաթևոսյանի անվան մրցանակ:
• Երևանում գործում է Հրանտ Մաթևոսյանի անվան թիվ 89 հիմնական դպրոցը:
• Մաթևոսյանի անունով Երևանում կոչվել է փողոց:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Գրքեր

• 
• 
• 
• 
• 

Հիշողություն

• 
• 
• 

Տեսանյութեր

• Հրանտ Մաթևոսյան. աշխարհի մերկացած նյարդը:
• Աշնան արև:
• Հրանտ Մաթևոսյան. Խղճի ճարտարապետը:
• 1998թ. Ռետրո PS. Հրանտ Մաթեւոսյան:

Մատենագիտություն

• Օգոստոս, Երևան,1967, Հայաստան
  • Արջը:
  • Բեռնաձիեր:
  • Թախիծ:
  • Մենք ենք մեր սարերը:
  • Միամիտ պատմություն:
  • Շները:
• Ծառերը, Երևան,1978, Սովետական գրող
  • Աշնան արև:
  • Գոմեշը:
  • Խումհար:
  • Ծառերը:
  • Մեծամոր:
  • Մեսրոպ:
  • Սկիզբը:
• Մեր վազքը, Երևան,978,Սովետական գրող
  • Բաց երկնքի տակ հին լեռներ:
  • Իմ գայլը:
  • Կանաչ դաշտը:
  • Հացը:
  • Մեր վազքը:
  • Պատիժը:
• Տերը, Երևան, 1983, Սովետական գրող
  • Այս կանաչ կարմիր աշխարհը:
  • Աշնան արև:
  • Չեզոք գոտի (պիես):
  • Ջաղացը:
  • Տերը:
• Երկեր, հատոր առաջին, Երևան, 1985, Սովետական գրող
  • Բեռնաձիեր
  • Գոմեշը
  • Երկու խոսք ընթերցողիս
  • Իմ գայլը
  • Կանաչ դաշտը
  • Մեծամոր
  • Մենք ենք մեր սարերը
  • Մեր վազքը
  • Պատիժը
• Երկեր հատոր երկրորդ I Երևան | 1985 | Սովետական գրող
  • Աշնան արև
  • Խումհար
  • Ծառերը
  • Տաշքենդ
  • Տերը
• ՎԻՊԱԿՆԵՐ,Երևան,1990,Նաիրի
  • Ի սկզբանե էր բանն․․․
  • Սպիտակ թղթի առջև:
• Սպիտակ թղթի առջև, Երևան, 2004, Հայագիտակ
  • Գիրք ճանապարհի:
  • Եղիշե Չարենց. ԸՆՏՐԱՆԻ:
  • Ադամորդու պատվիրակը:
  • Ահա Զահրատը:
  • Ամենայն հայոց Թումանյանը:
  • Ամենայն շնչավորի հանգրվանը:
  • Ամենքիս և յուրաքանչյուրիս, բոլոր հայերիս:
  • Այսպես կոչված գյուղագրության մասին:
  • Այստեղ ապրել ենք մենք:
  • Անդրանիկ Օզանյան:
  • Անդրեյ Տարկովսկի:
  • Անընդհատ, անվերջ վերադարձ:
  • Աննկուն, հրաշալի Սարոյանը:
  • Անվերջանալիորեն մեծ աշխարհ:
  • Արվեստ նշանակում է ազգալյին:
  • Բախտավորություն է աշխատել մի լեզվի մեջ, որ Չարենցն է արթնացրել:
  • Բանաստեղծը:
  • Բանի աշխարհը:
  • Բեմի վրա և բեմից դուրս:
  • Բոլորի առաջ, բաց մաքուր սիրտ:
  • Գեղեցկություն ասված աստծու լույսը:
  • Գեղեցկությունների պաշտպանը:
  • Գերխիտ ժամանակի բանաստեղծը:
  • Գիրք Թումանյանի մասին:
  • Գնալու և հասնելու ճանապարհը:
  • Գուրգեն Մահարի:
  • Գրականությունը մասին չէ:
  • Գրողի քաղաքացիությունը:
  • Դեմք, որ դարձել է լեգենդ:
  • Եզակի կառույց:
  • Ես ես եմ:
  • Ես, իմ հայրենիքը, իմ արվեստը:
  • Եվ փառք իրեն ու իր սերնդին:
  • Երանի այն զորագնդին, որի գլուխը ինքն էր:
  • Երբ քունը փրկություն է թվում:
  • Երկու խոսք:
  • Երկու խոսք ընթերցողիս:
  • Երկու խոսք Վասիլի Բելովի մասին:
  • Երևանը հանգրվան է:
  • Զորակցություն:
  • Զորյանը:
  • Ի ծնե ակադեմիկոս-գրականագետ:
  • Ի սկզբանե էր բանն․․․
  • Իջևան մեր բոլորիս ճանապարհին:
  • Իր երկրի զավակը:
  • Լավ չի, տղերք, շատ վատ է:
  • Լինել:
  • Լույս, որ անվանում ենք խիղճ:
  • Խաղաղ բարի անձրև:
  • Կամուրջ դեպի լեգենդների երկիրը:
  • Կատարելություն:
  • Հակոբ Մնձուրու աշխարհը:
  • Հաղթանկը մեր անցյալի, ապագայի և համայն մարդկության առջև մեր առաքելությունն է:
  • Համայն աշխարհի նահապետը:
  • Համո Ոսկեբերան Սահյանը:
  • Հայացք ժողովրդի ներսից:
  • Հայացքը հայոց ապագային:
  • Հայրենիք միշտ ունենալու ենք:
  • Հանուն գեղարվեստական մտքի:
  • Հավատավոր ջանք:
  • Հարատևող համազգացում:
  • Հենրիկ Մալյան:
  • Հետնորդը և նախորդը:
  • Հույս ունեմ, որ ժողովուրդը երկիրը ամայի չի թողնի:
  • Հրանտ Թամրազյան:
  • Ղողանջ՝ համազանգի արձագանքով:
  • Ճշգրիտ բառերով ճշմարիտ պատմություններ:
  • Մանուկ Մնացականյան:
  • Մատենագիտական տեղեկանք («Սպիտակ թղթի առաջ»):
  • Մարդասիրության մեծ առաքյալը:
  • Մարո Մարգարյան:
  • Մեզ սահմանադրություն է պետք ճանապարհ անցնելու և տեղ հասնելու համար:
  • Մենք դեռ դարասկզբին ենք:
  • Մեր պարտքը գրականությամբ:
  • Մեր տան հավասար անդամը:
  • Մեր տան տիրակալն ու մշակը:
  • Մեր փրկիչն էլ, թշնամին էլ մեր մեջ են:
  • Մեր քույրը, մեր թարգմանիչը, մեր բարեկամը:
  • Մշտական հաշվետվություն ներկայի ու անցյալի մշակույթի առջև:
  • Մուշեղ Գալշոյան:
  • Նա ինքը Հայրենիքն էր:
  • Նա իր կյանքը երգ դարձրեց:
  • Նա կարողանում էր սիրել (Մինաս Ավետիսյան):
  • Նա կոչված էր մտքեր հեղաբեկելու:
  • Նա ստեղծել էր իր գեղարվեստական իրականությունը:
  • Նրա ժխտումը վերաճում էր հաստատումի:
  • Նրա կենարար շունչը:
  • Նրանք՝ մեր մոր կանչի վրա զարթնածները:
  • Ոչ ոք պիտի գիտենա, որ իր հետ չեմ:
  • Պարույրը:
  • Պիոն Հակոբյան:
  • Սերո Խանզադյան:
  • Սուրեն Աղաբաբյան:
  • Սպասվող մարդ էր նա:
  • Սպիտակ թղթի առջև:
  • Ստեղծիչ ներկայություն:
  • Ստեփան Զորյան:
  • Ստիլիզացիայի մասին:
  • Վազգեն առաջին:
  • Վազգեն Սարգսյանին:
  • Վազգենը:
  • Վախթանգ Անանյան:
  • Վաղը միմյանց վերքեր ենք լիզելու:
  • Վերընթացի պահեր:
  • Վիլյամ Սարոյան:
  • Վիկտոր Համբարձումյան:
  • Փոխհատուցենք հոգևոր արժեքներով:
• «Հատընտիր», հատոր առաջին, Երևան, 2005, Օգոստոս
  • Ալխո:
  • Աշնան արև:
  • Գոմեշը:
  • Թափանցիկ օր:
  • Ի սկզբանե էր բանն․․․
  • Խումհար:
  • Ծառերը:
  • Կայարան:
  • Կանաչ դաշտը:
  • Մեծամոր:
  • Մենք ենք մեր սարերը:
  • Նարինջ զամբիկը:
  • Նժույգս, նժույգս:
  • Պատիժը:
  • Սկիզբը:
  • Օգոստոս:
• Հատընտիր, հատոր երկրորդ, Երևան,2005, Օգոստոս
  • Այս կանաչ կարմիր աշխարհը:
  • Այսպես կոչված գյուղագրության մասին:
  • Այստեղ ապրել ենք մենք:
  • Այսօր և այստեղ:
  • Անընդհատ, անվերջ վերադարձ:
  • Աննկուն, հրաշալի Սարոյանը:
  • Աշխարհում բոլորիս տեղը Հայաստանն է ցույց տալիս:
  • Բանի աշխարհը:
  • Գնալու և հասնելու ճանապարհը:
  • Գրականությունը մասին չէ:
  • Գրողի մասնագիտական պատվախնդրությունը:
  • Ես ես եմ:
  • Ես, իմ հայրենիքը, իմ արվեստը:
  • Երանի այն զորագնդին, որի գլուխը ինքն էր:
  • Զորյանը:
  • Էս ժողովրդի, էս կյանքի մարգարեն էի լինելու․․․ հիմա դառնալու եմ սև տարեգիր։ Կյանքը ինձնից առաջ ընկավ․․․:
  • Ինքնանկար:
  • Լույս, որ անվանում ենք խիղճ:
  • Կատարելություն:
  • Համո Ոսկեբերան Սահյանը:
  • Հայրենիքի իրական բովանդակությունը:
  • Ղողանջ՝ համազանգի արձագանքով:
  • Ճիշտ, կոպիտ, ճշմարիտ, շիտակ պիտի լինես...
  • Մենք բոլորս անկրկնելի ենք:
  • Մի ուրացեք ձեր եղբորը:
  • Նա ինքը Հայրենիքն էր:
  • Նրանք՝ մեր մոր կանչի վրա զարթնածները:
  • Չեզոք գոտի (պիես):
  • Սպիտակ թղթի առջև:
  • Ստիլիզացիայի մասին:
  • Տաշքենդ:
  • Տերը:
• «Ես ես եմ» Երևան, 2005, Ոսկան Երևանցի
  • ... Որ էս երկիրը երկիր դառնա:
  • «Այսօր ես չեմ իշխում ժամանակի վրա»:
  • «Գյուտի հրճվանք է պետք, ճանաչման հրաշք»:
  • «Եվ դժվար է շարունակելը, և անհրաժեշտ է շարունակելը»:
  • «Իմ Ծմակուտը մեծ աշխարհի մի մասն է»:
  • «Ինքդ պիտի որոշես՝ Իշխանն ես, թե Ավետիքը»:
  • «Լույսը բացվելու է»:
  • «Ծմակուտը ես եմ...»:
  • Մեր գրականութեան բոլոր յաջողութիւնները ձուլուած են հայեցիութեան մաքուր ոսկուց եւ դա չի բախում այլ ազգերի հետ, քանի որ ինչքան հայեցիութիւն՝ այնքան մարդկայնութիւն:
  • Մշակույթի պատասխանատվությունը աշխարհի ճակատագրի մեջ վիթխարի է:
  • Պայքարի դեռ երկար ճանապարհ ունենք անցնելու:
  • Քո ազատության սահմանները մինչև իմ ազատության սահմաններն են:
  • Այսքան երկարատև լռություն:
  • Այսօր և այստեղ:
  • Աշխարհի վերջը չէ:
  • Աշխարհում բոլորիս տեղը Հայաստանն է ցույց տալիս:
  • Գրական աշխարհի հրճվանքն ու հոգսերը:
  • Գրականության բաց դարպասներ. պաշարված ժողովուրդ:
  • Գրականության մարդկայնությունը:
  • Գրականությունը դավանանք է:
  • Գրականությունը նոր ժամանակներում:
  • Գրողի մասնագիտական պատվախնդրությունը:
  • Դիմանալ և դիմակայել է պետք:
  • Դիմանկար:
  • Եվ Հրանտ Մաթևոսյանն ասաց:
  • Զրույցներ Հրանտ Մաթևոսյանի հետ:
  • Էս ժողովրդի, էս կյանքի մարգարեն էի լինելու․․․ հիմա դառնալու եմ սև տարեգիր։ Կյանքը ինձնից առաջ ընկավ․․․
  • Ժողովուրդը կգտնի ճշմարիտ ուղին:
  • Ի սկզբանե սքանչելի է մարդը:
  • Ինքնանկար:
  • Իսկ Հրանտ Մաթևոսյանն ասաց...
  • Լեզվի պոեզիան:
  • Կայանանք մշակութապես:
  • Հայրենիքի իրական բովանդակությունը:
  • Հիշողության մեջ ես՝ ուրեմն վառվում ես:
  • Հրանտ Մաթևոսյանը կորցրել է ծաղուղու վերջում գիրք կարդացող աղջկան և չի կարողանում ձերբազատվել 88-ի աղմուկից:
  • Ճիշտ, կոպիտ, ճշմարիտ, շիտակ պիտի լինես...
  • Մարդ, որ անվանում է ժամանակը:
  • Մենք բոլորս անկրկնելի ենք:
  • Մենք մանկությունից երգել ենք ուրիշի ձայնով:
  • Մեր նախնին հիմա մենք ենք:
  • Մի ուրացեք ձեր եղբորը:
  • Մշակույթը ապրելու կերպ է, ոչ թե կյանքի զարդարանք:
  • Վարդան Մամիկոնյան, որ գոյում է մեր իսկ մարմնից:
• Նանա իշխանուհու կամուրջը, Երևան, 2006. Օգոստոս
  • Թռուցիկ համբույրներս...:
  • Ծաղրածուների մեր տոհմը:
  • Նանա իշխանուհու կամուրջը:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:

Հրանտ Մաթևոսյանի մասին

• Андрей Битов

Я услышал о резне от своего друга – писателя Гранта Матевосяна, он объяснял мне все очень хорошо... но я ничего не понимал. Начал понимать через несколько лет, когда приехал к нему в Армению и заглянул в такую полузапрещенную книгу материалов о резне... Что меня тогда потрясло? Что ошеломило? Для размышлений, для анализа не оставалось места. Это была Книга. Самое большое, что меня поражает – когда человек ли, целый народ поднимают свою скорбь и свое достоинство до масштабов великой книги.История замалчивания скорби и достоинства с первого и до сегодняшнего дня продолжается, так или иначе.

• Յու. Կարաբչիևսկի

... Однажды мне позвонила приятельница из Киева и, минуя вопрос о здоровье детей, сходу сказала так: — Я должна тебе сообщить, что в нашей стране, в наше время живет великий писатель, и ты наверняка о нем даже не знаешь. — Знаю, — ответил я, почти не задумавшись, и назвал ей имя. Она разочарованно подтвердила. И хотя я тоже узнал недавно, а прочел и вовсе месяца два назад, но добавил с важностью: — Как же, как же не знать! — И повторил окончательно и с удовольствием. — Знаю — ГРАНТ МАТЕВОСЯН!...

• Սերգեյ Դովլաթով

.... — Իսկ հիմա, հայաստանյան իրադարձությունների հետ կապված, ձեր հայկական արյունն իրեն զգացնել տալի՞ս է... — Ես գիտեմ, որ ոմանց համար սա ահավոր խայտառակություն է, բայց երբեք զգացողություն չեմ ունեցել, որ ես ինչ-որ ազգության եմ պատկանում: Ես չեմ խոսում հայերեն: Մյուս կողմից, եբրայերեն ես նույնպես չեմ խոսում, հրեական միջավայրում ես ինձ յուրային չեմ զգում: Ու միչև վերջերս ես հայերի դժբախտություններին նայում էի, ինչպես կնայեի ցանկացած այլ ազգերի՝ հնդիկների, չինացիների դժբախտություններին... Բայց վերջերս, մի գրական կոնֆերանսի ժամանակ ես ծանոթացա Հրանտ Մաթևոսյանի հետ: Նա ինձ բոլորովին նման չէ, նա իսկական հայ է, խելագարվում է այն ամենից, ինչ կատարվում է հայրենիքում: Նա այնքան ամաչկոտ, անկեղծ, բարի, հրեշտականման մարդ է, որ նրա հետ ընկերանալով, սկսեցի նայել այսպես ասած նրա աչքերով: Երբ կարդում եմ հայաստանյան իրադարձությունների մասին, ես պատկերացնում եմ, թե ինչ է զգում Մաթևոսյանը: Այ ասպես՝ նրա հանդեպ տածած սիրո միջոցով, իմ մեջ ինչ-որ հայկական զգացմունքներ առաջացան...

• Անդրեյ Բիտով

....Ես չգիտեմ մի ուրիշ մարդու, որ այդքան պատկաներ իր տեղին՝ իր ծծնդավայրին։ Ըստ իս՝ նա միշտ ամաչում էր, որ լքել է ծննդավայրը. սկզբում ամաչում էր, որ տեղափոխվել էր Երևան, ամաչում էր, որ հայտնվել էր Մոսկվայում... Ու միայն աշխատասենյակի ճգնակեցությունն էր, ուր նրա առջև ճերմակ թուղթն էր։ Այդ ճերմակ թուղթն այն տեղն էր, որը նա երբեք չլքեց...»

• Վիլյամ Սարոյան հատաված հեռուստաելույթից

Այստեղ դուք ունիք մեկը, որ մեծ անձնավորություն է համաշխարհային գրականության մեջ: Ան Հրանտ Մատթէոսյանն է: Որևէ ազգի մեջ իրմե լավ պատմություն գրող չկա: Անոր գրությունները խորունկ ձևով ցույց կուտան հայոց մասնակցություն մարդկության պատմության: Ուրիշ ազգության մեջ ուրիշ գրող Հրանտ Մատթէոսյանի պես չի կրնար գրել: Ես կարդացած եմ իր գործերը թարգմանությամբ: Ինքը հայության մասին կգրե, և այդ հայությունը այնքան ճիշտ է, որ ես կզարմանամ, կուրախանամ և հպարտ կզգամ: Շատ գրողներ, բանաստեղծներ ունիք, բայց պետք է ներեք ինձի, եթե ըսեմ, որ ան ուժը, որ անհրաժեշտ է, հսկայակա՜ն, Հրանտ Մատթէոսյանի մեջ է: Եվ կուրախանամ, որովհետև ազգ մը, պիտի ընդունիք աս, աշխարհին կճանչցվի իր արվեստով: Եվ որ արվեստը այդքան ահագին ըլլա, օտարին միտքին մեջ ազգն ալ կմեծնա: