6701
edits
Changes
Նոր էջ «{{Person | name-am = Հարությունյան Նագուշ Խաչատուրի | name-am-aliases = | name-ru = Арутюнян Нагуш Хачатурови...»:
{{Person
| name-am = Հարությունյան Նագուշ Խաչատուրի
| name-am-aliases =
| name-ru = Арутюнян Нагуш Хачатурович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Harutyunyan Nagush
| name-fr =
| image = Harutyunyan Nagush.jpg
| birth-date = 10(23).11.1912
| birth-place = Երևան, Հայաստան
| death-date = 18.01.1993
| death-place = Մոսկվա, Ռուսաստան
| description = Մեխանիկոս, պետական-քաղաքական գործիչ, ԵՊՀ ռեկտոր:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1993թ. նոյեմբերի 10(23)-ին Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում:
Մահացել է 1993թ. հունվարի 18-ին Ռուսաստանի Դաշնության մայրաքաղաք Մոսկվայում:
==Կրթություն==
*1930-1936թթ. սովորել է Մոսկվայի Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաճարտարագիտական ակադեմիայում:
*1937-1941թթ. սովորել է Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ասպիրանտուրայում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1936թ.-ից՝ Սևան-Զանգուշին վարչության ճարտարագետ:
*1945-1951թթ.՝ Երևանի պոլոտեխնիկական ինստիտուտի դասախոս:
*1951թ.-ից՝ ԵՊՀ դասախոս:
*1958-1978թթ.՝ ԵՊՀ առաձգայնության և պլաստիկության տեսության նորաստեղծ (ներկայիս հոծ միջավայրի մեխանիկայի) ամբիոնի վարիչ:
*1952-1955թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քատուղար:
*1952-1986թթ.՝ «ՀԽՍՀ ԳԱ տեղեկագիր. Մեխանիկա» ամսագրի պատասխանատու խմբագիր:
*1955թ.-ից՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մաթեմատիկայի և տեխնիկայի ինստիտուտի սողքի և ամրության նորաստեղծ լաբորատիրիայի վարիչ:
*1960-1961թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ փոխնախագահ:
*1961-1963թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
*1962-1975թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ նախագահության նախագահ:
*1962-1979թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
*1975-1993թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մեխանիկայի ինստիտուտի առաձգամածուցիկության տեսության բաժնի գիտական ղեկավար:
*1977-1988թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մեխանիկայի հիմնախնդիրների ինստիտուտի առաձգամածուցիկ մարմնի մեխանիկայի բաժանմունքի վարիչ:
===ԵՊՀ ռեկտոր===
*Ն. Հարությունյանը ջանքերի շնորհիվ ԵՊՀ-ում հիմնվել են կենսաֆիզիկայի, միջուկային ֆիզիկայի, տնտեսագիտության կիբեռնետիկայի ամբիոնները, ռադիացիայի և պրոբլեմային լաբորատորիաները, Հայաստանի ԳԱ և ԵՊՀ միացյալ Հաշվողական կենտրոնը:
*Նրա ղեկավարության տարիներին ավելի էին ամրապնդվում ԵՊՀ գիտական և ուսումնական կապերը Մոսկվայի և Լենինգրադի պետական համալսարանների, ինչպես նաև ԽՍՀՄ մյուս առաջնակարգ բուհերի և գիտական կենտրոնների հետ:
*Հարությունը հատուկ հոգատարությամբ և ուշադրությամբ էր վերաբերվում երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների պատրաստման գործին՝ այդ ասպարեզում ներդնելով մեծ ավանդ: Հոծ միջավայրի մեխանիկայի տարբեր բնագավառների վերաբերյալ նրա փայլուն դասախոսությունները, հագեցված գիտության նորագույն նվաճումներով, լայն ճանապարհ են բացել ապագա մասնագետների համար:
*Ն. Հարությունյանը ղեկավարել է բազմաթիվ երիտասարդ գիտաշխատողների և ասպիրանտների, ստեղծել է իր ուրույն գիտական դպրոցը՝ արժանանալով իր մեծաթիվ աշակերտների և հետևորդների խորին հարգանքին:
*Նրա երաշխավորությամբ ԵՊՀ բազմաթիվ շրջանավարտներ իրենց ասպիրանտական ուսուցումն անցկացրել են Խորհրդային Միության գիտական հայտնի կենտրոններում:
*Ն. Հարությունյանը ձգտել է համալսարանում արմատավորել նոր գիտական ուղղություններ, մասնագիտական դասընթացներ, սերտ գիտական և գիտաուսումնական համագործակցություն հաստատել ԽՍՀՄ և արտասահմանի առաջավոր բուհերի ու գիտական կենտրոնների հետ:
==Ձեռքբերումներ==
*1950թ.՝ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր:
*1950թ.՝ պրոֆեսոր:
*1950թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
*1961թ.՝ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ:
*Լենինի շքանշան:
*Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան:
*Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան:
*Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան:
*«Կարմիր աստղ» շքանշան:
*Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան:
==Այլ==
*Աշխատանքները վերաբերում են և կոնտակտային խնդիրներին, բարակապատ տարրերից առաձգական մարմինների ուժի փոխանցման կոնտակտային խնդիրների տեսությանը, որը հայտնի է Մասլով-Հարությունյանի տեսություն անվամբ:
*Ն. Հարությունյանը ժամանակակից մեխանիկայի գիտական դպրոցի հիմնադիրներից է ՀՀ-ում:
*Հեղինակ է շուրջ 200 գիտական աշխատությունների և ութ հիմնարար մենագրության:
*Ն. Հարությունյանի «Սողքի տեսության մի քանի հարցեր» (Մոսկվա, 1952) հիմնարար մենագրությունը թարգմանվել և հրատարակվել է Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Չինաստանում, իսկ առանձին գլուխներ՝ նաև Գերմանիայում, Լեհաստանում, Ռումինիայում:
*Ղեկավարել է բազմաթիվ գիտական աշխատանքներ, ստեղծել ուրույն գիտական դպրոց:
*1941-ին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն և մեկնել ռազմաճակատ, վերադարձել՝ 1945թ.:
=Մատենագիտություն=
*Арутюнян Н.Х., Некоторые бопросы теории ползучести, М.-Л., 1952.
*Арутюнян Н.Х., Кручения упругых тел, М., 1963 (համահեղինակ).
*Арутюнян Н.Х., Теория ползучести неоднородых тел, М., 1983 (համահեղինակ).
*Арутюнян Н.Х., Механика растущих вязкоупроугопластических тел, М., 1987 (համահեղինակ).
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
*[http://www.ysu.am/persons/hy/Nagush-Harutyunyan Նագուշ Հարությունյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:]
*[http://www.ysu.am/newspaper/hy/1380537157#.U9NKL_ldVNo ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:]
[[Category:ԵՊՀ ռեկտորներ]] [[Category:Մեխանիկոսներ]] [[Category:Ճարտարագետներ]] [[Category:Քաղաքական գործիչներ]] [[Category:Պետական գործիչներ]]
| name-am = Հարությունյան Նագուշ Խաչատուրի
| name-am-aliases =
| name-ru = Арутюнян Нагуш Хачатурович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Harutyunyan Nagush
| name-fr =
| image = Harutyunyan Nagush.jpg
| birth-date = 10(23).11.1912
| birth-place = Երևան, Հայաստան
| death-date = 18.01.1993
| death-place = Մոսկվա, Ռուսաստան
| description = Մեխանիկոս, պետական-քաղաքական գործիչ, ԵՊՀ ռեկտոր:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1993թ. նոյեմբերի 10(23)-ին Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում:
Մահացել է 1993թ. հունվարի 18-ին Ռուսաստանի Դաշնության մայրաքաղաք Մոսկվայում:
==Կրթություն==
*1930-1936թթ. սովորել է Մոսկվայի Վ. Կույբիշևի անվան ռազմաճարտարագիտական ակադեմիայում:
*1937-1941թթ. սովորել է Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի ասպիրանտուրայում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1936թ.-ից՝ Սևան-Զանգուշին վարչության ճարտարագետ:
*1945-1951թթ.՝ Երևանի պոլոտեխնիկական ինստիտուտի դասախոս:
*1951թ.-ից՝ ԵՊՀ դասախոս:
*1958-1978թթ.՝ ԵՊՀ առաձգայնության և պլաստիկության տեսության նորաստեղծ (ներկայիս հոծ միջավայրի մեխանիկայի) ամբիոնի վարիչ:
*1952-1955թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քատուղար:
*1952-1986թթ.՝ «ՀԽՍՀ ԳԱ տեղեկագիր. Մեխանիկա» ամսագրի պատասխանատու խմբագիր:
*1955թ.-ից՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մաթեմատիկայի և տեխնիկայի ինստիտուտի սողքի և ամրության նորաստեղծ լաբորատիրիայի վարիչ:
*1960-1961թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ փոխնախագահ:
*1961-1963թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
*1962-1975թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ նախագահության նախագահ:
*1962-1979թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
*1975-1993թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մեխանիկայի ինստիտուտի առաձգամածուցիկության տեսության բաժնի գիտական ղեկավար:
*1977-1988թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մեխանիկայի հիմնախնդիրների ինստիտուտի առաձգամածուցիկ մարմնի մեխանիկայի բաժանմունքի վարիչ:
===ԵՊՀ ռեկտոր===
*Ն. Հարությունյանը ջանքերի շնորհիվ ԵՊՀ-ում հիմնվել են կենսաֆիզիկայի, միջուկային ֆիզիկայի, տնտեսագիտության կիբեռնետիկայի ամբիոնները, ռադիացիայի և պրոբլեմային լաբորատորիաները, Հայաստանի ԳԱ և ԵՊՀ միացյալ Հաշվողական կենտրոնը:
*Նրա ղեկավարության տարիներին ավելի էին ամրապնդվում ԵՊՀ գիտական և ուսումնական կապերը Մոսկվայի և Լենինգրադի պետական համալսարանների, ինչպես նաև ԽՍՀՄ մյուս առաջնակարգ բուհերի և գիտական կենտրոնների հետ:
*Հարությունը հատուկ հոգատարությամբ և ուշադրությամբ էր վերաբերվում երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների պատրաստման գործին՝ այդ ասպարեզում ներդնելով մեծ ավանդ: Հոծ միջավայրի մեխանիկայի տարբեր բնագավառների վերաբերյալ նրա փայլուն դասախոսությունները, հագեցված գիտության նորագույն նվաճումներով, լայն ճանապարհ են բացել ապագա մասնագետների համար:
*Ն. Հարությունյանը ղեկավարել է բազմաթիվ երիտասարդ գիտաշխատողների և ասպիրանտների, ստեղծել է իր ուրույն գիտական դպրոցը՝ արժանանալով իր մեծաթիվ աշակերտների և հետևորդների խորին հարգանքին:
*Նրա երաշխավորությամբ ԵՊՀ բազմաթիվ շրջանավարտներ իրենց ասպիրանտական ուսուցումն անցկացրել են Խորհրդային Միության գիտական հայտնի կենտրոններում:
*Ն. Հարությունյանը ձգտել է համալսարանում արմատավորել նոր գիտական ուղղություններ, մասնագիտական դասընթացներ, սերտ գիտական և գիտաուսումնական համագործակցություն հաստատել ԽՍՀՄ և արտասահմանի առաջավոր բուհերի ու գիտական կենտրոնների հետ:
==Ձեռքբերումներ==
*1950թ.՝ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր:
*1950թ.՝ պրոֆեսոր:
*1950թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
*1961թ.՝ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ:
*Լենինի շքանշան:
*Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան:
*Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան:
*Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան:
*«Կարմիր աստղ» շքանշան:
*Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան:
==Այլ==
*Աշխատանքները վերաբերում են և կոնտակտային խնդիրներին, բարակապատ տարրերից առաձգական մարմինների ուժի փոխանցման կոնտակտային խնդիրների տեսությանը, որը հայտնի է Մասլով-Հարությունյանի տեսություն անվամբ:
*Ն. Հարությունյանը ժամանակակից մեխանիկայի գիտական դպրոցի հիմնադիրներից է ՀՀ-ում:
*Հեղինակ է շուրջ 200 գիտական աշխատությունների և ութ հիմնարար մենագրության:
*Ն. Հարությունյանի «Սողքի տեսության մի քանի հարցեր» (Մոսկվա, 1952) հիմնարար մենագրությունը թարգմանվել և հրատարակվել է Անգլիայում, Ֆրանսիայում, Չինաստանում, իսկ առանձին գլուխներ՝ նաև Գերմանիայում, Լեհաստանում, Ռումինիայում:
*Ղեկավարել է բազմաթիվ գիտական աշխատանքներ, ստեղծել ուրույն գիտական դպրոց:
*1941-ին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն և մեկնել ռազմաճակատ, վերադարձել՝ 1945թ.:
=Մատենագիտություն=
*Арутюнян Н.Х., Некоторые бопросы теории ползучести, М.-Л., 1952.
*Арутюнян Н.Х., Кручения упругых тел, М., 1963 (համահեղինակ).
*Арутюнян Н.Х., Теория ползучести неоднородых тел, М., 1983 (համահեղինակ).
*Арутюнян Н.Х., Механика растущих вязкоупроугопластических тел, М., 1987 (համահեղինակ).
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
*[http://www.ysu.am/persons/hy/Nagush-Harutyunyan Նագուշ Հարությունյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:]
*[http://www.ysu.am/newspaper/hy/1380537157#.U9NKL_ldVNo ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:]
[[Category:ԵՊՀ ռեկտորներ]] [[Category:Մեխանիկոսներ]] [[Category:Ճարտարագետներ]] [[Category:Քաղաքական գործիչներ]] [[Category:Պետական գործիչներ]]