9011
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Abraham IAghbatanetsi
| name-fr =
| image = Boy.jpg
==Այլ==
*Հաջորդել է [[Մովսես Բ Եղիվարդեցուն]]:*VI–VII դդ., ինչպես ողջ քրիստոնյա Արևելքում, այնպես էլ Հայ և բյուզ. եկեղեցիների միջև սրվել էր պայքարը դավան. հարցերի շուրջ: Այդ պայքարն ընթացել է քաղկեդոնականների և հակաքաղկեդոնականների, նեստորականների և արլ. եկեղեցիների, այդ թվում՝ Հայ եկեղեցու միջև: Պարսկաստանի և Բյուզանդիայի միջև շարունակվող պատերազմում երկու կողմերնէլ կողմերն էլ ձգտել են իրենց կողմը գրավել քրիստոնյաներին՝ այդ քաղաքականության մեջ մեծ տեղ հատկացնելով դավան. դավանական խնդիրներին: Չնայած արդեն V դ. վերջին նեստոր. նեստորական եկեղեցին Պարսկաստանում պաշտոնապես ճանաչում էր ստացել, սակայն քաղկեդոնականություն ընդունած Բյուզանդիայի ազդեցությունից հայերին հեռացնելու համար Պարսից Խոսրով Բ Փարվեզ թագավորը պաշտպանել է Հայ եկեղեցու հակաքաղկեդոն. հակաքաղկեդոնական դիրքը և խրախուսել հակահուն. հակահունական տրամադրությունները: Վրկանի մարզպան Սմբատ Բագրատունի Բազմահաղթի (VI դ. վերջ) միջոցով հեռացնելով Հայաստանի հունաց մասի հակաթոռ Հովհաննես կաթողիկոսին, որին հաստատել էր բյուզ. բյուզանդացի Մավրիկիոս կայսրը (591-ից), թույլատրել է Հայաստանի մայրաքաղաք և կաթողիկոսանիստ Դվինում կառուցել նոր եկեղեցի, իսկ ավելի ուշ՝ Պարսից ժողովում Հայ եկեղեցու դավանանքը ճանաչել է միակ ուղղափառ դավանությունը Պարսից տերության սահմաններում: Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու օրոք պայքարը բյուզ. բյուզանդական և պարսկ. Կողմնորոշում պարսկական կողմնորոշում ունեցող քրիստոնյաների (հայեր, վրացիներ, ասորիներ) միջև շարունակվել է քաղկեդոն. քաղկեդոնական և հակաքաղկեդոն. հակաքաղկեդոնական դավանանքի քողի տակ: Չնայած Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու ջանքերին՝ հետ պահել Վրաց Կյուրիոն կաթողիկոսին քաղկեդոնականություն ընդունելուց և հույների հետ դավան.դավանական միություն հաստատելուց, այնուամենայնիվ 608-ին 608թ. Վրաց եկեղեցին ընդունել է քաղկեդոնականությունը: Այդ շրջանի իրադարձությունների, դավանական թեժ պայքարի կարևոր վավերաթղթեր են «Գիրք թղթոցում» (էջ 146–211) պահպանված՝ Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու եպիսկոպոս. եպիսկոպոսական և կաթողիկոս. կաթողիկոսական գործունեությանը վերաբերող թղթերը, շրջաբերական գրությունները՝ ուղղված Վրաց Կյուրիոն կաթողիկոսին, Ցուրտավի Մովսես եպիսկոպոսին, Վրթանես Քերթողին, Վրկանաց մարզպան Սմբատ Բագրատունուն: Հատկապես Վրաց Կյուրիոն կաթողիկոսինգրած կաթողիկոսին գրած թղթերում Աբրահամ Ա Աղբաթանեցին շեշտել է Հայոց, Վրաց և Աղվանից եկեղեցիների միությունը VI դ. սկզբին, երբ նրանք միասնաբար պայքարել են Հույն եկեղեցու նկրտումների և քաղկեդոնականության դեմ («Գիրք թղթոց» Գ թուղթ, էջ 182–183): Հայոց կաթողիկոսն իր թղթերում կարևոր տեղեկություններ է հաղորդել Դվինի 506-ի Ա ժողովի (տես Դվինի եկեղեցական ժողովներ) ընդունած որոշումների, Հայ եկեղեցու հակաքաղկեդոն. դիրքորոշման վերաբերյալ: Ըստ Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու, Դվինի Ա ժողովի գլխավոր նպատակը Քաղկեդոնի և քաղկեդոնականության խնդիրների հանդեպ Հայ եկեղեցու և նրա ավագությունն ու գահերեցությունն ընդունող Վրաց և Աղվանից եկեղեցիների դավան. դավանական դրության պարզեցումն էր, միասնական պաշտոն. դիրքորոշման արտահայտումը: Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու գրություններն օգտագործել են հետագա դարերի հայ պատմիչներն ու մատենագիրները՝ Հայ և Վրաց եկեղեցիների բաժանման դեպքերը շարադրելիս, իսկ Ուխտանես եպիսկոպոս պատմիչը Աբրահամ Ա Աղբաթանեցու 14 թղթերից 11-ը զետեղել է իր «Պատմություն Հայոց» գրքի «Պատմութիւն բաժանման Վրաց ի Հայոց» հատվածում: Աբրահամ Ա Աղբաթանեցին գրել է նաև դավան. դավանական բնույթի ճառեր:
*Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Կոմիտաս Ա Աղցեցին:
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002, էջ 8-9:
*Ակինյան Ն., Կիւրիոն կաթողիկոս Վրաց, Վնն., 1910:
*[http://kantegh.files.wordpress.com/2011/04/e-t-m-hay-asor.pdf Տեր - Մինասյան Ե., Հայոց եկեղեցւոյ յարաբերութիւնները ասորւոց եկեղեցիների հետ, Էջմիածին, 1908:]
*[http://www.digilib.am/digilib/?menu=5&wrk=207&captn=3831&wrpg=0&aupg=0 Օրմանյան Մ., Ազգապատում,հ. 1, ԿՊ, 1912:]
*[http://www.armenianreligion.am/am/Encyclopedia_abraham_a_aghbatanetsi ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Աբրահամ Ա Աղբաթանեցի, ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի կայք:]
*[http://giteliq.am/?p=637 Աբրահամ Ա Աղբաթանեցի, Գիտելիք.am:]
[[Category:Կաթողիկոսներ]] [[Category:Եկեղեցական գործիչներ]]