3148
edits
Changes
Նոր էջ «{{Person | name-am = Հովհաննես Ը Կարբեցի | name-am-aliases = | name-ru = Ованес Карбеци | name-ru-aliases = | name-lat = |...»:
{{Person
| name-am = Հովհաննես Ը Կարբեցի
| name-am-aliases =
| name-ru = Ованес Карбеци
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Hovhannes Karbeci
| name-fr =
| image = Ованес Карбеци.JPG
| birth-date = 1762
| birth-place =
| death-date = 26․03․1842
| death-place = Վաղարշապատ, Հայաստանի Հանրապետություն
| description = Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1762թ.:
Մահացել է 1842թ. մարտի 26-ին Հայաստանի Հանրապետության Վաղարշապատ քաղաքում:
==Կրթություն==
*Սովորել է Մուղնու վանական և էջմիածնի Ժառանգավորաց դպրոցներում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1807թ.՝ Դանիել Ա Սուրմառեցու կողմից օծվել է եպիսկոպոս:
*1829-1831թթ. եղել է Վրաստանի Հայոց թեմի հոգևոր առաջնորդ:
*1831թ.-ից՝ Աենայն հայոց կաթողիկոս:
==Այլ==
*Կուսակրոն քահանա է ձեռնադրվել Ղուկաս Ա Կարնեցի կաթողիկոսի օրոք:
*Մայր Աթոռում զբաղեցրել է երկրորդական պաշտոններ: Հետագայում հմտորեն օգտագործելով Եփրեմ Ա Ձորագեղցու և Ներսես արքեպիսկոպոս Աշտարակեցու միջև գոյություն ունեցող որոշ տարաձայնություններ` կարևոր դիրք է գրավել Հայոց եկեղեցու կառավարման մեջ:
*Լայն հալածանքներ են սկսվել Ներսես Աշտարակեցու կոկողմնակիցների դեմ, հատկապես շատ է տուժել Ներսիսյան դպրոցը, որը հայտնվել է փակման վտանգի առջև: Եփրեմ Ա Ձորագեղցու հրաժարականից հետո (8 հոկտեմբեր, 1830) Էջմիածնի միաբանության կողմից առաջադրվել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս, նրա թեկնածությունը պաշտպանվել է նաև ցարական կառավարության կողմից: Ընտրությունները տեղի են ունեցել կառավարության կողմից մշակված «Կանոններ ընտրությունների մասին» փաստաթղթի հիման վրա, որի արդյունքում Հովհաննես Կարբեցին ընտրվել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս: 1831–ի հունիսի 30–ի Նիկոլայ l–ի հատուկ հրովարտակով վավերացվել է այդ ընտրությունը: Օծումը տեղի է ունեցել 1831–ի նոյեմբերի 8–ին: Հովհաննես Ը Կարբեցին Հայոց կաթողիկոսներից առաջինն է, որին տրվել է թվահամար և մակդիր` Հովհաննես Ը (Ութերորդ), նրա ժամանակ էլ ընդունվել է նախորդ Հայոց կաթողիկոսներին պատմականորեն թվահամար–մակդիրով տարբերակելու սկզբունքը: Հովհաննես Ը Կարբեցին չի վայելել ոչ միայն Կոստանդնուպոլսի և Երուսաղեմի պատրիարքական աթոռների համակրանքը, այլև Մայր Աթոռի և ներքին թեմերի բարձրաստիճան շատ հոգևորականներ նրա հանդեպ որդեգրել են շեշտված ընդդիմադիր կեցվածք:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք սկսվել է ցարիզմի կողմից Մայր Աթոռի գործունեությունը Ռուսական կայսրության կարգերին համապատասխանեցնելու քաղաքականությունը: Ցարական կառավարությունը Արևելյան Հայաստանի միացումից անմիջապես հետո ձեռնամուխ է եղել Հայոց եկեղեցու վերաբերյալ կանոնադրության մշակմանը: Դեռևս 1830թ. մարտին հատուկ գաղտնի հանձնաժողովը Կովկասի կառավարչապետ Ի. Ֆ. Պասկևիչին ներկայացրել է Հայ եկեղեցու ներքին կյանքը կարգավորող կանոնադրության նախագիծը: Հովհաննես Ը Կարբեցին չի կարողացել դիմակայել ցարիզմի եկեղեցական քաղաքականությանը և միայն «մասնավոր» կարգով է փորձել միջամտել կանոնադրության նախագծի մշակմանը:
*Կանոնադրության նախագիծը որոշ փոփոխությունների ենթարկելուց հետո Նիկոլայ l–ի կողմից վավերացվել է 1836թ. մարտի 11–ին և սկսել գործադրվել 1837թ. հունվարի 1–ից: Այս կանոնադրությունը էապես կրճատել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի և ընդհանրապես Հայոց եկեղեցու իրավասությունները: Հովհաննես Ը Կարբեցին խուլ տրտունջով է ընդունել այս բոլորը, թեև առարկություններ է ներկայացրել կառավարությանը, սակայն դրանք հաշվի չեն առնվել:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու առջև ծառացած կարևոր խնդիրներից է եղել հոգևոր ուսումնական համակարգի` ծխական դպրոցների, սեմինարիաների և ճեմարանի կազմակերպումը: Կարողացել է վերականգնել Ժառանգավորաց դպրոցի և տպարանի գործունեությունը, կազմակերպել Երևանի (1837), Ղարաբաղի (1838) և Աստրախանի սեմինարիաների աշխատանքը:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու կաթողիկոսության վերջին շրջանում ռուսական մամուլում և առանձին մասնագիտական հրատարակություններում ուժեղացել են հարձակումները Հայոց եկեղեցու և նրա պաշտոնական դավանանքի դեմ, որոնցում հայերն անվանվել են արիոսական և հերետիկոս: Հովհաննես Ը Կարբեցին 1841թ. հուլիսի 31–ին Նիկոլայ l–ին ուղղված պաշտոնական հիշատակագրով հերքել է այդ մեղադրանքները: Արդյունքում ցարական կառավարությունը արգելել է Հայոց եկեղեցու դեմ գրությունների հրատարակությունը: Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք է կառուցվել Էջմիածնի Սինոդի շենքը, կարգավորվել է գրադարանը, կատարվել են առանձին շինարարական ձեռնարկներ:
*Նրա օրոք հաստատվել է հայ եկեղեցու ազգ-մշակուային իրավունքների վերաբերյալ ցարական կառավարության կանոնադրությունը («Պոլոժենիե»)։
*Նա հայ կաթողիկոսներից առաջինն էր, որին տրվել է թվահամար-մակդիր (Հովհաննես Ութերորդ):
*Նրա ժամանակ էլ ընդունվել է հայոց կաթողիկոսներին թվահամար-մակդիրով տարբերակելու սկզբունքը։
*Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք կառուցվել է Էջմիածնի Սինոդի շենքը։
*Հաջորդել է Եփրեմ Ա Ձորագեղցուն:
*Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Ներսես Ե Աշտարակեցին:
*Ամփոփվել Մայր Տաճարի դռան առջև` զանգակատան հյուսիսային կողմում:
=Հրապարակումներ մամուլում=
*[http://www.armradio.am/hy/2014/10/08/%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%BD-%D5%A7-%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%B8/ Լույս է տեսել «Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Հովհաննես Ը Կարբեցի» աշխատությունը:]
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
*[http://nakhshkaryan.blogspot.com/2013/09/1831-1842.html#.VPf5qCtqM6U ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Հովհաննես Ը Կարբեցի (1831 - 1842):]
[[Category:Կաթողիկոսներ]]
| name-am = Հովհաննես Ը Կարբեցի
| name-am-aliases =
| name-ru = Ованес Карбеци
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Hovhannes Karbeci
| name-fr =
| image = Ованес Карбеци.JPG
| birth-date = 1762
| birth-place =
| death-date = 26․03․1842
| death-place = Վաղարշապատ, Հայաստանի Հանրապետություն
| description = Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1762թ.:
Մահացել է 1842թ. մարտի 26-ին Հայաստանի Հանրապետության Վաղարշապատ քաղաքում:
==Կրթություն==
*Սովորել է Մուղնու վանական և էջմիածնի Ժառանգավորաց դպրոցներում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1807թ.՝ Դանիել Ա Սուրմառեցու կողմից օծվել է եպիսկոպոս:
*1829-1831թթ. եղել է Վրաստանի Հայոց թեմի հոգևոր առաջնորդ:
*1831թ.-ից՝ Աենայն հայոց կաթողիկոս:
==Այլ==
*Կուսակրոն քահանա է ձեռնադրվել Ղուկաս Ա Կարնեցի կաթողիկոսի օրոք:
*Մայր Աթոռում զբաղեցրել է երկրորդական պաշտոններ: Հետագայում հմտորեն օգտագործելով Եփրեմ Ա Ձորագեղցու և Ներսես արքեպիսկոպոս Աշտարակեցու միջև գոյություն ունեցող որոշ տարաձայնություններ` կարևոր դիրք է գրավել Հայոց եկեղեցու կառավարման մեջ:
*Լայն հալածանքներ են սկսվել Ներսես Աշտարակեցու կոկողմնակիցների դեմ, հատկապես շատ է տուժել Ներսիսյան դպրոցը, որը հայտնվել է փակման վտանգի առջև: Եփրեմ Ա Ձորագեղցու հրաժարականից հետո (8 հոկտեմբեր, 1830) Էջմիածնի միաբանության կողմից առաջադրվել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս, նրա թեկնածությունը պաշտպանվել է նաև ցարական կառավարության կողմից: Ընտրությունները տեղի են ունեցել կառավարության կողմից մշակված «Կանոններ ընտրությունների մասին» փաստաթղթի հիման վրա, որի արդյունքում Հովհաննես Կարբեցին ընտրվել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոս: 1831–ի հունիսի 30–ի Նիկոլայ l–ի հատուկ հրովարտակով վավերացվել է այդ ընտրությունը: Օծումը տեղի է ունեցել 1831–ի նոյեմբերի 8–ին: Հովհաննես Ը Կարբեցին Հայոց կաթողիկոսներից առաջինն է, որին տրվել է թվահամար և մակդիր` Հովհաննես Ը (Ութերորդ), նրա ժամանակ էլ ընդունվել է նախորդ Հայոց կաթողիկոսներին պատմականորեն թվահամար–մակդիրով տարբերակելու սկզբունքը: Հովհաննես Ը Կարբեցին չի վայելել ոչ միայն Կոստանդնուպոլսի և Երուսաղեմի պատրիարքական աթոռների համակրանքը, այլև Մայր Աթոռի և ներքին թեմերի բարձրաստիճան շատ հոգևորականներ նրա հանդեպ որդեգրել են շեշտված ընդդիմադիր կեցվածք:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք սկսվել է ցարիզմի կողմից Մայր Աթոռի գործունեությունը Ռուսական կայսրության կարգերին համապատասխանեցնելու քաղաքականությունը: Ցարական կառավարությունը Արևելյան Հայաստանի միացումից անմիջապես հետո ձեռնամուխ է եղել Հայոց եկեղեցու վերաբերյալ կանոնադրության մշակմանը: Դեռևս 1830թ. մարտին հատուկ գաղտնի հանձնաժողովը Կովկասի կառավարչապետ Ի. Ֆ. Պասկևիչին ներկայացրել է Հայ եկեղեցու ներքին կյանքը կարգավորող կանոնադրության նախագիծը: Հովհաննես Ը Կարբեցին չի կարողացել դիմակայել ցարիզմի եկեղեցական քաղաքականությանը և միայն «մասնավոր» կարգով է փորձել միջամտել կանոնադրության նախագծի մշակմանը:
*Կանոնադրության նախագիծը որոշ փոփոխությունների ենթարկելուց հետո Նիկոլայ l–ի կողմից վավերացվել է 1836թ. մարտի 11–ին և սկսել գործադրվել 1837թ. հունվարի 1–ից: Այս կանոնադրությունը էապես կրճատել է Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի և ընդհանրապես Հայոց եկեղեցու իրավասությունները: Հովհաննես Ը Կարբեցին խուլ տրտունջով է ընդունել այս բոլորը, թեև առարկություններ է ներկայացրել կառավարությանը, սակայն դրանք հաշվի չեն առնվել:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու առջև ծառացած կարևոր խնդիրներից է եղել հոգևոր ուսումնական համակարգի` ծխական դպրոցների, սեմինարիաների և ճեմարանի կազմակերպումը: Կարողացել է վերականգնել Ժառանգավորաց դպրոցի և տպարանի գործունեությունը, կազմակերպել Երևանի (1837), Ղարաբաղի (1838) և Աստրախանի սեմինարիաների աշխատանքը:
*Հովհաննես Ը Կարբեցու կաթողիկոսության վերջին շրջանում ռուսական մամուլում և առանձին մասնագիտական հրատարակություններում ուժեղացել են հարձակումները Հայոց եկեղեցու և նրա պաշտոնական դավանանքի դեմ, որոնցում հայերն անվանվել են արիոսական և հերետիկոս: Հովհաննես Ը Կարբեցին 1841թ. հուլիսի 31–ին Նիկոլայ l–ին ուղղված պաշտոնական հիշատակագրով հերքել է այդ մեղադրանքները: Արդյունքում ցարական կառավարությունը արգելել է Հայոց եկեղեցու դեմ գրությունների հրատարակությունը: Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք է կառուցվել Էջմիածնի Սինոդի շենքը, կարգավորվել է գրադարանը, կատարվել են առանձին շինարարական ձեռնարկներ:
*Նրա օրոք հաստատվել է հայ եկեղեցու ազգ-մշակուային իրավունքների վերաբերյալ ցարական կառավարության կանոնադրությունը («Պոլոժենիե»)։
*Նա հայ կաթողիկոսներից առաջինն էր, որին տրվել է թվահամար-մակդիր (Հովհաննես Ութերորդ):
*Նրա ժամանակ էլ ընդունվել է հայոց կաթողիկոսներին թվահամար-մակդիրով տարբերակելու սկզբունքը։
*Հովհաննես Ը Կարբեցու օրոք կառուցվել է Էջմիածնի Սինոդի շենքը։
*Հաջորդել է Եփրեմ Ա Ձորագեղցուն:
*Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Ներսես Ե Աշտարակեցին:
*Ամփոփվել Մայր Տաճարի դռան առջև` զանգակատան հյուսիսային կողմում:
=Հրապարակումներ մամուլում=
*[http://www.armradio.am/hy/2014/10/08/%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%BD-%D5%A7-%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A5%D5%AC-%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%B6-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81-%D5%AF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%B8/ Լույս է տեսել «Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Հովհաննես Ը Կարբեցի» աշխատությունը:]
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
*[http://nakhshkaryan.blogspot.com/2013/09/1831-1842.html#.VPf5qCtqM6U ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Հովհաննես Ը Կարբեցի (1831 - 1842):]
[[Category:Կաթողիկոսներ]]