Changes

Գրիգոր Տաթևացի

Ավելացվել է 14 571 բայտ, 18:32, 8 Հոկտեմբերի 2014
Նոր էջ «{{Person | name-am = Գրիգոր Տաթևացի | name-am-aliases = | name-ru = Григор Татеваци | name-ru-aliases = | name-lat = | name-e...»:
{{Person
| name-am = Գրիգոր Տաթևացի
| name-am-aliases =
| name-ru = Григор Татеваци
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Grigor Tatevatsi
| name-fr =
| image = Boy.jpg
| birth-date = 1346
| birth-place = Թմուկ, Մեծ Հայք
| death-date = 27.12.1409
| death-place = Տաթև, Հայաստան
| description = Աստվածաբան, փիլիսոփա, րաբունապետ, մանրանկարիչ, եկեղեցական գործիչ:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1346թ. Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի Ջավախք գավառի Թմուկ ամրոցում:

Մահացել է 1409թ. դեկտեմբերի 27-ին Հայաստանի Տաթևի վանքում:

==Կրթություն==
*Սովորել է Տաթևի համալսարանում:
*Աշակերտել է Հովհան Որոտնեցուն:

==Աշխատանքային գործունեություն==
*Հովհան Որոտնեցու կողմից ձեռնադրվել է ծանրագույն վարդապետ:
*1386թ.՝ ուսուսցչի մահից հետո, գլխավորել է Ապրակունյաց դպրոցը:
*1930թ.-ից մինչև մահ գլխավորել է Տաթևի համալսարանը:

==Ձեռքբերումներ==
*2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
*2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
*2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:

==Այլ==
*Գրիգոր Տաթևացին ուսուցանել է ավելի քան 300 աշակերտի, որոնցից են Թովմա Մեծոփեցին, Առաքել Սյունեցին, Մատթեոս Ջուղայեցին և ուրիշներ:
*Օտար նվաճողներից խույս տալով՝ աշակերտների հետ դեգերել է Հայաստանով մեկ (Մեծոփավանք, Երևան, Սաղմոսավանք):
*Անհաշտ պայքար է մղել ունիթորության դեմ, պաշտպանել հայ եկեղեցու ինքնուրույնությունը:
*Առավել հայտնի են նրա «Գիրք հարցմանց» (հանրագիտական բնույթի երկ է, որտեղ հարց ու պատասխանի ձևով արծարծված են փիլիսոփայական, կրոնաստվածաբանական, բնագիտական, մանկավարժական, սոցիալ-տնտեսական բազմաթիվ խնդիրներ), «Գիրք քարոզութեան...», «Ոսկեփորիկ», «Համառօտ լուծումն Պորփիւրի Ներածութեան», «Լուծումն համառօտ ի տեսութիւնն Դաւթի Անյաղթի» երկերը, մի շարք փիլիսոփայական և աստվածաբանական մեկնություններ:
*Փիլիսոփայության հիմնական առարկան, ըստ Գրիգոր Տաթևացու, բնությունն է:Նա պաշտպանել է «երկակի ճշմարտության» սկզբունքը, սահմանազատել հավատի և գիտության, աստվածաբանության և փիլիսոփայության բնագավառները, դրան համապատասխան՝ ընդունել ճանաչողության «շնորհական» (աստվածային էության ճանաչում) և բնական (բնության ճանաչում) ձևերը: Փիլիսոփայության հիմնական հարցը լուծել է իդեալիզմի դիրքերից, ընդունել աստվածային արարչագործությունը: Որոշ գոյերի ոնչնչացումը ուրիշ գոյերի առաջացման սկիզբն է, և այս շրջապտույտի շնորհիվ հավերժ գոյություն ունեն Աստծո ստեղծած չորս տարրերը (հուր, օդ, ջուր, հող):
*Իմացաբանության և տրամաբանության հարցերում Գրիգոր Տաթևացին մերժել է բնածին գաղափարների և առաքինությունների ուսմունքը, ընդունել մտածողության ածանվածությունը բնությունից: Ճանաչողության սկզբնական և անհրաժեշտ աստիճանն զգայությունն է, բարձրագույն աստիճանը՝ բանականությունը, որը հենվում է զգայության վրա և ճանաչում իրի էությունը: Գրիգոր Տաթևացին ընդհանուր հասկացությունների բնույթի հարցը լուծել է նոմինալիզմի դիրքերից՝ հօգուտ եզակի իրերի առաջնության՝ ընդհանուր հասկացությունները համարելով լոկ իրերի անուններ: Հոգին և մարմինը առաջանում են միաժամանակ և զարգանում փոխկապակցված:
*Գրիգոր Տաթևացի դաստիարակության գործում որոշիչ տեղ է հատկացրել ուսուցչին, խորհուրդ տվել մտավոր և բարոյական դաստիարակությունը զուգորդել ֆիզիկական դաստիարակության հետ:
*Հասարակությունը, ըստ Գրիգոր Տաթևացու, մի օրգանիզմ է, որի յուրաքանչյուր անդամ կատարում է միայն իրեն հատուկ և նախապես սահմանված գործողությունը: Հասարակական ներդաշնակությունը խախտում են աղանդավորական շարժումները, իշխող խավի ագահությունը: Համաժողովրդական հարցերը պետք է լուծի ժողովրդի մեծամասնությունը՝ ընդհանուր համաձայնությամբ:
*Հայկական պետականության կործանման պատճառը համարել է իշխանների եսամոլությունն ու արատավոր քաղաքականությունը:
*Գրիգոր Տաթևացին մեծ տեղ է հատկացրել աշխատանքի, արժեքի, գնի, շահույթի և այլ լատեգորիաների ուսումնասիրությանը: Մարդկանց բնական հավասարության սկզբունքի խախտումը, ըստ նրա, առնչություն չունի Աստծո սահմանած կարգի հետ, այն մարդու չար կամքի դրսևորումն է:
*Գրիգոր Տաթևացին հայտնի է եղել նաև որպես մանրանկարիչ: Պահպանվել է խորաններով ու լուսանցազարդերով մի Ավետարան (Մատենադարան, ձեռ. N 7482)՝ գրված 1297թ., որը 1387թ. լրացվել է Գրիգոր Տաթևացու մանրանկարներով («Ավետում», «Ծնունդ», «Մարիամը մանկան հետ», «Մուտք Երուսաղեմ», «Խաչելություն»):
*Գրիգոր Տաթևացին շոշափել է նաև (հատկապես «Գիրք հարցմանցում») երաժշտածիսական, տեսական ու գեղագիտական խնդիրներ, և ինչպես տեղեկացնում է պատմիչը (հավանաբար Դավիթ Բաղիշեցին), իր համալսարանում «...ուսուցաներ զնախկին երգիչ վարդապետաց զերաժշտութիւնս քաղցրալուր ձայնի եղանակաւ»:

=Նկարներ=
<gallery>
Պատկեր: HAYAZG ENCI.jpg|նկարի նկարագրության տեքստ
</gallery>

=Տեսանյութեր=
*[https://www.youtube.com/watch?v=1BVNL5euG-I Մեր մեծերը - Գրիգոր Տաթևացի:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=4o8ohSCF3VI Հովհան Որոտնեցի և Գրիգոր Տաթևացի վարդապետների հիշատակության օր:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=cL_xfs-_DRc Քարոզ մահվան մասին. Սբ. Գրիգոր Տաթևացի:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=sIB7QubWDpU Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի. Քարոզ Եկեղեցու մասին:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=2Dq7sGFBkCI Քարոզ Խոստովանության մասին. Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=4kcIb81cZZA Հավատքի մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=hoVaZn6u1nc Քարոզ Խաչի (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=aIiXpPhUFRo Նեղության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=DjWM4OQwQ8g Փորձությունների մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=eP9HdbFFT9o Փորձությունների մասին 2 (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=3tziFPrPfd8 Մարտիրոսների մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=H1pwfFcxtNY Սուրբ Ամուսնության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=6CDqCf3QeUc Որկրամոլության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=XM3uVzLeqp4 Սուրբ Խաչի մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=EXoyh8XRiq0 Զղջման մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=lH-gvA-Dgx8 Խոստովանության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=LfwICpb_O6E Ներելի մեղքի մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=BFb99jOHHlM Ագահության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=KP2JIFQ0fOA Մեռելների հարության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=NrHR6RJaDok Մահվան մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=LHUQiDHjSpE 12 Առաքյալների մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=pLZLlRsj1Ac Իմաստության մասին (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=e9QSJzhaXpE Դատավորի կիրակի (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=l5hhPkyDT_Q Եկեղեցու նորակերտ դռան քարոզ (Սուրբ Գրիգոր Տաթևացի):]
*[https://www.youtube.com/watch?v=5LOLkS4TMUs Ճառեր (Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ):]
*[http://www.example.org Տեսանյութի նկարագրության տեքստ:]

=Հրապարակումներ մամուլում=
*[http://www.armin.am Մամուլի նյութի նկարագրության տեքստ:]

=Մատենագիտություն=
*Գրիգոր Տաթևացի, Գիրք հարցմանց, 1397, հրտ.՝ 1729:
*Գրիգոր Տաթևացի, Գիրք քարոզութեան..., Ձմերան հատոր, հրտ.՝ 1740, Ամարան հատոր, հրտ.՝ 1741:
*Գրիգոր Տաթևացի, Համառօտ լուծումն Պորփիւրի Ներածութեան, հրտ.՝ 1793:
*Գրիգոր Տաթևացի, Լուծումն համառօտ ի տեսութիւնն Դաւթի Անյաղթի, Մատենադարան, ձեռ. N 5674:
*Գրիգոր Տաթևացի և Անանուն Սյունեցի, ալբոմ, Ե., 1987:
*Գրիգոր Տաթևացի, Ոսկեփորիկ (աշխարհաբար թարգմ. և ծանոթագր. Հ. Քյոսեյանի), Ե., 1995:
*Գրիգոր Տաթևացի, Հայկական մանրանկարչություն: Սողոմոնի մեկնություն (քնն. բնագիր, աշխարհաբար թրգմ. Խ. Գրիգորյանի), Ե., 2000:

=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*Թովմասյան Ն.Ռ., Գրիգոր Տաթևացու սոցիալ-տնտեսական հայացքները, Ե., 1966:
*Թահմիզյան Ն., Քննական տեսություն հայոց հին և միջնադարյան երաժշտության պատմության, ԼՀԳ, N 5, 1971:
*Հակոբյան Հ., Գրիգոր Տաթևացին արվեստի մասին, ՊԲՀ, N 4, 1973:
*Аревшатян С.С., Философские взгляды Григора Татеваци, Е., 1957.
*[http://hpj.asj-oa.am/1353/1/1969-2(146).pdf Մաթևոսյան Ա. Ս., Գրիգոր Տաթևացին և Մեծոփավանքի դպրոցի հիմնադրումը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1969, № 2, էջ 146-154:]
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1096 Գրիգոր Տաթևացի, Հայկական հանրագիտարան:]
*[http://www.navasardtours.com/%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2-%D5%A3%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%B8%D6%80-%D5%BF%D5%A1%D5%A9%D6%87%D5%A1%D6%81%D5%AB/#.VDVVtfmSzTo Ս. Գրիգոր Տաթևացի:]
*[http://gradaran.mskh.am/node/1056 Գրիգոր Տաթևացի, «Գիրք հարցմանց», բեռնել, Տիգրան Հայրապետյան գրադարան:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]

[[Category:թեգ1]] [[Category:թեգ2]]
6701
edits