2688
edits
Changes
Նոր էջ «{{Person | name-am =Խաչատրյան Արամ Եղիայի | name-am-aliases =Խաչատրյան Արամ Իլյիչ | name-ru =Хачатурян Арам Е...»:
{{Person
| name-am =Խաչատրյան Արամ Եղիայի
| name-am-aliases =Խաչատրյան Արամ Իլյիչ
| name-ru =Хачатурян Арам Егиаевич
| name-ru-aliases =Хачатурян Арам Ильич
| name-lat =
| name-en =Khachaturian Aram
| name-fr =
| image =ARMA KHACHATURIAN compores.jpg
| birth-date =24.05.1903
| birth-place =Թիֆլիս, Վրաստան
| death-date =01.05.1978
| death-place =Մոսկվա, Ռուսաստան
| description =Կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1903թ. մայիսի 24-ին Վրաստանի Թիֆլիս (այժմ՝ Թբիլիսի) քաղաքում:
Մահացել է 1978թ. մայիսի 1-ին Խորհրդային Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքում:
==Կրթություն==
*1913թ. ընդունվել է Թիֆլիսի «Կոմերցիայի դպրոց:
*Սովորել է երաժշտական դպրոցում:
*1921թ. Մոսկվայի համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետի ուսանող:
*Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի ֆակուլտետի ուսանող:
*1922-1929թթ. սովորել է Մոսկվայի Գնեսի անվան երաժշտական քոլեջում:
*1929-1934թթ. սովորել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայում:
*1937թ. ավարտել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի ասպիրանտուրան:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1938թ.՝ Սովետական Հայաստանի II գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:
*1939-1948թթ.՝ Խորհրդային Միության կոմպոզիտորների միության նախագահի տեղակալ:
*1950թ.՝ Մոսկվայի կոնսերվատորիայի կոմպոզիցիայի դասախոս:
*1950-1978թթ.՝ Գնեսենի երաժշտական ինստիտուտի դասախոս:
*1957թ.-ից՝ Խորհրդային Միության կոմպոզիտորների միության կառավարման խորհրդի անդամ:
*1958թ.՝ Սովետական Հայաստանի V գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:
*1958-1978թթ.՝ Լատինական Ամերիկայի երկրների հետ մշակութային համագործակցության կոմիտեի նախագահ:
*1962-1978թթ.՝ Խորհրդային Միության խաղաղության կոմիտեի անդամ:
*Արտասահմանյան երկրների հետ բարեկամական կապերի միության նախագահության անդամ:
===Ստեղծագործություններ===
===Սիմֆոնիաներ===
*Սիմֆոնիա հ. 1:
*Սիմֆոնիա հ. 2:
*Սիմֆոնիա հ. 3:
===Բալլետներ===
*«Երջանկություն», 1939:
*«Գայանե», 1942:
*«Սպարտակ», 1950:
===Գործիքային կոնցերտներ===
*Դաշնամուրի և նվագախմբի համար, 1936:
*Ջութակի և նվագախմբի համար, 1940:
===Սոնատներ===
*Դաշնամուրի, 1961:
*Մենանվագներ թավջութակի, 1974:
*Ջութակի, 1975:
*Ալտի, 1976:
===Պոլիֆոնիկ շարքեր===
*«Յոթ ֆագա և ռեչիտատիվ», 1970:
===Նվագախմբային գործեր===
*Դաշնամուրի կոնցերտ:
*Ջութակի կոնցերտ:
*Թավջութակի կոնցերտ:
===Երգեր===
*На бульваре Гоголя.
*В бой, комарадос.
*Романс Нины.
*Капитан Гастелло.
*Море Балтийское.
*Могучий Урал, Уральцы бьются здорово.
*Уралочка, Я жду тебя.
*Слава нашей Отчизне.
*Песня о Красной Армии.
*Песня о Ереване.
*Песня сердца.
*Моя Родина.
*Присяга миру.
*Песня защитниц мира.
*Весенний карнавал.
*Нам сегодня весело.
*Вам, арабские друзья.
===Ջութակի և դաշնամուրի համար===
*«Պար», 1929:
*«Պոեմ», 1929:
*«Տոկկատ», 1932:
===Սիմֆոնիկ նավագախմբի համար===
*Ջութակի, դաշնամուրի և կլառնետի տրիո, 1932:
*Պարային սյուիտ, 1933:
===Ֆիլմերի երաժշտություններ===
*«Պեպո», 1935:
*«Զանգեզուր», 1938:
*«Ստալինգրադյան ճակատամարտ», 1949:
===Թատերական երաժշտություններ===
*«Վալենսիայի այրին» 1940:
*«Դիմակահանդես», 1941:
==Նամակներ==
*«…Սիմֆոնիան` այ, դա իմ դեմքն է: Գուցե որևէ մեկին այն տգեղ թվա, ինչ արած, 20 տարի անց դա գեղեցիկ կդառնա…»:
*«…Ավելի քիչ վիճաբանիր, ավելի շատ գործ արա, լսիր քո բարեկամներին և արհամարհիր չարակամներին: Բայց մի շփոթիր չարակամների հետ նրանց, ովքեր սիրում են քեզ և սիրելով քննադատում: …Շատ և լավ սովորիր, բայց անսահման համեստ եղիր…»:
*«…Ներկայումս երազում եմ միայն դիրիժորության մասին: Դա գերագույն հաճույք է…»:
*«…Երաժշտությունը մի մասնագիտություն է, որը պահանջում է մեծ կամք, համառություն, խելք, հաստատակամություն և համբերություն: Երաժշտությունը զոհեր է պահանջում…»:
*«…Թող որ ոմանք ինձ ջնջեն հայ կոմպոզիտորների ցուցակից, բայց ես հուսով եմ, որ ժողովուրդն ինձ չի մոռանա: Ես շատ շնորհակալ եմ հայ ժողովրդից` իմ նկատմամբ դրսևորված վերաբերմունքի համար, խոնարհվում եմ նրա առաջ և ինձ պարտական համարում: Ես պետք է դեռ շատ գրեմ և լավ գրեմ, որպեսզի վաստակեմ այն, ինչ ինձ իմ ժողովուրդն է պարգևում…»:
*«…Դու վաղուց գիտես, որ ընկերությանը ես միշտ մեծ նշանակություն եմ տվել: Ըստ որում` սկզբունքային, գործնական, ստեղծագործական ընկերությանը, ուր առկա է փոխազդեցությունը, և ընկերություն, ուր հնարավոր է փոխադարձ քննադատությունը: Միայն կենացների վրա հիմնված ընկերությունը շուտ է քայքայվում…»:
*«…Իհարկե, ամեն ինչ տաղանդն է որոշում: Տաղանդ ըմբռնումն իր մեջ է ներառում ոչ միայն զուտ երաժշտական հասկացություն: Այդ հասկացության մեջ է մտնում նաև արվեստագետի` տեխնիկային տիրապետելն ու աշխարհայացքը, արվեստագետի անհատականությունը, նրա ազնվությունը, նրա նրբազգացությունը, նրա սերն ու նվիրվածությունը հայրենիքին և շատ ու շատ այլ բաներ…»:
*«…Իմ մանկության երաժշտական տպավորություններն են. ժողովրդական երաժշտությունը, որը հնչում էր չորսբոլորս Թբիլիսիում, ժողովրդական երգերը, որոնք լսում էի ընտանեկան հանդեսների երեկոներին, ժողովրդական նվագարանները, որոնք տարբեր ժամանակ հնչում էին այս ու այնտեղ տարբեր առիթներով (թառ, քամանչա, դահիրա)…»:
*«…Շատ տարիներ հիվանդագին վերաբերմունք ունեի այդ գործիքի նկատմամբ, ես գտնում էի, որ թավջութակի համար պետք է «շատ ուժեղ» գրեմ, ուստի և վախենում էի այդ գործիքից…»:
*«…Ես սպունգի պես ներառում էի այն ամեն լավը, ինչ շրջապատում էր ինձ: Շատ սուր էի ընկալում, դիտողունակ էի և գիտելիքների ծարավ…»:
*«…Բալետը շատ արտահայտիչ ու մեծ արվեստ է: Բալետը խիստ բարենպաստ ազդեցություն է գործում մարդկանց վրա` գեղեցիկի հանդեպ սեր արթնացնելով նրանց մեջ…»:
*«…Հարկ է նշել, որ հայկական մշակույթը դարերի խորքից է գալիս, ինքնատիպ է, և նրան բնորոշ են բացարձակապես ինքնօրինակ գծեր:Ազդեցություններ եղել են: Մշակույթը (ցանկացած) պատմականորեն զարգացել է փոխներգործությամբ, փոխադարձաբար սովորելով: Բայց, ի տարբերություն մյուս մշակույթների, հայ մշակույթը մնացել է ինքնատիպ` հայկական…»:
*«…Ես արդեն 70 տարեկան եմ, իմ ամբողջ գործունեությունը, ստեղծագործությունը, պրակտիկան խոսում են այն մասին, որ ես եղել եմ, կամ ու միշտ կլինեմ հայ: Իմ երաժշտությունը բազում արմատներ ունի` կապված հայկական ժողովրդական երաժշտության հետ…
…Բայց ես հայ եմ, եղել եմ, կամ ու կլինեմ հայ, և իմ ստեղծագործությունը, իմ ամբողջ գործունեությունը ամենից առաջ պատկանում է իմ հարազատ ժողովրդին և իմ հայրենիքին` Հայաստանին…»:
==Ձեռքբերումներ==
*1938թ.՝ Խորհրդային Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1939թ.՝ Լենինի մրցանակ:
*1941թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1943թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1944թ.՝ Խորհրդային Ռուսաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1946թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1946թ.՝ Կարմիր դրոշի մեդալ:
*1947թ.՝ Խորհրդային Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ:
*1950թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1954թ.՝ Խորհրդային Միության ժողովրդական արտիստ:
*1959թ.՝ Լենինյան մրցանակ:
*1960թ.՝ Հռոմի Սանտա-Չեչիլիա ակադեմիայի պատվավաոր անդամ:
*1960թ.՝ Մեքսիկայի կոնսերվատորիայի պատվավոր պրոֆեսոր:
*1963թ.՝ Խորհրդային Վրաստանի ժողովրդական արտիստ:
*1963թ.՝ Խորհրդային Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ:
*1967թ.՝ Խորհրդային Ուզբեկստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1971թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1971թ.՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխության մրցանակ:
*1973թ.՝ Խորհրդային Ադրբեջանի ժողովրդական արտիստ:
*1973թ.՝ Խորհրդային Միության սոցիալական աշխատանքի հերոս:
*Բուլղարիայի ազգային շքանշան:
*Հունգարիայի ազգային շքանշան:
*Ֆրանսիայիա ազգային շքանշան:
*Ժ. Կյուրի անվան մրցանակ:
=Նկարներ=
<gallery>
Պատկեր:Khacahturyan yntanik.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan1.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan2.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan3.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan4.png |
Պատկեր:Aram khachaturyan5.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan6.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan7.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan8.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan9.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan10.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan11.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan14.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan16.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan17.JPG |
Պատկեր:Aram khachaturyan18.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan19.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan20.jpg |
</gallery>
==Հանդիպումներ==
<gallery>
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI112.jpg | Վազգեն I-ի և Մստիսլավ Ռաստրապովի հետ:
Պատկեր:Aram khachaturyan12.jpg | Մարտիրոս Սարյանի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI111.jpg | Սերգեյ Պրոֆոկեֆի և Դմիտրի Շեստոկովիչի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI113.jpg | Աշոտ Սաթյանի և Հայկանուշ Դանիելյանի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI114.jpg | Մարշալներ Բաղրամյանի և Օստրոխովի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI115.jpg | Չե Գեվարայի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI116.jpg | Էռնեստ Հեմինգուեյի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI118.jpg | Բելգիայի թագուհի Եղիսաբեթի հետ:
</gallery>
=Արամ Խաչատրյանի պատվին=
<gallery>
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial225.jpg |
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial226.jpg |
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial227.jpg |
</gallery>
=Դրամներ, նամականիշներ=
<gallery>
Պատկեր:AraM Khacaturian money441.gif |
Պատկեր:AraM Khacaturian money442.gif |
Պատկեր:AraM Khacaturian money443.jpg |
Պատկեր:AraM Khacaturian money444.jpg |
</gallery>
=Պարգևներ=
<gallery>
Պատկեր:Bulgarian Kiril Mefodia.jpg | « Բուլղարիայի Կիրիլ և Մեֆոդիայի» մեդալ:
Պատկեր:Commandeur arts et lettres.jpg | «Ֆրանսիական արվեստի և գրականության»մեդալ:
Պատկեր:LEhakan Mshakuyti Avand.jpg | «Լեհական մշակույթում ունեցած զգալի ավանդի համար» շքանշան:
Պատկեր:Leninian price.JPG | Լենինյան շքանշան:
Պատկեր:100 years Lenin OBVERSE-99.jpg | «Լենինի 100-ամյակի» շքանշան:
Պատկեր:Medal defense of Caucasus.jpg | «Կովկասի պաշտպանության համար» շքանշան:
Պատկեր:Mshakuyti Gorcich.png | Խորհրդային Ռուսաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
Պատկեր:Order of Lenin55.jpg | Լենինի անվան շքանշան:
Պատկեր:HxSHM jox artist.jpg | Խորհրդային Հայաստանի ժողովրդական արտիստ:
Պատկեր:Order of the October Revolution989.png | «Հոկտեմբերյան հեղափոխության» շքանշան:
Պատկեր:Sovetakan ashxatanqi HEros.jpg | Սովետական աշխատանքի հերոս:
Պատկեր:XSHM petakan mrcanak.jpg | Խորհրդային Հայաստանի պետական մրցանակ:
</gallery>
=Այլ=
Սուրեն Խաչատրյանի եղբայրն է:
=Տեսանյութեր=
*[https://www.youtube.com/watch?v=TwnMVbQ6tIk Արամ Խաչատրյան. կյանքը և ստեղծագործությունը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=5JzxNKs6Ex4 Հայը՝ Արամ Խաչատրյան:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=1cBcJGVjPGE Արամ Խաչատրյան, մաս Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=deVr32Yfeyc Արամ Խաչատրյան, մաս Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=ezO1GAuLJUA Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս I:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=cSnCxx576r4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս II:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=R8sMhDv21Tc Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս III:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=6jrVD_XNKs4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս IV:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=R1gh64ssIu0 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս V:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=Rfe9T11gvN0 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VI:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=SHk2nlbA2o4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VII:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=IbKyY-SmXzs Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VIII:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=NUGxbfK3rXE Հայաստանի ճամփեքով՝ Արամ Խաչատրյան:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=grceuv7Q6WU Արամ Խաչատրյանի մասին:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=ZvLJgBgpqlA Մեծ կոմպոզիտորի կենսագրությունը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=GomUT33YGHM Արամ Խաչատրյան.. կյանքի վերջը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=dL8fPLp0qsY Արամ Խաչատրյանի դարը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=8IZTGpYF_o8 Արամ Խաչատրյան- Դիմակահանդես:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=gqg3l3r_DRI Արամ Խաչատրյան- Սուսերով պար:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=EB0_23XGNU0&list=PL197117092D15C4EF Արամ Խաչատրյան- Գայանե բալետից:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=RRO-BPmc0Ug Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=u1kbMkoXdRc Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=pGbYKtmZtbI Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=qiff35qnkv8 Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=5Q9NmLoapwY Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Գ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=zFAmOkBtK2I Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=sR5imaQWwrQ Արամ Խաչատրյան Գայանե բալետ:]
=Տե՛ս նաև=
*[http://www.khachaturian.am/arm/biography.htm Արամ Խաչատրյանի կենսագրությունը:]
*[http://namusic.net/mp3-voices/276 Հայկական ազգային երաժշտություն, Արամ Խաչատրյան:]
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?hId=1219 Հայկական հանրագիտարան, Արամ Խաչատրյան:]
*[http://www.akhic.am/hy/aramkhachaturian Արամ Խաչատրյան:]
[[Category:Կոմպոզիտորներ]] [[Category:Դիրիժորներ]] [[Category:Մանկավարժներ]] [[Category:Հասրակական գործիչներ]]
| name-am =Խաչատրյան Արամ Եղիայի
| name-am-aliases =Խաչատրյան Արամ Իլյիչ
| name-ru =Хачатурян Арам Егиаевич
| name-ru-aliases =Хачатурян Арам Ильич
| name-lat =
| name-en =Khachaturian Aram
| name-fr =
| image =ARMA KHACHATURIAN compores.jpg
| birth-date =24.05.1903
| birth-place =Թիֆլիս, Վրաստան
| death-date =01.05.1978
| death-place =Մոսկվա, Ռուսաստան
| description =Կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1903թ. մայիսի 24-ին Վրաստանի Թիֆլիս (այժմ՝ Թբիլիսի) քաղաքում:
Մահացել է 1978թ. մայիսի 1-ին Խորհրդային Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքում:
==Կրթություն==
*1913թ. ընդունվել է Թիֆլիսի «Կոմերցիայի դպրոց:
*Սովորել է երաժշտական դպրոցում:
*1921թ. Մոսկվայի համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետի ուսանող:
*Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի ֆակուլտետի ուսանող:
*1922-1929թթ. սովորել է Մոսկվայի Գնեսի անվան երաժշտական քոլեջում:
*1929-1934թթ. սովորել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայում:
*1937թ. ավարտել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի ասպիրանտուրան:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1938թ.՝ Սովետական Հայաստանի II գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:
*1939-1948թթ.՝ Խորհրդային Միության կոմպոզիտորների միության նախագահի տեղակալ:
*1950թ.՝ Մոսկվայի կոնսերվատորիայի կոմպոզիցիայի դասախոս:
*1950-1978թթ.՝ Գնեսենի երաժշտական ինստիտուտի դասախոս:
*1957թ.-ից՝ Խորհրդային Միության կոմպոզիտորների միության կառավարման խորհրդի անդամ:
*1958թ.՝ Սովետական Հայաստանի V գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:
*1958-1978թթ.՝ Լատինական Ամերիկայի երկրների հետ մշակութային համագործակցության կոմիտեի նախագահ:
*1962-1978թթ.՝ Խորհրդային Միության խաղաղության կոմիտեի անդամ:
*Արտասահմանյան երկրների հետ բարեկամական կապերի միության նախագահության անդամ:
===Ստեղծագործություններ===
===Սիմֆոնիաներ===
*Սիմֆոնիա հ. 1:
*Սիմֆոնիա հ. 2:
*Սիմֆոնիա հ. 3:
===Բալլետներ===
*«Երջանկություն», 1939:
*«Գայանե», 1942:
*«Սպարտակ», 1950:
===Գործիքային կոնցերտներ===
*Դաշնամուրի և նվագախմբի համար, 1936:
*Ջութակի և նվագախմբի համար, 1940:
===Սոնատներ===
*Դաշնամուրի, 1961:
*Մենանվագներ թավջութակի, 1974:
*Ջութակի, 1975:
*Ալտի, 1976:
===Պոլիֆոնիկ շարքեր===
*«Յոթ ֆագա և ռեչիտատիվ», 1970:
===Նվագախմբային գործեր===
*Դաշնամուրի կոնցերտ:
*Ջութակի կոնցերտ:
*Թավջութակի կոնցերտ:
===Երգեր===
*На бульваре Гоголя.
*В бой, комарадос.
*Романс Нины.
*Капитан Гастелло.
*Море Балтийское.
*Могучий Урал, Уральцы бьются здорово.
*Уралочка, Я жду тебя.
*Слава нашей Отчизне.
*Песня о Красной Армии.
*Песня о Ереване.
*Песня сердца.
*Моя Родина.
*Присяга миру.
*Песня защитниц мира.
*Весенний карнавал.
*Нам сегодня весело.
*Вам, арабские друзья.
===Ջութակի և դաշնամուրի համար===
*«Պար», 1929:
*«Պոեմ», 1929:
*«Տոկկատ», 1932:
===Սիմֆոնիկ նավագախմբի համար===
*Ջութակի, դաշնամուրի և կլառնետի տրիո, 1932:
*Պարային սյուիտ, 1933:
===Ֆիլմերի երաժշտություններ===
*«Պեպո», 1935:
*«Զանգեզուր», 1938:
*«Ստալինգրադյան ճակատամարտ», 1949:
===Թատերական երաժշտություններ===
*«Վալենսիայի այրին» 1940:
*«Դիմակահանդես», 1941:
==Նամակներ==
*«…Սիմֆոնիան` այ, դա իմ դեմքն է: Գուցե որևէ մեկին այն տգեղ թվա, ինչ արած, 20 տարի անց դա գեղեցիկ կդառնա…»:
*«…Ավելի քիչ վիճաբանիր, ավելի շատ գործ արա, լսիր քո բարեկամներին և արհամարհիր չարակամներին: Բայց մի շփոթիր չարակամների հետ նրանց, ովքեր սիրում են քեզ և սիրելով քննադատում: …Շատ և լավ սովորիր, բայց անսահման համեստ եղիր…»:
*«…Ներկայումս երազում եմ միայն դիրիժորության մասին: Դա գերագույն հաճույք է…»:
*«…Երաժշտությունը մի մասնագիտություն է, որը պահանջում է մեծ կամք, համառություն, խելք, հաստատակամություն և համբերություն: Երաժշտությունը զոհեր է պահանջում…»:
*«…Թող որ ոմանք ինձ ջնջեն հայ կոմպոզիտորների ցուցակից, բայց ես հուսով եմ, որ ժողովուրդն ինձ չի մոռանա: Ես շատ շնորհակալ եմ հայ ժողովրդից` իմ նկատմամբ դրսևորված վերաբերմունքի համար, խոնարհվում եմ նրա առաջ և ինձ պարտական համարում: Ես պետք է դեռ շատ գրեմ և լավ գրեմ, որպեսզի վաստակեմ այն, ինչ ինձ իմ ժողովուրդն է պարգևում…»:
*«…Դու վաղուց գիտես, որ ընկերությանը ես միշտ մեծ նշանակություն եմ տվել: Ըստ որում` սկզբունքային, գործնական, ստեղծագործական ընկերությանը, ուր առկա է փոխազդեցությունը, և ընկերություն, ուր հնարավոր է փոխադարձ քննադատությունը: Միայն կենացների վրա հիմնված ընկերությունը շուտ է քայքայվում…»:
*«…Իհարկե, ամեն ինչ տաղանդն է որոշում: Տաղանդ ըմբռնումն իր մեջ է ներառում ոչ միայն զուտ երաժշտական հասկացություն: Այդ հասկացության մեջ է մտնում նաև արվեստագետի` տեխնիկային տիրապետելն ու աշխարհայացքը, արվեստագետի անհատականությունը, նրա ազնվությունը, նրա նրբազգացությունը, նրա սերն ու նվիրվածությունը հայրենիքին և շատ ու շատ այլ բաներ…»:
*«…Իմ մանկության երաժշտական տպավորություններն են. ժողովրդական երաժշտությունը, որը հնչում էր չորսբոլորս Թբիլիսիում, ժողովրդական երգերը, որոնք լսում էի ընտանեկան հանդեսների երեկոներին, ժողովրդական նվագարանները, որոնք տարբեր ժամանակ հնչում էին այս ու այնտեղ տարբեր առիթներով (թառ, քամանչա, դահիրա)…»:
*«…Շատ տարիներ հիվանդագին վերաբերմունք ունեի այդ գործիքի նկատմամբ, ես գտնում էի, որ թավջութակի համար պետք է «շատ ուժեղ» գրեմ, ուստի և վախենում էի այդ գործիքից…»:
*«…Ես սպունգի պես ներառում էի այն ամեն լավը, ինչ շրջապատում էր ինձ: Շատ սուր էի ընկալում, դիտողունակ էի և գիտելիքների ծարավ…»:
*«…Բալետը շատ արտահայտիչ ու մեծ արվեստ է: Բալետը խիստ բարենպաստ ազդեցություն է գործում մարդկանց վրա` գեղեցիկի հանդեպ սեր արթնացնելով նրանց մեջ…»:
*«…Հարկ է նշել, որ հայկական մշակույթը դարերի խորքից է գալիս, ինքնատիպ է, և նրան բնորոշ են բացարձակապես ինքնօրինակ գծեր:Ազդեցություններ եղել են: Մշակույթը (ցանկացած) պատմականորեն զարգացել է փոխներգործությամբ, փոխադարձաբար սովորելով: Բայց, ի տարբերություն մյուս մշակույթների, հայ մշակույթը մնացել է ինքնատիպ` հայկական…»:
*«…Ես արդեն 70 տարեկան եմ, իմ ամբողջ գործունեությունը, ստեղծագործությունը, պրակտիկան խոսում են այն մասին, որ ես եղել եմ, կամ ու միշտ կլինեմ հայ: Իմ երաժշտությունը բազում արմատներ ունի` կապված հայկական ժողովրդական երաժշտության հետ…
…Բայց ես հայ եմ, եղել եմ, կամ ու կլինեմ հայ, և իմ ստեղծագործությունը, իմ ամբողջ գործունեությունը ամենից առաջ պատկանում է իմ հարազատ ժողովրդին և իմ հայրենիքին` Հայաստանին…»:
==Ձեռքբերումներ==
*1938թ.՝ Խորհրդային Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1939թ.՝ Լենինի մրցանակ:
*1941թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1943թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1944թ.՝ Խորհրդային Ռուսաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1946թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1946թ.՝ Կարմիր դրոշի մեդալ:
*1947թ.՝ Խորհրդային Ռուսաստանի ժողովրդական արտիստ:
*1950թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1954թ.՝ Խորհրդային Միության ժողովրդական արտիստ:
*1959թ.՝ Լենինյան մրցանակ:
*1960թ.՝ Հռոմի Սանտա-Չեչիլիա ակադեմիայի պատվավաոր անդամ:
*1960թ.՝ Մեքսիկայի կոնսերվատորիայի պատվավոր պրոֆեսոր:
*1963թ.՝ Խորհրդային Վրաստանի ժողովրդական արտիստ:
*1963թ.՝ Խորհրդային Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ:
*1967թ.՝ Խորհրդային Ուզբեկստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
*1971թ.՝ Խորհրդային Միության պետական մրցանակի դափնեկիր:
*1971թ.՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխության մրցանակ:
*1973թ.՝ Խորհրդային Ադրբեջանի ժողովրդական արտիստ:
*1973թ.՝ Խորհրդային Միության սոցիալական աշխատանքի հերոս:
*Բուլղարիայի ազգային շքանշան:
*Հունգարիայի ազգային շքանշան:
*Ֆրանսիայիա ազգային շքանշան:
*Ժ. Կյուրի անվան մրցանակ:
=Նկարներ=
<gallery>
Պատկեր:Khacahturyan yntanik.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan1.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan2.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan3.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan4.png |
Պատկեր:Aram khachaturyan5.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan6.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan7.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan8.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan9.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan10.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan11.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan14.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan16.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan17.JPG |
Պատկեր:Aram khachaturyan18.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan19.jpg |
Պատկեր:Aram khachaturyan20.jpg |
</gallery>
==Հանդիպումներ==
<gallery>
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI112.jpg | Վազգեն I-ի և Մստիսլավ Ռաստրապովի հետ:
Պատկեր:Aram khachaturyan12.jpg | Մարտիրոս Սարյանի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI111.jpg | Սերգեյ Պրոֆոկեֆի և Դմիտրի Շեստոկովիչի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI113.jpg | Աշոտ Սաթյանի և Հայկանուշ Դանիելյանի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI114.jpg | Մարշալներ Բաղրամյանի և Օստրոխովի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI115.jpg | Չե Գեվարայի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI116.jpg | Էռնեստ Հեմինգուեյի հետ:
Պատկեր:Khachaturyan AramNYI118.jpg | Բելգիայի թագուհի Եղիսաբեթի հետ:
</gallery>
=Արամ Խաչատրյանի պատվին=
<gallery>
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial225.jpg |
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial226.jpg |
Պատկեր:ARAM Khchaturian memorial227.jpg |
</gallery>
=Դրամներ, նամականիշներ=
<gallery>
Պատկեր:AraM Khacaturian money441.gif |
Պատկեր:AraM Khacaturian money442.gif |
Պատկեր:AraM Khacaturian money443.jpg |
Պատկեր:AraM Khacaturian money444.jpg |
</gallery>
=Պարգևներ=
<gallery>
Պատկեր:Bulgarian Kiril Mefodia.jpg | « Բուլղարիայի Կիրիլ և Մեֆոդիայի» մեդալ:
Պատկեր:Commandeur arts et lettres.jpg | «Ֆրանսիական արվեստի և գրականության»մեդալ:
Պատկեր:LEhakan Mshakuyti Avand.jpg | «Լեհական մշակույթում ունեցած զգալի ավանդի համար» շքանշան:
Պատկեր:Leninian price.JPG | Լենինյան շքանշան:
Պատկեր:100 years Lenin OBVERSE-99.jpg | «Լենինի 100-ամյակի» շքանշան:
Պատկեր:Medal defense of Caucasus.jpg | «Կովկասի պաշտպանության համար» շքանշան:
Պատկեր:Mshakuyti Gorcich.png | Խորհրդային Ռուսաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ:
Պատկեր:Order of Lenin55.jpg | Լենինի անվան շքանշան:
Պատկեր:HxSHM jox artist.jpg | Խորհրդային Հայաստանի ժողովրդական արտիստ:
Պատկեր:Order of the October Revolution989.png | «Հոկտեմբերյան հեղափոխության» շքանշան:
Պատկեր:Sovetakan ashxatanqi HEros.jpg | Սովետական աշխատանքի հերոս:
Պատկեր:XSHM petakan mrcanak.jpg | Խորհրդային Հայաստանի պետական մրցանակ:
</gallery>
=Այլ=
Սուրեն Խաչատրյանի եղբայրն է:
=Տեսանյութեր=
*[https://www.youtube.com/watch?v=TwnMVbQ6tIk Արամ Խաչատրյան. կյանքը և ստեղծագործությունը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=5JzxNKs6Ex4 Հայը՝ Արամ Խաչատրյան:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=1cBcJGVjPGE Արամ Խաչատրյան, մաս Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=deVr32Yfeyc Արամ Խաչատրյան, մաս Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=ezO1GAuLJUA Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս I:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=cSnCxx576r4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս II:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=R8sMhDv21Tc Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս III:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=6jrVD_XNKs4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս IV:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=R1gh64ssIu0 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս V:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=Rfe9T11gvN0 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VI:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=SHk2nlbA2o4 Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VII:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=IbKyY-SmXzs Արամ Խաչատրյան` արվեստագետ քաղաքացին - մաս VIII:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=NUGxbfK3rXE Հայաստանի ճամփեքով՝ Արամ Խաչատրյան:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=grceuv7Q6WU Արամ Խաչատրյանի մասին:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=ZvLJgBgpqlA Մեծ կոմպոզիտորի կենսագրությունը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=GomUT33YGHM Արամ Խաչատրյան.. կյանքի վերջը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=dL8fPLp0qsY Արամ Խաչատրյանի դարը:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=8IZTGpYF_o8 Արամ Խաչատրյան- Դիմակահանդես:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=gqg3l3r_DRI Արամ Խաչատրյան- Սուսերով պար:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=EB0_23XGNU0&list=PL197117092D15C4EF Արամ Խաչատրյան- Գայանե բալետից:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=RRO-BPmc0Ug Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=u1kbMkoXdRc Արամ Խաչատրյանի երաժշտությունը Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=pGbYKtmZtbI Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Ա:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=qiff35qnkv8 Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Բ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=5Q9NmLoapwY Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ մաս Գ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=zFAmOkBtK2I Արամ Խաչատրյան Ջութակի կոնցերտ:]
*[https://www.youtube.com/watch?v=sR5imaQWwrQ Արամ Խաչատրյան Գայանե բալետ:]
=Տե՛ս նաև=
*[http://www.khachaturian.am/arm/biography.htm Արամ Խաչատրյանի կենսագրությունը:]
*[http://namusic.net/mp3-voices/276 Հայկական ազգային երաժշտություն, Արամ Խաչատրյան:]
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?hId=1219 Հայկական հանրագիտարան, Արամ Խաչատրյան:]
*[http://www.akhic.am/hy/aramkhachaturian Արամ Խաչատրյան:]
[[Category:Կոմպոզիտորներ]] [[Category:Դիրիժորներ]] [[Category:Մանկավարժներ]] [[Category:Հասրակական գործիչներ]]