Հովհաննես Զ Սսեցի

Հովհաննես Զ Սսեցի
Оганес VI Ссеци
Անգլերեն:	Hovhannes Z Sseci
Հայերեն:	Հովհաննես Զ Սսեցի
Մահվան տարեթիվը:	02.05.1221
Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Կենսագրություն

Մահացել է 1221թ. մայիսի 2-ին:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1203թ.-ից՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
• Եղել է Սսի արքեպիսկոպոս, Դրազարկի վանքի վանահայր:
• Գումարներ է հատկացրել Հռոմկլայի բերդի ամրացման համար:

Այլ

• Լամբրոնի տեր Կոստանդին Օշինյանի որդին է:
• Հաջորդել է Գրիգոր Զ Ապիրատին:
• Գրիգոր Զ Ապիրատի մահվանից հետո կաթողիկոսական ամենահավանական թեկնածուները երկուսն էին` Սսի արքեպիսկոպոս Հովհաննեսը և Սեբաստիայի արքեպիսկոպոս Անանիան։ Սակայն Սսում հավաքված ժողովը, Լևոն Բ-ի կամքին հնազանդ, կաթողիկոս է ընտրում Հովհաննես արքեպիսկոպոսին։ Ընտրությունից հետո նորընտիր Հայրապետը քայլեր է ձեռնարկում շահելու Հայաստանի հոգևորականության համակրանքը։ Այդ քայլերից էր այն, որ արգելեց Հայ եկեղեցում լատինների նմանությամբ կատարված որոշ նորամուծություններ` մասնավորապես ճոխ և զարդարուն սպասքի ու հագուստի գործածությունը։ Նա ճոխ սպասքները վաճառում է և գումարն օգտագործում է Հռոմկլայի բերդի ամրությունները վերանորոգելու համար։
• Հովհաննես Զ Սսեցու կաթողիկոս ընտրվելուց խիստ դժգոհ էր Սեբաստիայի առաջնորդ Անանիան, որ լինելով Մոկացիների տնից` ժառանգական իրավունքով պնդում էր Հայոց Հայրապետական գահի նկատմամբ ունեցած իր իրավունքը։ Սեբաստիան այդ ժամանակ գտնվում էր Իկոնիայի սելջուկյան սուլթանության տարածքում, որն այնքան էլ բարիդրացիական հարաբերությունների մեջ չէր գտնվում իր հարևան Կիլիկյան Հայաստանի հետ։ Անանիա Սեբաստացին, օգտվելով այդ հանգամանքից և կաշառելով Իկոնիայի սուլթանին, իրեն հռչակում է կաթողիկոս։ Նորահռչակ կաթողիկոսության կենտրոնը դառնում է Սեբաստիայի Սբ. Նշան վանքը։ Անանիա Սեբաստացու իշխանությունը տարածվում էր Իկոնիայի սելջուկյան սուլթանության տիրապետության տակ գտնվող բոլոր հայերի վրա։ Այսպիսով` այդ ժամանակաշրջանում Հայոց եկեղեցում կային չորս կաթողիկոսներ` օրինական Կաթողիկոս Հովհաննես Զ Սսեցին և Անիի, Աղթամարի, Սեբաստիայի կաթողիկոսները։
• Այդ նույն ժամանակ, ինչպես հաղորդում են Վարդան Արևելցին, Կիրակոս Գանձակեցին և Հեթում պատմիչները, Լևոն Բ-ն և Հովհաննես Զ Սսեցի հայրապետը գժտվում են։ Պատճառը Լևոն Բ-ի կողմից անհավատարմության մեղադրանքով Հովհաննես Զ Սսեցու քրոջորդի Կոստանդին Կամարտիաս իշխանի և նրա որդիների` Ճոսլինի և Պաղտինի բանտարկությունն էր։ Հովհաննես կաթողիկոսն իր ազգականներին ազատելու համար դիմում է Լևոն Բ-ին, սակայն մերժվում է։ Դրանից հետո կաթողիկոսը, Լևոն Բ-ի նկատմամբ թշնամական դիրք բռնելով, քաշվում է Հռոմկլա բերդ։
• Գժտության պատճառով և Հովհաննես Զ Սսեցու` Հռոմկլայում փակվելուց դրդված Լևոն Բ-ն ձեռնամուխ է լինում նոր կաթողիկոս ընտրելու գործին։ Արդյունքում կաթողիկոս է ընտրվում Արքակաղնի վանքի վանահայր և Մամեստիայի արքեպիսկոպոս Դավիթը, որի նստավայրը դառնում է Սիսը։ Սակայն օրինական Հայրապետ շարունակում էր մնալ Հովհաննես Զ Սսեցին։
• Հայոց կաթողիկոսության այս պառակտված իրավիճակը շարունակվեց մինչև 1211 թ, երբ Սսում մահացավ Դավիթ Արքակաղնեցին։ Լևոն Բ-ն և Հովհաննես Զ Սսեցի Հայրապետը հաշտվեցին և կաթողիկոսը սկսեց լիիրավ կերպով վարել իր իշխանությունը։ Մինչ այդ մահացել էին Անիի Բարսեղ (Զաքարե իշխանը ցանկանալով թուլացնել Արևելյան հոգևորականության դիրքերը Բարսեղի մահից հետո չէր թույլատրել նոր կաթողիկոս ընտրել) և Սեբաստիայի Անանիա կաթողիկոսները։
• Լևոն Բ-ն իր մահից քիչ առաջ Հովհաննես Զ Սսեցուն նշանակել էր Կիլիկյան գահի թագաժառանգ, իր մանկահասակ դուստր Զապելի խնամակալներից մեկը։ 1221 թ. վախճանվում է Հովհաննես Զ Սսեցի Հայրապետը։
• 1204թ. հայոց իշխան, ամիրսպասալար Զաքարե Զաքարյանի խնդրանքով պարզաբանել է դավանաբանական որոշ խնդիրներ, մասնավորապես՝ վիրահայկական զորքի հայ ռազմիկների հաղորդությանն առնչվող միջոցների (շարժական սեղան, խորանաձև վրան) ձեռքբերման հետ կապված հարցեր:
• 1218թ. Լևոն Բ-ի խնդրանքով կաթողիկոսական աթոռը Հռոմկլայից տեղափոխել է Դրազարկի վանք:
• Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Կոստանդին Ա Բարձրբերդցին:
• Ամփոփվել է Դրազարկի վանքում (Կիլիկիա):

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
• ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Հովհաննես Զ Սսեցի (1203 - 1221):