Թեոդորոս Ռշտունի

Թեոդորոս Ռշտունի
Теодорос Рштуни
Անգլերեն:	Teodoros Rshtuni
Հայերեն:	Թեոդորոս Ռշտունի
Մահվան տարեթիվը:	654
Մահվան վայրը:	Դամասկոս, Սիրիա
Համառոտ տվյալներ: Հայոց իշխան, սպարապետ՝ 628թ.-ից, մարզպան՝ 634թ.-ից:

Կենսագրություն

Մահացել է 654թ. Սիրիայի Դամասկոս քաղաքում:

Աշխատանքային գործունեություն

• Հայոց իշխան:
• 628թ.-ից՝ սպարապետ:
• 634թ.-ից՝ մարզպան:
• 640թ./641թ.՝ Հայաստանի կառավարիչ:

Ձեռքբերումներ

• 640թ./641թ.՝ Բյուզանդիան Թ. Ռ-ուն շնորհել է պատրիկի և կյուրապաղատի տիտղոսներ:

Այլ

• Սասանյան պետության քայքայումից (637) հետո Հայաստանը հռչակել է անկախ, իսկ 639թ. վերամիավորել նաև Բյուզանդիային ենթակա հայկական գավառները:

պատրիկի և կյուրապաղատի տիտղոսներ ու նրան ճանաչել Հայաստանի կառավարիչ:

• Թ. Ռշտունին ամրացրել է Հայաստանի բերդերը, հզորացրել Հայոց այրուձին և հաջողությամբ դիմակայել արաբ նվաճողներին:
• Դժգոհելով Թ. Ռշտունու ինքնուրույն քաղաքականությունից՝ բյուզանդական Կոստաս կայսրը 646թ. Հայոց իշխան է ճանաչել ոմն Թովմայի, որը Կոտայքում դավադրաբար կալանավորել է Թ. Ռշտունուն և ուղարկել Կոստանդնուպոլիս: Կայսրը, երկյուղելով հայերի դժգոհությունից, Թ. Ռշտունուն կրկին հաստատել է իր պաշտոնին և փորձել քաղկեդոնական դավանանք պարտադրել հայերին: Սակայն 648թ. Դվինում գումարված ժողովը մերժել է կայսեր առաջարկը:
• Կայսրության նոր խարդավանքներին դիմակայելու համար Թ. Ռշտունին իր շուրջն է համախմբել Հայոց, Աղվանից և Քարթլիի իշխող վերնախավերին, ապա 652թ. ձեռնտու պայմանագիր է կնքել Ասորիքի արաբ կառավարիչ Մուավիայի հետ:
• Ճանաչելով խալիֆայության գերիշխանությունը՝ Թ.Ռշտունին երեք տարով երկիրն ազատել է հարկերից, պահպանել Հայոց այրուձին և ինքնուրույնությունը՝ կառավարման բոլոր հարցերում:
• Թ. Ռշտունին և նրա որդի Վարդը արաբական 7 հազարանոց զորախմբի օգնությամբ հաղթել են Հայաստան խուժած բյուզանդական զորքերին և հասել մինչև Տրապիզոն:
• 652թ. պայմանագիրը վերահաստատելու հույսով Թ. Ռշտունին 1800 մեծատոհմիկ պատանդների հետ մեկնել է Դամասկոս, որտեղ էլ վախճանվել է:
• Թաղված է Աղթամարում:

Հրապարակումներ մամուլում

• «…Եթե Թեոդորոս Ռշտունու նման քաղաքական մտածողներ շատ լինեին հայ կառավարող շրջանների մեջ». Լեո:
• Թեոդորոս Ռշտունու գործունեությունը:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Mark Whittow, «The Making of Byzantium, 600—1025», University of California Press, 1996.
• ԹԵՈԴՈՐՈՍ ՌՇՏՈւՆԻ:
• Рштуни Теодорос:
• Britannica: The Mamikonians and Bagratids.
• Теодорос Рштуни.
• РШТУНИ Теодорос.