Զաբել

Hayazg-ից
Զաբել
Забел
Zapel-taguhi.jpg
Այլ անուններ: Զապել
Անգլերեն: Zabel
Հայերեն: Զաբել
Ծննդյան տարեթիվը: 1215
Ծննդավայրը: Սիս, Դաշտային Կիլիկիա
Մահվան տարեթիվը: 22.01.1252
Մահվան վայրը: Սիս, Դաշտային Կիլիկիա
Համառոտ տվյալներ:
Կիլիկիայի հայոց թագուհի:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1215թ. Դաշտային Կիլիկիայի Սիս քաղաքում:

Մահացել է 1252թ. հունվարի 22-ին Դաշտային Կիլիկիայի Սիս քաղաքում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1222թ.-ից՝ Կիլիկիայի հայոց թագուհի:
  • Զապելն հմուտ է եղել ուսման ն գիտության մեջ, նպաստել շինարարական աշխատանքներին:
  • 1238թ. հովանավորել է Անդուլ մենաստանի վերակառուցումը, Սսում կառուցել Կաթողիկե և Ս. Մարինե եկեղեցիները:
  • 1241թ. հիմնել է հիվանդանոց:

Այլ

  • Թաղվել է Դրազարկում:
  • Լևոն Բ-ի դուստրը:
  • Հոր կամքով կարգվել է գահաժառանգ, իսկ նրա խնամակալ է դարձել Կոստանդին Գունդստաբլը։
  • 1222թ.՝ Լևոև Բ-ի մահից հետո Կիլիկիայի իշխանները նրան կնության են տվել Անտիոքի դքսության գահաժառանգ Ֆիլիպին՝ վերջինիս հանձնելով հայկական գահը։
  • 1225թ.՝ լատինամետ քաղաքականության համար Կոստանդինը Ֆիլիպին տապալել և մահապատժի է ենթարկել:
  • 1226թ.՝ Զապելին ամուսնացրել իր որդու՝ տասներեքամյա Հեթումի (Հեթում Ա) հետ և վերջինիս հռչակել Հայոց թագավոր:
  • Պահպանվել են Զապելի և Հեթում Ա-ի պատկերներով դրամներ։
  • 1226-1270թթ.՝ Զապելի հետ ամուսնությամբ գահ բարձրանալով` Հեթում Ա հիմք դրեց նոր` Հեթումյան արքայատանը:
  • Իր կառուցած հիվանդանոցում աշխատում և իր ձեռքով հիվանդներին խնամում էր անձամբ հայոց թագուհին: Այս հիվանդանոցը գործեց մինչև Կիլիկիայի հայկական թագավորության անկումը` 1375 թ.:
  • Զապել թագուհին աչքի էր ընկնում ոչ միայն հասարակական ակտիվ աշխատանքներով, այլ նաև բազմազավակ մայր էր: Ամուսնուն` Հեթում արքային, Զապելը պարգևել է ութ զավակ` երեք որդի և հինգ դուստր: Որդիներից կրտսերն էլ հաջորդեց հորը հայոց գահին` Լևոն Գ (1270-1289):
  • Հայ Առաքելական եկեղեցու ԱՄՆ Արևելյան շրջանների առաջնորդարանը Զապել թագուհու անվան մեդալ է սահմանել, որը տրվում է համայնքի կյանքում գործունեությամբ ու բարեգործությամբ աչքի ընկած հայ կանանց:

Նկարներ

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • [ http://archive.ankakh.com/2012/03/185928/ Զապել թագուհի. Անկախ նորություն:]
  • [ http://life.panorama.am/hy/news/2014/06/28/zabel/182552 Զապել թագուհի:]