Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի

Hayazg-ից
Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի
Демирчян Дереник Карапетович
Derenik Demirchyan 2.jpg
Այլ անուններ: Դեմիրչօղլյան Դերենիկ Կարապետի
Անգլերեն: Demirjyan Derenik
Հայերեն: Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի
Ծննդյան տարեթիվը: 06.02.1877
Ծննդավայրը: Ախալքալաք, Վրաստան
Մահվան տարեթիվը: 06.12.1956
Մահվան վայրը: Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ:
Գրող, գրականագետ-քննադատ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1877թ. փետրվարի 06(18)-ին Վրաստանի Ախալքալաք քաղաքում:

Մահացել է 1956թ. դեկտեմբերի 6-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:

Կրթություն

  • 1892թ. ավարտել է Արդահանի դպրոցը:
  • 1994թ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
  • 1898թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
  • 1905-1909թթ. սովորել է Ժնևի համալսարանի բնագիտական և մանկավարժական ֆակուլտետներում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1897–1899թթ. աշխատել է Արդահանի օդերևութաբանական կայանում, Թիֆլիսի հայոց բարեգործական ընկերությունում:
  • 1903թ. Բաքվում որպես բանվորական ճաշարանի վարիչ՝ աշխատել է Մանթաշովի գործարանում:
  • 1910թ. դասավանդել է Մարիամյան-Հովնանյան օրիորդաց դպրոցում:
  • 1923թ. Դրամատիկական ստուդիայում դասավանդել է հայ և ընդհանուր գրականության պատմություն:
  • 1925–1928թթ. աշխատել է Հայ կուլտուրայի պատմության ինստիտուտում որպես գեղարվեստական բաժնի գիտական քարտուղար:
  • 1927–1929թթ.՝ Հայ աշխատավորական գրողների միության նախագահ:

Ձեռքբերումներ

  • 1953թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
  • 1940թ.՝ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ:
  • Հայկական աշխարհագրական ընկերության պատվավոր անդամ:
  • 1934թ.-ից՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան:
  • Լենինի շքանշան:
  • Մեդալներ:

Այլ

  • 1899թ. Հ. Թումանյանի նախաձեռնությամբ Թիֆլիսում ստեղծված «Վերնատուն» գրական ընկերության հիմնադիր-անդամներից է:
  • 1925թ. հաստատվել է Երևանում:
  • Գրական գործունեությունն սկսել է բանաստեղծություններով, որոնց բնորոշ են վշտի, հուսահատության, միայնության տրամադրությունները: Ընդգծել է կյանքի ունայնությունը, դրվատել է ժողովրդի ուժն ու նրա անմահությունը
  • Հոգեբանախոհական խոր վերլուծումներով են նշանավորվում Դեմիրճյանի 1910-ական թթ. գրած թատերգությունները, որոնցում դատապարտել է եսասիրական շահերը համազգային շահերից գերադասող անհատներին, որոնք ի վերջո հասնում են բարոյական կործանման:
  • Պատմվածքների հիմնական թեման աղճատված մարդկային հարաբերություններն են՝ կուտակելու տենչը, ընչաքաղցությունը, եսասիրությունը:
  • Դեմիրճյանի այդ շրջանի ստեղծագործության գլուխգործոցը «Քաջ Նազար» կատակերգությունն է («Նորք», 1923-1924, բեմ.՝ 19242., համանուն կինոնկար՝ 19402.), որի հենքը ժողովրդական հեքիաթն է:
  • «Ֆոսֆորային շող», «Նապոլեոն Կորկոտյան» պիեսներում ընդհանրացված են 1930-ական թթ. իրականության բացասական երևույթները:
  • 1930-ական թթ. երկրորդ կեսի և 1940-ական թթ. Դեմիրճյանի ստեղծագործական ուղին բնութագրվում է դարձով դեպի պատմական թեմատիկան:
  • «Վարդանանք» պատմավեպում Դեմիրճյանը գեղարվեստորեն իմաստավորելով պատմական իրադարձությունները՝ հասել է խոհափիլիսոփայական ընդհանրացումների: Վեպի հիմքում ընկած է հայրենիքի պաշտպանության վճռական պահին ձևավորված երկու հակադիր ուղղությունների պայքարը: Սպարապետ Վարդան Սամիկոնյաևի և մարզպան Վասակ Սյունու միմյանց հակադրվելու քաղաքականությունը հասցնում է կործանման:
  • Կյանքի վերջին տարիներին գրել է «Մեսրոպ Մաշտոց» վեպը, որն անավարտ է:
  • Նրա աոաջին բանաստեղծությունը՝ «Ապագան» վերնագրով, տպագրվել է 1893թ.-ին, «Տարազ» ամսագրում (թիվ 27):
  • Ստեղծագործել է նաև մանուկների համար, կատարել է թարգմանություններ Ա. Պուշկինի, Ն. Գոգոլի, Ա. Չեխովի և այլոց ստեղծագործություններից:
  • Դեմիրճյանի անունով են կոչվել դպրոցներ Երևանում և Ախալքալաքում:
  • 1977թ.-ից Երևանում գործում է Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն թանգարանը:
  • 1980թ.-ից ՀԳՄ սահմանել է Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան ամենամյա մրցանակ:

Նկարներ

Գրքեր

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկերի Ժողովածու, հ. 1-14, 1976-1987:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծութիւններ, գիրք 1-2, 1899-1913:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վարդանանք, պատմավեպ, գիրք 1-2, 1943-1946 (վերամշակված հրատ.՝ 1951):
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Կեանքի տեսիլ, պոեմ, 1913:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Լենկթեմուր, պոեմ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Չարգյահ, պոեմ:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Գարուն, բանաստեղծությունների, քառյակների ժողովածու, 1920:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Վասակ, թատերգություն, 1912:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Դատաստան, թատերգություն, 1916:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Յովնան Մեծատուն, թատերգություն, 1919:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սեփականություն, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Տերտերը, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ավելորդը, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ստամոքս, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Խանութպան, պատմվածք:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Միայն մեկը, պատմվածք, 1922:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Հանգստի տանը, պատմվածք, 1924:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Կայարանի Ակոբը, պատմվածք, 1925:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սաթոն, պատմվածք, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Գիրք ծաղկանց, պատմվածք, 1935:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Սերկե, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ռաշիդ, վիպակ, 1929:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նիգյար, վիպակ, 1930:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Քաջ Նազար, կատակերգությունն, 1923-1924:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ֆոսֆորային շող, պիես, 1932:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Նապոլեոն Կորկոտյան, պիես, 1934:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկիր հայրենի, պիես, 1939:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Մեսրոպ Մաշտոց, վեպ (մնացել է անավարտ):
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Պույպույ մուկիկը, 1934:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Արջուկ- լրջուկը, 1944:
  • Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծտապար, 1947:

Տե՛ս նաև